ଭୁବନେଶ୍ବର: ପ୍ରତିବର୍ଷ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟାରେ ଦୀପାବଳି ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ। ସମୟ ଗଡିବା ସହିତ ଏହି ପର୍ବ ପାଳନ କରିବାର ଉପାୟ ମଧ୍ୟ ବଦଳି ଯାଇଛି। ଏହି ପର୍ବ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ପାଳନ କରାଯାଇ ଆସୁଛି ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ତେବେ ଏହି ପର୍ବରେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବାଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବାର ପରଂପରା ରହିଛି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହିଦିନ କେଉଁମାନଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ।
ଯକ୍ଷ ଏବଂ ଦୀପାବଳୀ: କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରଥମେ ଦୀପାବଳି ପର୍ବ ଯକ୍ଷ ଏବଂ ଗାନ୍ଧର୍ଭ ଜାତିର ଉତ୍ସବ ଥିଲା। ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଦୀପାବଳି ରାତିରେ ଯକ୍ଷମାନେ ସେମାନଙ୍କ ରାଜା କୁବେରଙ୍କ ସହିତ ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ସହିତ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ। ପରେ ଏହି ପର୍ବରେ କୁବେର ଭଗବାନଙ୍କୁ ଯକ୍ଷ ଜାତିର ଲୋକମାନେ ପୂଜା କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ।
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏବଂ ଦୀପାବଳୀ: ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶ ହେତୁ ପରେ ଧନ ଦେବତା କୁବେରଙ୍କ ବଦଳରେ ଧନୀ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ଏହି ଅବସରରେ ପୂଜା କରାଯାଇଥିଲା। କାରଣ କୁବେର କେବଳ ଯକ୍ଷ ଜାତିର ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ମା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମସ୍ତ ଦେବତା ଏବଂ ମାନବ ଜାତିରେ ପୂଜା ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିଲେ। ଫଳରେ ଦୀପାବଳି ଦିନ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୂଜା କରାଯାଏ।
ଗଣେଶ ଏବଂ ଦୀପାବଳି: କୁହାଯାଏ ଯେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ, କୁବେରଙ୍କ ସହିତ ଭଗବାନ ଗଣେଶଙ୍କ ପୂଜା ମଧ୍ୟ ଦୀପାବଳିରେ କରାଯାଏ। ଏହି ପୂଜା ଭବ-ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଗଣେଶଙ୍କୁ ରିଦ୍ଧି-ସିଦ୍ଧର ଦାତା ଭାବରେ ପୂଜା କରୁଥିଲେ। ଯାହା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଦୀପାବଳିରେ ଗଣେଷଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଉଛି।
ମାକାଳୀ ଓ ଦୀପାବଳି: ଦୀପାବଳି ଦିନ ମା କାଳିଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ। ଏହିଦିନ କ୍ରୋଧ ଜର୍ଜରିତ ମା କାଳି ଶିବଙ୍କ ଛାତି ଉପରେ ପାଦ ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ। ଫଳରେ ସେ ନିଜର ଭୁଲ ବୁଝି ମା କାଳୀ କ୍ରୋଧରୁ ଶାନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ଫଳରେ ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ ଦୀପାବଳିରେ ମା କାଳୀଙ୍କ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ।