ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ବିଧାନସଭା ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିବା ପାଇଁ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ କ୍ଷମତା ଏବଂ ଅଦାଲତ କେତେ ମାତ୍ରାରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିପାରିବେ ତାହା ଏକ ଆଇନଗତ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହୋଇଛି। ବିଧାୟକଙ୍କ ଅଯୋଗ୍ୟତା ସମ୍ପର୍କିତ ମାମଲାରେ କେବେ ଓ କିପରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯିବ ତାହା ସେମାନଙ୍କ ବିବେକ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଛି ବୋଲି ଅନେକ ବିଧାନସଭା ବକ୍ତା ଦାବି କରିଛନ୍ତି। ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ନେଇ ପୁଣିଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ଚାଲିଥିବାବେଳେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ବିଧାନସଭା ବାଚସ୍ପତି କ’ଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ ତାହା ଉପରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ନଜର ରହିଥିଲା। ବିଧାୟକଙ୍କ ଅଯୋଗ୍ୟତା ମାମଲା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା ଏବଂ କୋର୍ଟ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ ଏହା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ମାମଲାରେ ବୁଧବାର ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ବିଧାନସଭାର ବାଚସ୍ପତି ସିନ୍ଧେ ଗୋଷ୍ଠୀର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଏବେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ପରେ ମାମଲା ପୁଣିଥରେ କୋର୍ଟକୁ ଯାଇପାରେ। କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ମଣିପୁର ମାମଲା ମଧ୍ୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟକୁ ଯାଇଥିଲା ଏବଂ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଏହି ମାମଲା ମଧ୍ୟ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଥିଲା। ଯେଉଁଠି ବାଚସ୍ପତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ ବୋଲି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସମୟ ସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ।
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି, ପରବର୍ତ୍ତୀ ପଦକ୍ଷେପ କ’ଣ ହେବ
ବାଚସ୍ପତି ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏକନାଥ ସିନ୍ଧେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି। ବିଧାନସଭା ବାଚସ୍ପତି ରାହୁଲ ନାର୍ଭେକର ସିନ୍ଧେ ଗୋଷ୍ଠୀ ସପକ୍ଷରେ ରାୟ ଦେଇଥିଲେ। ଏହା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ପାଇଁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସମୟ ସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ଏବେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସିନ୍ଧେ ସରକାର ଜାରି ରହିବ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି। ପ୍ରଥମେ ଠାକରେ ଗୋଷ୍ଠୀର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକ ଓ ପରେ ୨୪ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ନୋଟିସ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା। ତେଣୁ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ସମସ୍ତ ୪୦ ବିଧାୟକଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହେବ। ବାଚସ୍ପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିର ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଉଦ୍ଧବ ଗୋଷ୍ଠୀ ହାଇକୋର୍ଟ କିମ୍ବା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ।
୨୦୧୭ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଛାଡ଼ି ବିଜେପିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ବିଧାୟକଙ୍କ ମାମଲା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ମଣିପୁର ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ କଂଗ୍ରେସ ଦାବି କରିଥିଲା। ବାଚସ୍ପତି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇ ଆବେଦନକୁ ବିଚାରାଧୀନ ରଖିଥିଲେ। ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୦ରେ ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି କରି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏକ ବଡ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇଥିଲେ। ତିନିଜଣିଆ ଖଣ୍ଡପୀଠ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଆବେଦନ ଉପରେ ତିନିମାସ ମଧ୍ୟରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଶୁଣାଣିରେ ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବାର କ୍ଷମତା ଅଦାଲତଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଛି। ଏହି ମାମଲାରେ କୋର୍ଟ ମଣିପୁର ବିଧାନସଭା ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ ୪ ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ କହିଥିଲେ। ଏଥିସହିତ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସଂସଦରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବାଚସ୍ପତି କୌଣସି ଦଳର ହୋଇଥାନ୍ତି। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ସେ ବିଧାୟକମାନଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିବା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଆବେଦନ ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇପାରିବେ କି? ସଂସଦ ଏହା ଉପରେ ବିଚାର କରନ୍ତୁ।
କର୍ଣ୍ଣାଟକ ମାମଲାରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଲେ- ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳ ପାଇଁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା
୨୦୧୯ରେ କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ କୁମାରସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସରକାର ଭାଙ୍ଗିଥିଲା ଏବଂ ଏହାପରେ ବିଜେପି ସରକାର ଗଠନ ହୋଇଥିଲା। ମେଣ୍ଟର ୧୬ ଜଣ ବିଧାୟକ ଇସ୍ତଫା ଦେବା ପରେ କୁମାରସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସରକାର ବିପଦରେ ପଡ଼ିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ ସମର୍ଥନରେ କୁମାରସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସରକାର ଗଠନ ହୋଇଥିଲା। କଂଗ୍ରେସର ୧୧ ଓ ଜେଡିଏସର ୩ ବିଧାୟକ ଥିଲେ। ବାକି ଦୁଇଜଣ ସ୍ୱାଧୀନ ବିଧାୟକ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ସମର୍ଥନ ପ୍ରତ୍ୟେହାର କରି ନେଇଥିଲେ।
କର୍ଣ୍ଣାଟକ ବିଧାନସଭାର ତତ୍କାଳୀନ ବାଚସ୍ପତି କେଆର ରମେଶ କୁମାର ବିଧାନସଭାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୪ ଜଣ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। କୁମାରସ୍ୱାମୀ ସରକାର ପତନ ପରେ ବାଚସ୍ପତି କେଆର ରମେଶ ଆଉ ୩ ଜଣ ବିଧାୟକଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷିତ ବିଧାୟକମାନେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ମାମଲାରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ରାୟ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୭ ଜଣ ବିଧାୟକ ଅଯୋଗ୍ୟ କିନ୍ତୁ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିପାରିବେ। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳ ପାଇଁ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ।