ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ : ଭାରତଠାରୁ ୪୦ ହଜାର କିଲୋମିଟର ଦୂର ଭୂମଧ୍ୟସାଗରରେ ମରୁଭୂମି ଅଞ୍ଚଳର ଶୀର୍ଷରେ ଏକ ସହର ଅବସ୍ଥିତ। ଏହାର ନାମ ହେଉଛି ‘ଜେରୁଜେଲମ’। ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ହମାସ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଯୁଦ୍ଧର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ଏହି ସହର।
ବାସ୍ତବରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଆକ୍ରମଣକୁ ହାମାସ ‘ଅଲ୍-ଅକ୍ସା’ ବନ୍ୟା ନାମ ଦେଇଛି। ଅଲ୍-ଅକ୍ସା ହେଉଛି ଜେରୁଜେଲମର ଏକ ମସଜିଦ ଯାହାକୁ ଇସ୍ରାଏଲ ପୋଲିସ ୨୦୨୧ରେ ନିଜ କବଜାକୁ ନେଇଥିଲା।
ଅକ୍ଟୋବର ୭ରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଆକ୍ରମଣକୁ ହମାସ ଏହାର ପ୍ରତିଶୋଧ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି । ୧୦୫ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଏହି ଜେରୁଜେଲମ ସହରକୁ ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନେ ଇଂରେଜଙ୍କ ପାଇଁ ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ପରାସ୍ତ କରି ଜିତିଥିଲେ। ୧୯୧୭ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଇହୁଦୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଜେରୁଜେଲମ ଏବେ ସେମାନଙ୍କର ହେବ।
୧୯୧୮ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜେରୁଜେଲମ ସହର ତୁର୍କୀର ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଦଖଲରେ ଥିଲା। ମକ୍କା, ମଦିନା ପରେ ଜେରୁଜେଲମ ଇସଲାମର ତୃତୀୟ ପବିତ୍ର ସହର ଅଟେ। ଏହି ତିନୋଟି ସହରର ଶାସନ ଯୋଗୁଁ ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଖଲିଫାର ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିଲା। ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ମୁସଲମାନମାନେ ଏହି ଖଲିଫାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉଥିଲେ।
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଜର୍ମାନୀ ସହ ମିଶି ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରିଟେନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶ ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲଢ଼ୁଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ତୁର୍କୀମାନେ ଇରାକ ଓ ୟୁରୋପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଶୋଚନୀୟ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ। ଖଲିଫତ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଏହି ଆକ୍ରମଣ ଯୋଗୁଁ ସାରାବିଶ୍ୱର ମୁସଲମାନମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ। ତେବେ ଇଂରେଜ ସେନାରେ ନିୟୋଜିତ ମୁସଲମାନ ସୈନିକଙ୍କ ଉପରେ ଏହାର ବିଶେଷ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିନଥିଲା।
ଜାନୁଆରୀ ୧୯୧୭ରେ ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟେନ ଇଜିପ୍ଟରୁ ଗାଜା ଓ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ସେତେବେଳେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଭାରତୀୟ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ସେନାରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରାୟ ୬ ମାସର ଲଢ଼େଇ ପରେ ଶେଷରେ ଜର୍ମାନୀ ଓ ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ପରାଜୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ପାଳି ହାଇଫା ଓ ଜେରୁଜେଲମ ଥିଲା।
ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦୁଇଟି ସ୍ଥାନରେ ଜିତିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା, କାରଣ ଯୁଦ୍ଧ ଲଢ଼ୁଥିବା ସେମାନଙ୍କ ସେନା ପାଇଁ ସମୁଦ୍ର ମଧ୍ୟଦେଇ ମାଲ ପରିବହନ ହେଉଥିଲା। ପର୍ବତ ଓ ଉଚ୍ଚତା ଅଧିକ ଥିବାରୁ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ପାଇଁ ଏହି ଦୁଇଟି ସ୍ଥାନଦଖଲ କରିବା କଷ୍ଟକର ଥିଲା। ଏଭଳି ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାର ଭାରତୀୟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ଉଭୟ ସହରକୁ ଜିତିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା।
୧୯୧୮ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୧୭ ତାରିଖରେ ଅଶ୍ବାରୋହୀ ବାହିନୀରେ ବସିଥିବା ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନେ ଜେରୁଜେଲମ ସହର ଉପରେ ଭାଲା ଓ ଖଣ୍ଡାରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ରେଜିମେଣ୍ଟରେ ଥିବା ମୁସଲମାନ ସୈନିକମାନେ ଏଠାକାର ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜୀବନଶୈଳୀ ବିଷୟରେ ଭଲ ଭାବରେ ଅବଗତ ଥିଲେ। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏଠାରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲଢ଼ିବା ବହୁତ ସହଜ ଥିଲା।
ଜର୍ମାନୀ ଓ ଅଟୋମାନ ସୈନ୍ୟମାନେ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ଜେରୁଜେଲମରୁ ପଳାୟନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ଡିସେମ୍ବର ୯ ତାରିଖରେ ଶତ୍ରୁ ସୈନିକମାନେ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରଛାଡ଼ି ପଳାଇଯିବା ପରେ ଭାରତୀୟ ରେଜିମେଣ୍ଟ ପଦଯାତ୍ରା କରି ସମଗ୍ର ସହରକୁ ଦଖଲ କରିଥିଲା।
ଏହାପରେ ଜେରୁଜେଲମ ଓ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳ ଇଂରେଜମାନେ ଦଖଲ କରିଥିଲେ। ଆରବ ଦେଶମାନଙ୍କର ଉତ୍ତମ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଜେରୁଜେଲମରେ ମୁସଲମାନଙ୍କର ବିପୁଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଧାର୍ମିକ ଭାବନାକୁ ଆଘାତ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ।
ଏହି କାରଣରୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭାରତୀୟ ରେଜିମେଣ୍ଟର ମୁସଲମାନ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ଅଲ୍-ଅକ୍ସା ସମେତ ସେଠାକାର ସମସ୍ତ ମସଜିଦର ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ । ସେହିପରି ଜେରୁଜେଲମ ସହରର ଛକ ଓ ଗଳିକନ୍ଦିରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ଶିଖ୍ ସୈନିକଙ୍କୁ ମୁତୟନ କରାଯାଇଥିଲା।
ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ତାରିଖରେ ଜେରୁଜେଲମ ଦଖଲ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ୪୪ ଜଣ ଭାରତୀୟ ଯବାନ ସହିଦ ହେବା ପରେ ଭାରତୀୟ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ ରେଜିମେଣ୍ଟ ହାଇଫା ସହରକୁ ନିଜ ଅକ୍ତିଆରକୁ ନେଇଥିଲା। ଏହିପରି ଭାବେ ଭାରତୀୟ ସୈନିକଙ୍କ ସାହସିକତା ଯୋଗୁଁ ଇଂରେଜମାନେ ଜେରୁଜେଲମ ଓ ହାଇଫା ଭଳି ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସହରକୁ ଜିତିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ।
୧୩୫୦ ଜର୍ମାନ ସୈନିକଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା
ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତୀୟ ବ୍ରିଗେଡ ୧୩୫୦ ଜର୍ମାନ ସୈନିକଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ନେଇଥିଲା। ସେମାନେ ୧୭ଟି ବନ୍ଧୁକ, ୧୧ଟି ମେସିନ୍ ଗନ୍ ଜବତ କରିଥିଲେ। ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ୪୪ ଜଣ ଭାରତୀୟ ଯବାନ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ସମାଧି ଏଠାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି। ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ୬୩ ଜଣ ଭାରତୀୟ ଯବାନ ସହିଦ ହୋଇଥିବାବେଳେ ୮୦ ଜଣ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ।
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମଗ୍ର ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ପ୍ରାୟ ୯୦୦ ଭାରତୀୟ ଯବାନ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ। ହାଇଫା ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶ ସେନାର ବିଜୟ ଏବଂ ୩୦ ବର୍ଷ ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଗଠନର ବାଟ ଖୋଲିଥିଲା।
ହାଇଫାର ହିରୋ ହେଲେ ମେଜର ଦଲପତି ସିଂହ
ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ସାହସିକତା ପାଇଁ କ୍ୟାପଟେନ ଅମନ ସିଂହ ବାହାଦୁର ଓ ଦଫାଦାର ଜୋର ସିଂହଙ୍କୁ ଇଣ୍ଡିଆନ ଅର୍ଡର ଅଫ୍ ମେରିଟ୍ (ଆଇଓଏମ୍) ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। କ୍ୟାପଟେନ୍ ଅନୁପ ସିଂହ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ସଗତ ସିଂହଙ୍କୁ ମିଲିଟାରି କ୍ରସ୍ (ଏମସି) ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି।
ହାଇଫାକୁ ମୁକ୍ତ କରିବାରେ ସାହସିକତା ପାଇଁ ମେଜର ଦଲପତ ସିଂହ ଇତିହାସରେ ‘ହିରୋ ଅଫ୍ ହାଇଫା’ଭାବେ ପରିଚିତ। ତାଙ୍କୁ ମିଲିଟାରି କ୍ରସରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା ରାଉଣ୍ଡଟେବୁଲ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଆଗା ଖାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯିବା ପରେ ଜିନ୍ନା ରାଗି ଯାଇଥିଲେ।
୧୯୩୬ ମସିହାରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ରହୁଥିବା ଆରବ ମୁସଲମାନମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ। ଇଂରେଜମାନେ ଏହାକୁ ନିର୍ମମଭାବେ ଦମନ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ୨,୦୦୦ ପାଲେଷ୍ଟାଇନୀଙ୍କ ଘର ନଷ୍ଟ କରିଥିଲେ, ୯,୦୦୦ ଲୋକଙ୍କୁ ଧରି କନସେଣ୍ଟେସନ୍ କ୍ୟାମ୍ପରେ ରଖିଥିଲେ। ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ୧୯୩୯ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିଲା।
କେବଳ ଆରବ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ମୁସଲମାନମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଭାରତରେ ବ୍ୟାପିଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏହାକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ଅନେକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ କରିଥିଲା। ପାଲେଷ୍ଟାଇନରେ ଇହୁଦୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲ ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ନୀତିକୁ ମଧ୍ୟ ଲିଗ୍ ବହିଷ୍କାର କରିଥିଲା।
ଭାରତରେ ଯଥେଷ୍ଟ ମୁସଲମାନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଥିଲା। ଇଂରେଜମାନେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ମନୋଭାବକୁ ନରମ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ଫଳରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ୧୯୩୯ମସିହାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଉଣ୍ଡଟେବୁଲ ସମ୍ମିଳନୀ ପାଇଁ ଭାରତର ଆଗା ଖାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପଠାଇଥିଲେ।
ଏହାକୁ ନେଇ ଜିନ୍ନା କ୍ରୋଧିତ ହୋଇଥିଲେ, ଯିଏ କି ନିଜକୁ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ମୁଖପାତ୍ର ବୋଲି ଭାବୁଥିଲେ। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ସେ ନିଜ ପାଇଁ ଆସନ ଦାବି କରିଥିଲେ। ଏହି ବୈଠକରେ ଜେରୁଜେଲମର ମୁଫତିଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ଦାବି ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ନାହିଁ, ଜିନ୍ନା ଏକ ପ୍ରତିନିଧି ଦଳକୁ ଲଣ୍ଡନ ପଠାଇଥିଲେ।
ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ରାଉଣ୍ଡଟେବୁଲ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଆରବ ପ୍ରତିନିଧି ଦଳକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେବା। ଲଣ୍ଡନରେ ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ବ୍ରିଟେନ ସଂସଦକୁ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିଥିଲେ। ଏହା ମୋତେ ୧୯୧୮ ମସିହାର ଯୁଦ୍ଧକଥା ମନେ ପକାଇଦେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଭାରତୀୟ ସୈନିକମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ଜିତିଥିଲେ। ଚିଠିରେ ଲେଖାଯାଇଛି ଯେ ଯେଉଁ ସୈନିକମାନେ ଏପରି କରିଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ମୁସଲମାନ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ପୁଣି ଥରେ ଜର୍ମାନୀ ସହ ଲଢ଼ିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବ।