ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସାକ୍ଷରତା ବିଭାଗ (ଡିଓଏସ୍ଇଏଲ୍) ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ତମାଖୁ ଏବଂ ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବରୁ ଛାତ୍ର ଏବଂ ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ ସ୍ୱରୂପ କଠୋର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ କରିଛି। ଏହା ଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଚାରିପାଖ ଅଞ୍ଚଳକୁ ତମାଖୁ, ମଦ୍ୟପାନ ଏବଂ ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ମୁକ୍ତ ରଖିବା ପାଇଁ ନିୟମ ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି ଲାଗୁ କରାଯାଇପାରିବ।
୧୫ ମଇ, ୨୦୨୫ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ନାର୍କୋ-ସମନ୍ୱୟ କେନ୍ଦ୍ର (ଏନ୍ସିଓଆରଡ଼ି)ର ୮ମ ଶୀର୍ଷ କମିଟି ବୈଠକ ପରେ ଡିଓଏସ୍ଇଏଲ୍ ସଚିବ ଶ୍ରୀ ସଞ୍ଜୟ କୁମାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସଚିବଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଏହି ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ବୈଠକରେ ଯୁବପିଢିକୁ କ୍ଷତିକାରକ ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟଠାରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାର ଜରୁରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଆଇନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ବିଭାଗ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱିତ ପ୍ରୟାସ ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରାଯାଇଥିଲା।
ଅଭିଯାନର ଗୁରୁତ୍ୱ
ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଯୁବ ଜନସଂଖ୍ୟା ବହୁଳ ଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ, ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ନାଗରିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୨୯ ବର୍ଷରୁ କମ୍। ଏହି ଯୁବ ଜନସଂଖ୍ୟା ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଶକ୍ତିକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦିଏ – ଯାହା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଜନସଂଖ୍ୟାଗତ ଶକ୍ତିକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ – ଏକ ବିକଶିତ ଭାରତ ଗଠନ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।
ଅଧ୍ୟୟନରୁ ସୂଚନା ମିଳୁଛି ଯେ ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତମାଖୁ ସେବନ ତୀବ୍ର ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ଯାହା ଫଳରେ ସେମାନେ ସ୍କୁଲ/କଲେଜ ପରିସରରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ନିଶା ଦ୍ରବ୍ୟର ଅପବ୍ୟବହାର ସହିତ ସେଗୁଡ଼ିକର ସେବନ କରୁଛନ୍ତି । ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ୟୁଥ୍ ଟବାକୋ ସର୍ଭେ (ଜିଓ୍ୱାଇଟିଏସ୍-୨), ୨୦୧୯ ଅନୁସାରେ ୧୩ ରୁ ୧୫ ବର୍ଷ ବୟସର ୮ ଦଶମିକ ୫ % ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ର କୌଣସି ନା କୌଣସି ପ୍ରକାରରେ ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି। ଆହୁରି ଚିନ୍ତାଜନକ ବିଷୟ ହେଉଛି ଯେ ଭାରତରେ ପ୍ରତିଦିନ ୫ ହଜାର ୫୦୦ ରୁ ଅଧିକ ପିଲା ତମାଖୁ ସେବନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରୁଛନ୍ତି।
ତମାଖୁ ସେବନ ପ୍ରାୟତଃ ଅଧିକ ବିପଜ୍ଜନକ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଥାଏ। ଅଧିକାଂଶ ବୟସ୍କ ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନକାରୀ କିଶୋରାବସ୍ଥାରୁ ନିଶା ଦ୍ରବ୍ୟ ସେବନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥାନ୍ତି, ଏବଂ ଅନେକ ଯୁବକ ଚଳିତ ଆଇନ ସତ୍ତ୍ୱେ ସ୍କୁଲ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଦୋକାନରୁ ସହଜରେ ଏହି ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କିଣିପାରୁଛନ୍ତି।
ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ପଦକ୍ଷେପ
ଏହି ବଢୁଥିବା ବିପଦର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ, ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ (ଟିଓଏଫ୍ଇଆଇ) ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଛି। ଏହା ସ୍କୁଲ ଏବଂ କଲେଜଗୁଡ଼ିକୁ ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ବିକ୍ରୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସଂରଚିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି। ଡିଓଏସ୍ଇଏଲ ୩୧ ମଇ ୨୦୨୪ରେ ଟିଓଏଫ୍ଇଆଇର କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନ ନିୟମାବଳୀ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଏହା ଟିଓଏଫ୍ଇଆଇ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ପାଳନ କରିବାରେ ସ୍କୁଲଗୁଡ଼ିକୁ ସହାୟତା କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସୁସ୍ଥ, ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବ। ନିୟମାବଳୀ ସମସ୍ତ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ତମାଖୁର ବିପଦରୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଉଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଗ୍ରହଣ ଏବଂ ଲାଗୁ କରିବାକୁ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି।
ଟିଓଏଫ୍ଇଆଇ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀରେ ସ୍କୁଲ ଏବଂ କଲେଜଗୁଡ଼ିକର ପରିସରକୁ ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ରଖିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ନଅଟି କାର୍ଯ୍ୟାବଳୀ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି।
୧- ପରିସରରେ ‘ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ଅଂଚଳ’ ସାଇନେଜ୍ ପ୍ରଦର୍ଶନ
୨- ପ୍ରବେଶ / ସୀମାରେ ‘ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ’ ସାଇନେଜ୍ ପ୍ରଦର୍ଶନ
୩- ପରିସରରେ ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାରର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ
୪- ତମାଖୁର କ୍ଷତି ଉପରେ ସଚେତନତା ସାମଗ୍ରୀ ପ୍ରଦର୍ଶନ
୫- ପ୍ରତି ଛଅ ମାସରେ ଅତି କମରେ ଗୋଟିଏ ତମାଖୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆୟୋଜନ
୬- ତମାଖୁ ମନିଟରଙ୍କ ନାମାଙ୍କନ
୭- ସ୍କୁଲ ଆଚରଣ ସଂହିତାରେ ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ନୀତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ
୮- ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଚାରିପାଖରେ ୧୦୦ ଗଜ ଦୂରରେ ଏକ ହଳଦିଆ ରେଖା ଚିହ୍ନିତ କରିବା
୯- ସେହି ୧୦୦ ଗଜ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଦୋକାନ କିମ୍ବା ବିକ୍ରେତା ତମାଖୁ ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରି ନକରିବା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା
ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ସ୍ଥାନୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ତୁରନ୍ତ ସହାୟତା ଆବଶ୍ୟକ:
କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ୮- ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଚାରିପାଖରେ ୧୦୦ ଗଜ ଦୂରରେ ଏକ ହଳଦିଆ ରେଖା ଚିହ୍ନିତ କରିବା।
କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ୯- ସେହି ୧୦୦ ଗଜ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ଦୋକାନ କିମ୍ବା ବିକ୍ରେତା ତମାଖୁ ଉତ୍ପାଦ ବିକ୍ରି ନ କରିବା ନିଶ୍ଚିତ କରିବା।
ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକର ସଠିକ୍ କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଶିକ୍ଷା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏବଂ ଆଇନ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକୁ ଆହ୍ୱାନ କରିଛି। ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୪ ରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ, ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି ଲାଗୁ କରିବାକୁ ପୂର୍ବରୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା।
ଏକ ମାସ ଧରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାକୁ ଥିବା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ଅଭିଯାନ
୩୧ ମଇ, ୨୦୨୫ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ – ବିଶ୍ୱ ତମାଖୁ ନିଷେଧ ଦିବସ – ଏବଂ ୨୬ ଜୁନ୍, ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି – ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ ଅପବ୍ୟବହାର ଏବଂ ଅବୈଧ ଚାଲାଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସ – ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ସିଗାରେଟ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ତମାଖୁ ଉତ୍ପାଦ ଆଇନ (ସିଓଟିପିଏ), ୨୦୦୩ ର ଧାରା ୬ (ବି) ଲାଗୁ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ମାସ ଧରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ବାରଣ କରେ:
ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ମାନକ ସଂଚାଳନ ପ୍ରଣାଳୀ (ଏସ୍ଓପି) ବିକଶିତ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଛି ଯାହା ସ୍କୁଲ ଏବଂ କଲେଜ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ଏବଂ ବିନା ଭୟରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପୋଲିସକୁ ନିୟମାବଳୀ ଉଲ୍ଲଂଘନର ରିପୋର୍ଟ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ।
ସାମୂହିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଏବଂ ସଚେତନତାର ଗୁରୁତ୍ୱ
ଏହି ଅଭିଯାନକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସ୍କୁଲ ପରିଚାଳନା କମିଟି (ଏସ୍ଏମ୍ସି), ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ଭୂମିକା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଛି । ସଚେତନତା ପ୍ରସାର କରି ଏବଂ ନିୟମାବଳୀର ଉଲ୍ଲଂଘନ ରିପୋର୍ଟ କରି, ସମ୍ପ୍ରଦାୟଗୁଡ଼ିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶିଖିବା ଏବଂ ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବେ । ଛାତ୍ର, ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ମନୋରଞ୍ଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ତମାଖୁର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ, ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏକକାଳୀନ MyGov ପ୍ଲାଟଫର୍ମ (https://quiz.mygov.in) ରେ ‘ବିଶ୍ୱ ତମାଖୁ ନିଷେଧ ଦିବସ ସଚେତନତା କୁଇଜ୍-୨୦୨୫’ ଆରମ୍ଭ କରିଛି। ଏହି କୁଇଜ୍ ୨୨ ମଇ ୨୦୨୫ ରୁ ୨୧ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିବ। ଏହା ତମାଖୁର ବିପଦ ବିଷୟରେ ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କୁ ସଚେତନ କରି ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦୃଢ଼ ସାମାଜିକ ମାନଦଣ୍ଡ ଗଠନ କରିବା ଦିଗରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ।
ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଭିଯାନକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଛି। ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ବିଶ୍ୱାସ କରେ ଯେ ସମ୍ମିଳିତ ଭାବରେ, ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସମର୍ଥନ ସହିତ, ଭାରତ ଏହାର ସ୍କୁଲ ଏବଂ କଲେଜଗୁଡ଼ିକୁ ସୁରକ୍ଷିତ, ସୁସ୍ଥ ଏବଂ କ୍ଷତିକାରକ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ କରିପାରିବ।
ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ପରିସରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ସୁସ୍ଥ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନର ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଛି ।