ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତରେ ଉଦବେଗଜନକ ଲିଙ୍ଗଗତ ଅସନ୍ତୁଳନ ଏବଂ ହ୍ରାସ ପାଉଥିବା ଶିଶୁ ଲିଙ୍ଗ ଅନୁପାତର ସମାଧାନ ପାଇଁ ୨୦୧୫ ଜାନୁଆରୀ ୨୨ ତାରିଖରେ “ବେଟି ବଚାଓ ବେଟି ପଢ଼ାଓ” (ବିବିବିପି) ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ବିବିବିପି ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି। ଏହା ଅଧୀନରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଜନା ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ‘ନିର୍ଭୟା କଢି’ (ନିର୍ଭୀକ ଝିଅ), ଗଞ୍ଜାମରେ ‘ମୋ ଗେହ୍ଲା ଝିଅ’, ଢେଙ୍କାନାଳ ଓ କେନ୍ଦୁଝରରେ ‘ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ କଳିକା’ ଏବଂ ଦେବଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାରେ ‘ବୀରାଙ୍ଗନା ଯୋଜନା’। ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା, ଲିଙ୍ଗ ଚୟନ ଏବଂ କନ୍ୟା ଭ୍ରୁଣ ହତ୍ୟା ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇ କରିବା, ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ଶିକ୍ଷା ଜାରି ରଖିବା ଏବଂ ମାର୍ଶାଲ ଆର୍ଟ ଏବଂ ଆତ୍ମରକ୍ଷା କୌଶଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଆତ୍ମସମ୍ମାନ ଏବଂ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ କିଶୋରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି।
୧. ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ “ନିର୍ଭୟ କଢି” ଏବଂ “ମୋ ଗେହ୍ଲା ଝିଅ ଯୋଜନା
ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ବାଳିକାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ବେଟି ବଚାଓ ବେଟି ପଢ଼ାଓ ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ‘ନିର୍ଭୟ କଢି’ ଓ ‘ମୋ ଗେହ୍ଲା ଝିଅ ଯୋଜନା ରହିଛି। ସଚେତନତା ସଭା ମାଧ୍ୟମରେ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରାୟ ୩୩୦୯ଟି ଗାଁର ୧୧ରୁ ୧୮ ବର୍ଷ ବୟସର ପ୍ରାୟ ୧,୮୩,୯୩୩ ଜଣ କିଶୋରୀଙ୍କୁ ନିର୍ଭୟା କଢି ଯୋଜନାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ବିବିବିପି ଅଧୀନରେ ଏଠାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଅନ୍ୟ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହେଉଛି ‘ମୋ ଗେହ୍ଲା ଝିଅ’ ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଲିଙ୍ଗ ଚୟନ ଏବଂ କନ୍ୟା ଭ୍ରୁଣ ହତ୍ୟା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା।
ଏହାର ଫଳସ୍ବରୂପ ୨୦୨୨ ଜାନୁଆରି ୩ ତାରିଖରେ ପ୍ରଶାସନ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାକୁ ବାଲ୍ୟ ବିବାହମୁକ୍ତ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା। ୨୦୧୯ରୁ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ନିଷେଧ ଅଧିକାରୀ (ସିଏମ୍ପିଓ), ଜିଲ୍ଲା ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା ୟୁନିଟ୍ (ଡିସିପିୟୁ), ଚାଇଲ୍ଡ ଲାଇନ୍ ଏବଂ ପୁଲିସ ସହାୟତାରେ ୯୫୩ଟି ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୨୦ଟିକୁ ସଫଳତାର ସହ ରୋକାଯାଇପାରିଛି। ୩୬୧୪ଟି ସରକାରୀ ସ୍କୁଲର ୪,୫୦,୦୦୦ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରିବା ପାଇଁ ସାର୍ବଜନୀନ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଯେଉଁମାନେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ବିଷୟରେ ପ୍ରଥମେ ରିପୋର୍ଟ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ।
ବାଲ୍ୟବିବାହ ରୋକିବା ଓ ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଦିଗରେ ସକ୍ରିୟ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ୯ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସରେ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ଆୟୋଗ (ଓଏସସିପିସିଆର୍) ପକ୍ଷରୁ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଛି।
୨. ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲାର “କଳ୍ପନା ଅଭିଯାନ” ଯୋଜନା
ଓଡ଼ିଶାର ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲାରେ କିଶୋରୀ (୧୦-୧୯ ବର୍ଷ ବୟସ)ଙ୍କ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ କମିଟି ମାଧ୍ୟମରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ରୋକିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଯୋଜନାରେ ୨୦୧୯-୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ୩୪୩ଟି ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ରୋକାଯାଇଛି । ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରାୟ ୧,୧୩,୫୧୫ ଜଣ ନାବାଳିକାଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ନାହିଁ ବୋଲି ସାର୍ବଜନୀନଭାବେ ଶପଥ କରି ୩୪୨୫ଟି ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରାୟ ୪,୪୫,୦ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି। ୧୨୧୧ଟି ଗ୍ରାମରେ ସଚେତନତା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରାଯିବା ସହ ଯୁବ ଓ ପାରମ୍ପରିକ ନେତାଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ ପାଇଁ ରଣନୀତିକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା।
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବାଳିକା ସପ୍ତାହ ୨୦୨୪ ଅବସରରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ରୋକିବା ଏବଂ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଓ ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାର ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଦିଗରେ ସକ୍ରିୟ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ଢେଙ୍କାନାଳର ଏଡିଏମଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା। ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ରୋକିବା ଦିଗରେ ସକ୍ରିୟ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରିଛନ୍ତି ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିକାଶ ଓ ମିଶନ ଶକ୍ତି, ଓଡ଼ିଶାର ମହିଳା ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ । ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲା ଓଡ଼ାପଡ଼ା ବ୍ଲକର ବର୍ଷା ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ସାହୁ ବାଲ୍ୟ ବିବାହ ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ସହ ଏହାକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିବାରୁ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧିତ କରାଯାଇଥିଲା। ବାଲ୍ୟ ବିବାହକୁ ମନା କରିଥିବା ପର୍ବତାରୋହୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା। ତାଙ୍କୁ କଳ୍ପନା ଅଭିଯାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ବ୍ରାଣ୍ଡ ଆମ୍ବାସାଡର ଭାବେ ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା।
୩. କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲାରେ “ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣକଳିକା” ଯୋଜନା
“ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣକଳିକା” ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଗାଁ ଗାଁରେ ବାଲ୍ୟ ବିବାହର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି । ଏହି ଅଭିଯାନରେ ୨,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଅଂଶୀଦାରସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର କେନ୍ଦୁଝର ଜିଲ୍ଲାରେ ସଚେତନତା ଏବଂ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ପାଇଁ ଆଦ୍ଭିକା ଆପ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ। କିଶୋର ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ନେତୃବୃନ୍ଦଙ୍କୁ ନେଇ ଏକ ସଫଳ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ଅଭିଯାନ ଫଳରେ ସଚେତନତା ଅଭିଯାନ ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି, ଯାହା ଫଳରେ ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ବାଲ୍ୟ ବିବାହରେ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି ।
୪. ଦେବଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାରେ “ବୀରଙ୍ଗନା” ଯୋଜନା
ମହିଳା ଓ ବାଳିକାଙ୍କ ପ୍ରତି ଅପରାଧ ବଢୁଥିବାବେଳେ ବାଳିକାମାନେ କେବଳ ଗୋଲମରିଚ ସ୍ପ୍ରେର ବ୍ୟବହାର ନୁହେଁ, ତାଠାରୁ ଆହୁରି ଅଧିକ କିଛି ଜାଣିବା ଜରୁରୀ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସାମରିକ କଳା ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ଝିଅମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ବିବିବିପି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ, ଦେବଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ଦ୍ୱାରା “ବୀରଙ୍ଗନା” ପଦକ୍ଷେପ ହେଉଛି ମାର୍ଶଲ ଆର୍ଟ ଏବଂ ଆତ୍ମରକ୍ଷା କୌଶଳ ମାଧ୍ୟମରେ କିଶୋରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆତ୍ମସମ୍ମାନ ଏବଂ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ଅଭିନବ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ପଦକ୍ଷେପ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଝିଅମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଅପମାନଜନକ ମନ୍ତବ୍ୟ, ନିର୍ଯାତନା ଏବଂ ପିଛା କରିବାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ ।
‘ବୀରଙ୍ଗନା’ ଶୀର୍ଷକରେ ଦେବଗଡ଼ ଇନ୍ ଡୋର ଷ୍ଟାଡିୟମରେ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଓ ମାର୍ଶାଲ ଆର୍ଟ ଉପରେ ୩୦ ଦିନିଆ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିର ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି। କଟକର କୁଡୋ ଆସୋସିଏସନ ଏଥିପାଇଁ ବୈଷୟିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିରରେ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ କିଶୋରୀ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବାଳିକା ଓ ସେମାନଙ୍କ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ଓ ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନତା ଓ ପରାମର୍ଶ ଅଧିବେଶନ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା।
ମାର୍ଶାଲ ଆର୍ଟ ଉପରେ ୩୦ ଦିନ ଧରି ଚାଲିଥିବା ଏହି ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିରରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍କୁଲ ଓ କଲେଜର ୧୪ରୁ ୧୯ ବର୍ଷ ବୟସର ୫୦୦ରୁ ଅଧିକ ବାଳିକା ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଏଥିରେ ପାଖାପାଖି ୩୦୦ ଅଭିଭାବକ ଓ ଶିକ୍ଷକ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ୫୦ ଜଣ ମହିଳା ମାଷ୍ଟର ଟ୍ରେନର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ୩୦୦ ଟି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମାର୍ଶାଲ ଆର୍ଟ ଉପରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଧିବେଶନ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପାଖାପାଖି ୬,୦୦୦ ଛାତ୍ରୀ ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ ।
ବୀରଙ୍ଗନା ନାମକ ଏହି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅଭିଯାନ ଗଣମାଧ୍ୟମ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ସ୍କୁଲ ଓ କଲେଜରେ ଏହାକୁ ସଂସ୍ଥାଗତ ରୂପ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଜିଲ୍ଲା ମହୋତ୍ସବରେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ବୀରଙ୍ଗନାକୁ ପୁରସ୍କୃତ କରାଯାଇଥିଲା।
ସେମିଫାଇନାଲିଷ୍ଟ ଭାବେ ବୀରଙ୍ଗନା ସମ୍ମାନଜନକ ସ୍କୋଚ୍ ପୁରସ୍କାର ମଧ୍ୟ ଜିତିଥିଲା। ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଦ୍ବାରା ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ୫୦ ମାଷ୍ଟର ଟ୍ରେନର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ୩୦୦ ସ୍କୁଲର ୬୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ବାଳିକାଙ୍କୁ ସ୍ବଳ୍ପକାଳୀନ ତାଲିମ ଶିବିର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାଥମକ ମାର୍ସାଲ ଆର୍ଟ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲେ।