ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନିଜର ଅନନ୍ୟ ‘ସୁସେଗାଡ’ ଭାବନା ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା, ଗୋଆର ଅର୍ଥନୀତି ପର୍ଯ୍ୟଟନ, ପାରମ୍ପରିକ ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ଆଧୁନିକ ଉଦ୍ୟୋଗର ଏକ ସ୍ପନ୍ଦନଶୀଳ ମିଶ୍ରଣନୁ ନେଇ ପର୍ଯ୍ୟବସିତ। କେବଳ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଗୋଆର ସମୁଦାୟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନ (ଜିଏସ୍ଡିପି)ର ପ୍ରାୟ ୧୬ ପ୍ରତିଶତ । ସେହିପରି ଔଷଧ, ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ, କାଜୁ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଏବଂ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଦ୍ୱାରା ଏହାର ସହର ଏବଂ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକର ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିଥାଆନ୍ତି।
ନିକଟରେ ଲାଗୁ ହୋଇଥିବା ଜିଏସ୍ଟି ସଂସ୍କାର ଏହି ବିବିଧ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଏକ ସମୟୋଚିତ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଛି, ଯାହା ସୁଲଭତା ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି, ଇନପୁଟ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରୁଛି ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି।
ନୂତନ ଜିଏସ୍ଟି ହାର ଗୋଆର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଏବଂ ଆତିଥ୍ୟ ଶିଳ୍ପକୁ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଏହାଦ୍ୱାରା ଉତ୍ତର ଗୋଆର ବେଳାଭୂମି ଅଞ୍ଚଳ ଯେପରିକି କାଲାଙ୍ଗୁଟ୍, କାଣ୍ଡୋଲିମ୍, ବାଗା ଏବଂ ଅଞ୍ଜୁନା, ପାଣାଜୀ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଆ ଅଞ୍ଚଳ କୋଲଭା, ବେନାଉଲିମ୍ ଏବଂ ପାଲୋଲେମ୍ ଅଞ୍ଚଳ ଲାଭବାନ ହେବେ।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା, ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାୟ ଅଢ଼େଇ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲା, ଯାହା ଗୋଆର ମୋଟ କର୍ମଶକ୍ତିର ପ୍ରାୟ ୪୦ ପ୍ରତିଶତ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛି। ପର୍ଯ୍ୟଟନଶିଳ୍ପ ରାଜ୍ୟର ସମୁଦାୟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନ (ଜିଏସ୍ଡିପି)ରେ ୧୬.୪୩ ପ୍ରତିଶତ ଅବଦାନ ରଖେ। ଅର୍ଥାତ ସ୍ଥାନୀୟ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏହା ଏକ ଦୃଢ଼ ଚାଳକ। ଜିଏସ୍ଟି ଦର ହ୍ରାସ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଶିଳ୍ପ ପାଇଁ ଇନପୁଟ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭାବରେ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଶୌଚାଳୟ, ଟେବୁଲୱାୟାର ଏବଂ ଜଳଖିଆ ଭଳି ସାଧାରଣ ସୁବିଧା, ୧୮ ରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହେବା ଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ମୂଲ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଛି। ଏହା ସହିତ, ପୂର୍ବରୁ ପ୍ୟାକେଜ୍ ହୋଇଥିବା ପଇଡ଼ ପାଣି ଏବଂ ଏହିଭଳି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗୁ ହେଉଥିବା ୧୨ ଜିଏସ୍ଟିକୁ ୫ ପ୍ରତିଶତରେ ସୀମିତ କରାଯାଇଛି। ଫଳରେ ଏହିଭଳି ସାମଗ୍ରୀର ଦର ପ୍ରାୟ ୬.୨୫ ପ୍ରତିଶତ ଶସ୍ତା ହୋଇପାରେ। ଏହି ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ସାମୂହିକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ହ୍ରାସ କରେ ଏବଂ ଗୋଆର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ମଧ୍ୟରେ ସୁଲଭତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ।
ଗୋଆର ରେଷ୍ଟୁରାଣ୍ଟ ଏବଂ ପାନୀୟ କିଓସ୍କଗୁଡ଼ିକ ଭିତରେ ବିଚ୍ ଶାକ୍, କାଫେ ଏବଂ ଜୁସ୍ ଷ୍ଟଲ୍ ପ୍ରଭୃତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଫଳ ରସ ଉପରେ ଜିଏସ୍ଟି ୧୨ରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ ପାଇବା ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱାନୀୟ ଦେକାନୀଙ୍କ ବିକ୍ରି ବଢ଼ିବ। ଏବେ ସାଧାରଣ ଲୋକେ କମ୍ଦାମ ହେତୁ ଲାଭବାନ ହେବେ। ପ୍ରାୟ ୮ ହଜାର ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଉଥିବା ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶାକ୍ ବିକ୍ରେତା, ଫଳ ରସ ବିକ୍ରେତା ଏବଂ ଛୋଟ କିଓସ୍କ ଅପରେଟରମାନେ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଦୈନିକ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ଆଗମନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି।
ଜିଏସଟି ହ୍ରାସ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାୟ ୬.୨୫ ପ୍ରତିଶତ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ ପାଇବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଗ୍ରାହକଙ୍କ କ୍ରୟ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। ଏହା କ୍ଷୁଦ୍ର ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ପାଇଁ ବିକ୍ରୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଉଦ୍ୟୋଗୀମାନଙ୍କ ଆୟରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବ।
ଏବେକାର ଜିଏସ୍ଟି ସଂସ୍କାର ଦ୍ୱାରା ଗୋଆର ଅଟୋ, ଟ୍ୟାକ୍ସି ଏବଂ ବାଇକ୍-ଭଡ଼ା ଶସ୍ତା ହେବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଛୋଟ କାର ଯେଉଁଥିରେ ଇଞ୍ଜିନ କ୍ଷମତା ୧୨୦୦ ସିସି ବା ତା’ଠୁ କମ୍ ଏବଂ ୩୫୦ ସିସି ବା ତାଠୁ କମ୍ କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ବାଇକ୍ ଉପରେ ଟିକସ ହାରକୁ ୨୮ ରୁ ୧୮ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସିଧାସଳଖ ବିମାନବନ୍ଦର, ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଏବଂ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଟ୍ୟାକ୍ସି ୟୁନିଅନ ଏବଂ ଭଡ଼ା ଫାର୍ମଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାୟ ୪୦ ହଜାର ଲୋକଙ୍କୁ ଜୀବିକା ପ୍ରଦାନ କରେ, ଯେଉଁଥିରେ ଟ୍ୟାକ୍ସି ଡ୍ରାଇଭର, ବାଇକ୍ ଭଡ଼ାଟିଆ ଏବଂ ମେକାନିକ୍ସ ପ୍ରଭୃତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯେଉଁମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ସ୍ୱନିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଚାହିଦା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ।
ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୩-୨୪ ମଧ୍ୟରେ, ଅଟୋ, ଟ୍ୟାକ୍ସି ଏବଂ ଭଡ଼ା ପରିବହନ କ୍ଷେତ୍ର ଗୋଆର ଜିଏସ୍ଡିପିରେ ପ୍ରାୟ ୨ ପ୍ରତିଶତ ଅବଦାନ ରକ୍ଷା କରିଥିଲା। ଜିଏସ୍ଟି ହାର ହ୍ରାସ ସହିତ, ଅନ୍-ରୋଡ୍ ଟିକସ ଅଂଶ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଯାନ ମୂଲ୍ୟର ପ୍ରାୟ ୭.୮ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଆର୍ଥିକ ଲାଭ ଏହି ସୁଲଭତାକୁ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ, ସ୍ଥାନୀୟ ଅପରେଟରମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ, ଯେତେବେଳେ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ପରିବହନ ସୁଗମତାକୁ ଉନ୍ନତ କରିଥାଏ।
ଔଷଧ ତିଆରି ଏବଂ ଡାଇଗ୍ନୋଷ୍ଟିକ୍ସ କ୍ଷେତ୍ର ଭର୍ନା, ପାଇଲର୍ନେ, କୁଣ୍ଡାଇମ୍, କୋର୍ଲିମ୍, ବିଚୋଲିମ୍ ଏବଂ ପୋଣ୍ଡା ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ, ଯାହା ମୋର୍ମୁଗାଓ ବନ୍ଦରରୁ ପରିବହନ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହା ଦକ୍ଷ ରସାୟନବିଦ, ଲ୍ୟାବ୍ ଟେକ୍ନିସିଆନ୍, ଦୋକାନ-ମହାତ କର୍ମଚାରୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରବାସୀ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ କର୍ମଚାରୀ ଉଭୟ ଫର୍ମୁଲେସନ୍ ଏବଂ ଇଆଭିଡି ୟୁନିଟ୍ରେ ଚାକିରି କରିଥାଆନ୍ତି।
୨୦୨୨ ସୁଦ୍ଧା, ଶିଳ୍ପ ୭୫ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲା, ଯାହା ରାଜ୍ୟର ମୋଟ କାରଖାନା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ୨୨.୫ ପ୍ରତିଶତ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ଭାରତୀୟ ନିଦାନ ବଜାର ସହିତ ଏସିଆ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକାରେ ରପ୍ତାନି କ୍ରେତାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୂରଣ କରେ। ୨୦୨୩-୨୪ରେ, ଔଷଧ ଏବଂ ଡାଇଗ୍ନୋଷ୍ଟିକ୍ସ ଗୋଆର ମୋଟ ପଣ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ରପ୍ତାନିର ୫୧ ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା।
ସଂଶୋଧିତ ଜିଏସ୍ଟି ହାର ସହିତ, ଅନେକ ଇନପୁଟ୍ ଏବଂ ସେବରେ ଜିଏସ୍ଟି ୧୮ ରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ସେହିପରି କିଛି ଡାକ୍ତରୀ ସାମଗ୍ରୀ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଜିଏସ୍ଟି ପରିମାଣ ଶୂନ୍ୟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି। ଏହି ସଂଶୋଧନଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯେତେବେଳେ ପରୀକ୍ଷାଗାର ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ପୁସ୍ତକ ଏବଂ ଷ୍ଟେସନାରୀ ଭଳି ଶୂନ୍ୟ-ମୂଲ୍ୟାୟିତ ସାମଗ୍ରୀ ପ୍ରାୟ ୪.୮ ପ୍ରତିଶତ ଶସ୍ତା ହେବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ଗୋଆର ଔଷଧୀୟ ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ସୁଲଭତା ଏବଂ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି।
ଗୋଆର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ରିଅଲ୍ ଇଷ୍ଟେଟ୍ କ୍ଷେତ୍ର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଜିଏସ୍ଟି ସଂସ୍କାର ଦ୍ୱାରା ଲାଭ ପାଇଛି। ସିମେଣ୍ଟ ଉପରେ ଟିକସ ହାରକୁ ୨୮ ରୁ ୧୮ ପ୍ରତିଶତ କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନେକ ସାମଗ୍ରୀ ଉପରେ ହ୍ରାସ ହୋଇଛି। ଏହି ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ଉତ୍ତର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଆରେ ରିଅଲ୍-ଇଷ୍ଟେଟ୍ ଏବଂ ହୋଟେଲ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ, ଏବଂ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏବଂ ହୋମଷ୍ଟେ ବିକାଶକୁ ଲାଭଦାୟକ କରିଥାଏ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାୟ ୩୫ ହଜାର ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଦୈନିକ ମଜୁରିଆ ରାଜମିସ୍ତ୍ରୀ, ପ୍ଲମ୍ବର, ଇଲେକ୍ଟ୍ରିସିଆନ୍ ଏବଂ ବଢ଼େଇ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି। ୨୦୨୩-୨୪ରେ ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ରିଅଲ୍ ଇଷ୍ଟେଟ୍ ଗୋଆର ଜିଏସ୍ଡିପି ରେ ପ୍ରାୟ ୧୩.୪ ପ୍ରତିଶତ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଥିଲା।
ଜିଏସ୍ଟି ହାର ହ୍ରାସ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଡେଭଲପର ଏବଂ ବିଲ୍ଡରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଇନପୁଟ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ସିଧାସଳଖ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ, ଆବାସିକ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟିକ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ମାର୍ଜିନ୍ ଏବଂ ସୁଲଭତାରେ ଉନ୍ନତି ଆସିଥାଏ। କେବଳ ସିମେଣ୍ଟ ଉପରେ ହାର ହ୍ରାସ, ୨୮ ରୁ ୧୮ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ ପାଇବା ଦ୍ୱାରା, ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୮.୮ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଫଳରେ ପ୍ରତି ବ୍ୟାଗରେ ପ୍ରାୟ ୨୫-୩୦ ଟଙ୍କା ସଞ୍ଚୟ ହେବ।
ଖାରିୱାଡା (ଭାସ୍କୋ), କଟବୋନା (ବେତୁଲ), ତାଲପୋନା, ମାଲିମ, ଚାପୋରା ଏବଂ କର୍ଟାଲିମର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଥିବା ଗୋଆରେ ମତ୍ସ୍ୟ ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ଖାଦ୍ୟ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳ ଏବେ ୫ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇଥିବା ଜିଏସ୍ଟି ହାରରୁ ଉପକୃତ ହେଉଛି। ଗୋଆର ଜିଏସ୍ଡିପିରେ ପ୍ରାୟ ୨.୫ ପ୍ରତିଶତ ଯୋଗଦାନ ଦେଇ, ଏହି ଶିଳ୍ପ ଡଙ୍ଗା କର୍ମଚାରୀ, କ୍ଷୁଦ୍ର-ମାନର ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ, ପ୍ରବାସୀ ଡେକହ୍ୟାଣ୍ଡ, ନିଲାମକାରୀ ଏବଂ ମହିଳା ବିକ୍ରେତାଙ୍କୁ ପ୍ରତିପାଳନ କରେ, ଅନେକ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ପରିବାର ଆୟ ପାଇଁ ଋତୁକାଳୀନ ମାଛ ଧରିବା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି। ୨୦୧୬ରେ, ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରାୟ ୧୫ ହଜାର ଲୋକ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ।
ଜିଏସ୍ଟି ସଂସ୍କାର ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ଆଶ୍ୱସ୍ତି ଆଣିଛି, ଯାହା ଇନପୁଟ୍ ସାମଗ୍ରୀ ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦ ଉଭୟକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଛି। ଜାଲ, ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଜଳକୃଷି ଇନପୁଟ୍ ଉପରେ ଜିଏସ୍ଟି ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରି, ଉତ୍ପାଦନ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ ପାଇବ ଏବଂ ଲାଭ ପରିମାଣରେ ଉନ୍ନତି ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ପୂର୍ବରୁ ୧୨ ଏବଂ ୧୮ ପ୍ରତିଶତରେ କର ଲାଗୁଥିବା ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକ ବର୍ତ୍ତମାନ କେବଳ ୫ ପ୍ରତିଶତ ଆକର୍ଷିତ କରେ, ଯାହା ଫଳରେ ଗ୍ରାହକ ମୂଲ୍ୟରେ ଯଥାକ୍ରମେ ପ୍ରାୟ ୬.୨୫ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ଘଟିଥାଏ।
ଏହା ମାର୍ଗାଓ ଏବଂ ଭାସ୍କୋରେ ଫ୍ରୋଜେନ୍ ମାଛ ଏବଂ ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ି ରପ୍ତାନିକାରୀଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ସମର୍ଥନ କରେ ଏବଂ ଆମେରିକା, ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ ଏବଂ ଜାପାନ ସମେତ ସ୍ଥାନୀୟ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ରପ୍ତାନି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆଣିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
ଗୋଆର ବେକେରୀ ଏବଂ ପ୍ୟାକେଜଡ୍ ଖାଦ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର, ଯାହା ପେଷ୍ଟ୍ରି, ବିସ୍କୁଟ, ନମକିନ, ପାସ୍ତା, ନୁଡୁଲ୍ସ ଏବଂ ଚକୋଲେଟକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ, ଜିଏସଟି ହାର ୧୨ / ୧୮ ପ୍ରତିଶତରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଯଥେଷ୍ଟ ଲାଭ ପାଇବାକୁ ଯାଉଛି। ଏହି ହ୍ରାସ ଦ୍ୱାରା ଉତ୍ପାଦ ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୬.୨୫-୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହା ସ୍ଥାନୀୟ ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଉଭୟଙ୍କ ପାଇଁ ସୁଲଭତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ।
ଏହି ଶିଳ୍ପ ମୁଖ୍ୟତଃ ରାଜ୍ୟବ୍ୟାପୀ ବିସ୍ତାରିତ ଛୋଟ ଆକାରର ବେକେରୀ ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ବଜାର ମାପୁସା ଏବଂ ମାର୍ଗାଓରେ ରହିଛି। ଏହା ବେକେରୀ ମାଲିକ, ପେଷ୍ଟ୍ରି ରୋଷେୟା, ପ୍ୟାକର୍ସ ଏବଂ ଡେଲିଭରି କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସମେତ ପ୍ରାୟ ୩,୦୦୦ ଲୋକଙ୍କର ଏକ ବିବିଧ କର୍ମଶକ୍ତିକୁ ବଜାୟ ରଖିଛି।
ନିମ୍ନ ଜିଏସଟି ହାର ବେକେରୀଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ, ଅଧିକ ବିକ୍ରୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବ ଏବଂ ଲାଭ ମାର୍ଜିନକୁ ଉନ୍ନତ କରିବ, ବିଶେଷକରି ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଉପହାର ଏବଂ ରପ୍ତାନି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ।
ସତାରି, ବିଚୋଲିମ୍, କ୍ୱେପେମ୍ ଏବଂ ସାଙ୍ଗେମ୍ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କ୍ଲଷ୍ଟରରେ ବିସ୍ତାରିତ ଗୋଆ କାଜୁ ଶିଳ୍ପ କର୍ଣ୍ଣେଲ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ଉପରେ ଜିଏସ୍ଟି ହ୍ରାସରୁ ଲାଭବାନ ହୋଇଛି, କିଛି ବାଦାମ ଏବଂ ମିଠା ଉପରେ ହାର ୧୨/ ୧୮ ପ୍ରତିଶତରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି। ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାୟ ୧୮,୫୦୦ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଚାଷୀ, କାଜୁ ତୋଳାଳି, ବାଦାମ ସେଲର (ପ୍ରାଧାନ୍ୟତଃ ମହିଳା) ଏବଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣକାରୀ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି, ଅନେକ ପରିବାର ଋତୁକାଳୀନ ମଜୁରୀ ଚକ୍ର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ଏହି ଶିଳ୍ପୟୁଏଇ, ୟୁଏସ୍ଏ, ଏବଂ ଇୟୁ ସମେତ ଘରୋଇ ଖୁଚୁରା ଏବଂ ରପ୍ତାନି ବଜାର ଉଭୟକୁ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରେ।
ଜିଏସ୍ଟି ସଂସ୍କାର ଦ୍ୱାରା ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ ହୋଇଚି। ଗୋଆ କାଜୁ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ହୋଇଛି। ୧୮ ପ୍ରତିଶତ କର ଲାଗୁ ହେଉଥିବା ସାମଗ୍ରୀ, ଯେପରିକି ଚକୋଲେଟ୍ ଏବଂ କଫି-ଆଧାରିତ ସାମଗ୍ରୀ ପ୍ରଭୃତି ବର୍ତ୍ତମାନ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହେବାରୁ ଦର ହ୍ରାସ ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଏହା ସହିତ, ପୂର୍ବରୁ ୧୨ ପ୍ରତିଶତ ଜିଏସ୍ଟି ଲାଗୁ ହେଉଥିବା ଫଳ କିମ୍ବା ବାଦାମ ପେଷ୍ଟ ଭଳି ସାମଗ୍ରୀରେ ଜିଏସ୍ଟି ହ୍ରାସ ହେବା ଦ୍ୱାରା ଏବେ ଏହାର ଦାମ ପ୍ରାୟ ୬.୨୫ ପ୍ରତିଶତ ଶସ୍ତା ହୋଇପାରେ, ଯାହା ସୁଲଭତା ଏବଂ ମାର୍ଜିନରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବ।
ଗୋଆର ଜିଆଇ-ଟ୍ୟାଗ୍ ପାଇଥିବା କାଜୁ ଫେନି, ରାଜ୍ୟରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଉଭୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରେ। ଉତ୍ପାଦନ ମୁଖ୍ୟତଃ କୁନକୋଲିମ୍, ସାନଭୋର୍ଡେମ୍ ଏବଂ କ୍ୱେପେମ୍ ରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ, ଯେଉଁଠାରେ ତାଡି ଟ୍ୟାପର୍, କ୍ଷୁଦ୍ର ଡିଷ୍ଟିଲର୍ ଏବଂ ବୋତଲର୍ ଏହି ହସ୍ତଶିଳ୍ପକୁ ବଜାୟ ରଖନ୍ତି।
ଯଦିଓ ମଦ୍ୟପାନକୁ ଜିଏସ୍ଟିରୁ ବାଦ ଦିଆଯାଇଛି, ପ୍ୟାକେଜିଂ ସାମଗ୍ରୀ ଉପରେ ଟିକସ ହ୍ରାସରୁ ଶିଳ୍ପ ଲାଭବାନ ହୁଏ। ଏହା ଶିଳ୍ପର ପ୍ୟାକେଜିଂ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତ ପ୍ରାୟ ୨ହଜାର ଲୋକଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ଲାଭ ଦେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଜିଏସ୍ଟି ୧୮ ପ୍ରତିଶତରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି, ପ୍ୟାକେଜିଂ ଖର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରାୟ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି।
ଯେତେବେଳେ ପାନୀୟଟି ମୁଖ୍ୟତଃ ଗୋଆ ମଧ୍ୟରେ ରାଜ୍ୟ ଉତ୍ପାଦ ଶୁଳ୍କ ଅଧୀନରେ ବିକ୍ରି ହୁଏ, ପ୍ୟାକେଜିଂ ଇନପୁଟ୍ର ହ୍ରାସିତ ମୂଲ୍ୟ ଲାଭଦାୟକତାକୁ ଉନ୍ନତ କରିବ ଏବଂ ଛୋଟ ଡିଷ୍ଟିଲର୍ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବ ଯାହା ଗୋଆର ଅନନ୍ୟ ଫେନି ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ଅବଦାନ ରଖେ।
ଖୋଲା ଲଙ୍କା, ଏକ ଜିଆଇ-ଟ୍ୟାଗ୍ ହୋଇଥିବା ଉତ୍ପାଦ ଯାହା କାନାକୋନା (ଖୋଲା) ର ମସଲା ବଜାର ଏବଂ କୁଟୀର ସସ୍ ୟୁନିଟ୍ ରେ ଚାଷ ଏବଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କରାଯିବ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚାଷୀ, ମସଲା ପେଷିବା ଏବଂ କୁଟୀର-ଶିଳ୍ପ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣକାରୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ପ୍ରାୟ ୧୦୦୦ ପରିବାର କିମ୍ବା ପ୍ରାୟ ୩ ହଜାର ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଛନ୍ତି। ଏହି ଉତ୍ପାଦ ମୁଖ୍ୟତଃ ଘରୋଇ ଗୁରମେଟ୍ ଖୁଚୁରା ବଜାର ଏବଂ ବିଦେଶରେ ପ୍ରବାସୀ ¹ଦୋକାନଗୁଡ଼ିକୁ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରେ।
କଞ୍ଚା ଖୋଲା ଲଙ୍କା, ଏକ କୃଷି ଉତ୍ପାଦ ଭାବରେ ବିକ୍ରି ହେଉଥିବା, ଜିଏସ୍ଟି ମୁକ୍ତ ରହିଛି। ନୂତନ ସଂସ୍କାର ଅନୁଯାୟୀ, ସସ୍ ଏବଂ ଆଚାର ଭଳି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତ ଉତ୍ପାଦ ଉପରେ ଜିଏସ୍ଟି ୧୮ ରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି। ଏହା ତାର ମୂଲ୍ୟକୁ ପ୍ରାୟ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। କର ହ୍ରାସ ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ, ବଜାର ପହଞ୍ଚକୁ ବିସ୍ତାର କରିବ ଏବଂ ଲାଭ ହାରକୁ ଉନ୍ନତ କରିବ।
ପରନେମ୍ର ହରମାଲ-ଆରମ୍ବୋଲ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ଜିଆଇ-ଟ୍ୟାଗ୍ ହୋଇଥିବା ହରମାଲ (ପର୍ନେମ୍) ଲଙ୍କା, ଗୋଆର ମସଲା ଏବଂ ସସ୍ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳର ଏକ ଅଂଶ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚାଷୀ, ମସଲା ପେଷିବା ଏବଂ କୁଟୀର-ଶିଳ୍ପ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣକାରୀଙ୍କ ସମେତ ପ୍ରାୟ ୫୦୦ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଛି।
ଉତ୍ପାଦଟି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଖୁଚୁରା ବ୍ୟବସାୟୀ ଏବଂ ଅନଲାଇନ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ବିକ୍ରି କରାଯାଏ। ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତ ମସଲା ଉତ୍ପାଦ ଉପରେ ଜିଏସ୍ଟି ୧୮ ରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରାଯିବା ସହିତ, ଖର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରାୟ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଏହି ହାର ପରିବର୍ତ୍ତନ କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ଖୁଚୁରା ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ, ଯାହା ଉତ୍ତମ ବଜାର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏବଂ ସୁଲଭତାକୁ ସକ୍ଷମ କରିଥାଏ।
ମୋଇରା (ବାର୍ଡେଜ୍) ଏବଂ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ମାଇଣ୍ଡୋଲି (ମୋଇରା) କଦଳୀ ଜିଆଇଟ୍ୟାଗ୍ ପାଇଥିବା କୃଷି ଉତ୍ପାଦ ଯାହା କଦଳୀ ଚିପ୍ସ ଏବଂ ମିଠା ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ। ପ୍ରାୟ ୧୦୦୦ ଲୋକ ଏହାର ଚାଷରେ ନିୟୋଜିତ ଥିବାରୁ, ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଦ୍ୟାନପାଳକ, ମହିଳା ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି ୟୁନିଟ୍ ଏବଂ ଚିପ୍ ୟୁନିଟ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ପ୍ରାଥମିକ ବଜାରରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଖୁଚୁରା ଦୋକାନ ଏବଂ ଅନଲାଇନ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ନୂତନ ୫ ପ୍ରତିଶତ ଜିଏସ୍ଟି ହାର ପ୍ୟାକେଜ୍ ହୋଇଥିବା କଦଳୀ-ଆଧାରିତ ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୬.୨୫ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଏହି ହାର ହ୍ରାସ ଏହି ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଶେଷତାକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବାରେ ନିୟୋଜିତ କ୍ଷୁଦ୍ର ଉଦ୍ୟୋଗ ଏବଂ ମହିଳା-ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ୟୁନିଟଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କରେ।
ଆଗାସେଚି ଭାୟିଙ୍ଗିମ୍ (ଆଗାସେମ ବି୍ରଞ୍ଜାଳ ହେଉଛି ସସ୍) ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଏକ ଜିଆଇ-ଟ୍ୟାଗ୍ ହୋଇଥିବା ଉତ୍ପାଦ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରୋଷେଇ ଘର-ବଗିଚା ଚାଷୀ ଏବଂ ମହିଳା-ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଏସ୍ଏଚ୍ଜି ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯେଉଁମାନେ ଏହିପରି ଡିହାଇଡ୍ରେଟେଡ୍ ମିଶ୍ରଣ ତିଆରି କରିବାରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଛନ୍ତି। । ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଏ, ମୁଖ୍ୟତଃ ଖାଦକ ଖୁଚୁରା ବଜାରକୁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇଥାଏ।
ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତ ଉତ୍ପାଦ ଉପରେ ଜିଏସ୍ଟି ହାର ୧୮ ରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରାଯିବା ଦ୍ୱାରା ଏହିପରି ସସ୍ ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହା କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ପାଦକମାନଙ୍କୁ ଲାଭ ଦେବ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ବଜାରରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଉନ୍ନତି ଆଣିବ।
ଗୋଆର ସ୍ଥାନୀୟ ଓକ୍ରା ପ୍ରଜାତିର, ସାତ ଶିରୋ ଭେନୋ ତିସୱାଡି ଏବଂ ବାର୍ଡେଜ୍ ରୋଷେଇ ଘର ଉଦ୍ୟାନ ଏବଂ ପେରି-ସହର ଫାର୍ମରେ ଚାଷ କରାଯାଏ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଇଥାଏ, ଯାହା କ୍ଷୁଦ୍ର ଚାଷୀ ଏବଂ ମହିଳା ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ।
ଏହି ଉତ୍ପାଦ ମୁଖ୍ୟତଃ ଘରୋଇ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଷ୍ଟୋର ଏବଂ ଅନଲାଇନ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ବିକ୍ରି ହୁଏ। ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତ ପ୍ରକାର ଉପରେ ଜିଏସ୍ଟି ୧୮/ ୧୨ ପ୍ରତିଶତରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ କରାଯିବା ସହିତ, ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୬.୨୫ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହା ଇନପୁଟ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବ ଏବଂ କ୍ଷୁଦ୍ର ଉତ୍ପାଦକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅଧିକ ଲାଭ ପ୍ରଦାନ କରିବ।
ଆଗାମୀ ଜିଏସ୍ଟି ହାର ସଂସ୍କାର ଗୋଆର ବିବିଧ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ, ଯାହା ଔଷଧ ଏବଂ ମତ୍ସ୍ୟଚାଷ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପର୍ଯ୍ୟଟନ, ନିର୍ମାଣ ଏବଂ କୃଷି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉତ୍ପାଦକ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ। ଟିକସ ହାରକୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ କରି, ଏହି ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ସଞ୍ଚୟ, ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକତା ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ସମସ୍ତ ଶିଳ୍ପରେ ବ୍ୟବହାର ବୃଦ୍ଧି କରିଛି।
ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ, ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ପାଇଁ ମୂଲ୍ୟ ଆଶ୍ୱସ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ ନାହିଁ ବରଂ ଗ୍ରାମୀଣ ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଶିଳ୍ପର ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ। ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ପର୍ଯ୍ୟଟନ-ସଘନ ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଭାବରେ, ଗୋଆର ଅର୍ଥନୀତି ଜିଏସ୍ଟି ୨.୦ରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଲାଭବାନ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି।