ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥ ଓ କର୍ପୋରେଟ୍ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଶୁକ୍ରବାର ସଂସଦରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୀକ୍ଷା ୨୦୨୪-୨୫ ଉପସ୍ଥାପନ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତର ସେବା କ୍ଷେତ୍ର କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଅର୍ଥନୀତିରେ ସବୁଠାରୁ ସ୍ଥିର ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ ସଂଯୋଜିତ (ଜିଭିଏ)ର ଯୋଗଦାନ ଦେଇଛି। ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରି ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଉଭୟ ଘରୋଇ ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ସମର୍ଥନ କରିଆସିଛି। ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ସେବା କ୍ଷେତ୍ର ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରେତ୍ସାହିତ କରିଥିବାବେଳେ ମାନୁଫାକ୍ଚରିଂ ସେକ୍ଟର ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ହ୍ରାସ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା। ଭାରତର ବାହ୍ୟ ସନ୍ତୁଳନକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବାରେ ସେବା ରପ୍ତାନିର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଏବଂ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରର ବଢୁଥିବା ‘ସର୍ଭିଫିକେସନ୍’ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ବଢ଼ାଇଛି ବୋଲି ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ୨୦୨୪-୨୫ରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଛି।
ସାମ୍ପ୍ରତିକ ମୂଲ୍ୟରେ ମୋଟ ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ ସଂଯୋଜିତ (ଜିଭିଏ)ରେ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ଅବଦାନ ୨୦୧୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ୫୦.୬ ପ୍ରତିଶତଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହା ପ୍ରାୟ ୫୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। କୋଭିଡ୍ ମହାମାରୀର ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ୨୦୨୧ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ବାସ୍ତବ ଜିଭିଏରେ ବାର୍ଷିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମାଧ୍ୟମରେ ମାପ କରାଯାଇଥିବା ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଗତ ଦଶନ୍ଧିରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୬ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ରହିଛି। ମହାମାରୀ ପୂର୍ବରୁ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ହାରାହାରି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ୮ ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା। ମହାମାରୀ ପରେ ଅର୍ଥାତ୍ ୨୦୨୩ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରୁ ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେବାର ହାରାହାରି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ୮.୩ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ସେବା କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରାୟ ୩୦ ପ୍ରତିଶତ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଉତ୍ପାଦନର ସେବା, ଅର୍ଥାତ୍ ଉତ୍ପାଦନ ଉତ୍ପାଦନରେ ସେବାର ବର୍ଦ୍ଧିତ ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ଉତ୍ପାଦନ ପରେ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟ ପରୋକ୍ଷରେ ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦ (ଜିଡିପି)ରେ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଥାଏ।
ଗତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ବିଶ୍ୱ ସେବା ରପ୍ତାନିରେ ଭାରତର ଅଂଶ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଏହା ଦ୍ୱାରା ବିଶ୍ୱ ବଜାରର ଅଂଶ ହ୍ରାସବୃଦ୍ଧିକୁ ଭରଣା କରିବାରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି। ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ଭାରତର ସପ୍ତମ ସ୍ଥାନ ବିଶ୍ୱ ସେବା ରପ୍ତାନିରେ ୪.୩ ପ୍ରତିଶତ ଅଂଶ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛି।
ଏଚଏସବିସିର ଇଣ୍ଡିଆ ସର୍ଭିସେସ୍ ପିଏମଆଇ ସୂଚିତ କରେ ଯେ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୧ ଠାରୁ କ୍ରମାଗତ ୪୧ ମାସ ଧରି ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଚାଲିଛି। ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚ ମାସରେ ସୂଚକାଙ୍କ ୬୦ ପଏଣ୍ଟ ଉପରେ ରହିଥିଲା। ତେବେ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ଏହି ସୂଚକାଙ୍କ ୧୦ ମାସର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରକୁ ଖସି ଆସିଥିଲେ ହେଁ ଅକ୍ଟୋବରରେ ଏହା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ସୁଧୁରିଥିଲା। ସାମ୍ପ୍ରତିକ ତଥ୍ୟରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି ନୂତନ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରବାହକୁ ବଢ଼ାଇଚାଲିଛି, ଯାହା ଉତ୍ପାଦନ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ସମର୍ଥନ କରିଛି ଏବଂ କମ୍ପାନିଗୁଡ଼ିକୁ ଅତିରିକ୍ତ କର୍ମଚାରୀ ନିଯୁକ୍ତି କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଛି।
ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ବାଣିଜ୍ୟ:
୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ (ଏପ୍ରିଲ-ସେପ୍ଟେମ୍ବର)ରେ ସେବା ରପ୍ତାନି ଅଭିବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରମୁଖ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିଲା। ୨୦୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ୫.୭ ପ୍ରତିଶତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ଏପ୍ରିଲ-ନଭେମ୍ବରରେ ଭାରତର ସେବା ରପ୍ତାନି ୧୨.୮ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ଏପ୍ରିଲ-ନଭେମ୍ବର ମଧ୍ୟରେ ସେବା ଆମଦାନୀ ୧୩.୯ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ସମାନ ଅବଧିରେ ୨.୯ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇଛି।
ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ଭେ ଅନୁଯାୟୀ, ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ଅଗ୍ରଗତି ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ସର୍ତ୍ତ ହେଉଛି କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା। ୨୦୨୪-୨୫ ବଜେଟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରୟାସକୁ ସରକାରୀ, ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ଅନୁଷ୍ଠାନର ସମସ୍ତ ସ୍ତରର ପ୍ରୟାସ ସହିତ ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରି ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି।
