ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସରକାର ଏକ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଲାଇସେନ୍ସ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ଯାହା ଏହି ୱେବସାଇଟରେ ଉପଲବ୍ଧ: https://mib.gov.in/ministry/our-wings/broadcating-wing।
ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ, ସ୍ଥାନୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ ତିନି ବର୍ଷର ସେବାର ପ୍ରମାଣିତ ରେକର୍ଡ ସହିତ ଅଣ-ଲାଭକାରୀ ସଂଗଠନ ଦ୍ୱାରା କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ। ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ, କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସାରିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଶିକ୍ଷାଗତ, ବିକାଶମୂଳକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଆବଶ୍ୟକତା ସହିତ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ହେବା ଉଚିତ।
ସରକାର କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ମରାମତି ଏବଂ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ମାଧ୍ୟମରେ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କରନ୍ତି। ବନ୍ୟା, ଘୂର୍ଣ୍ଣିବାତ୍ୟା କିମ୍ବା ବଜ୍ରପାତ କ୍ଷତି ଭଳି ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଏ।
ସରକାର 50 କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟବରାଦ ସହିତ ‘ଭାରତରେ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା’ ନାମକ ଏକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଛନ୍ତି। ଏହା ବିଦ୍ୟମାନ ଏବଂ ନୂତନ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି।
ଯୋଜନାର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ନିମ୍ନପ୍ରକାରେ:
– ନୂତନ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସିଆରଏସ ଗୁଡ଼ିକୁ ତିନି ମାସ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେବା ପରେ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା।
– ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ପୁରୁଣା ଉପକରଣ ନବୀକରଣ କିମ୍ବା ବଦଳାଇବା ପାଇଁ ସହାୟତା ମିଳିଥାଏ।
– କର୍ମଶାଳା, ୱେବିନାର ଏବଂ ସମ୍ମିଳନୀ ମାଧ୍ୟମରେ ତାଲିମ ଏବଂ ସଚେତନତା।
– ସିଆର ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମକକ୍ଷ ଶିକ୍ଷାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବା ପାଇଁ ଆଞ୍ଚଳିକ ଏବଂ ଜାତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ।
ସରକାର ସାରା ଦେଶରେ 540 ଟି କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନକୁ ମଞ୍ଜୁରୀ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ 48 ଟି ତାମିଲନାଡୁରେ ଅଛି, ଯାହା 24 ଟି ଜିଲ୍ଲାରେ ବିସ୍ତାରିତ। ଏହି ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା, ସମୁଦ୍ର ସଂରକ୍ଷଣ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।
ଗତ ତିନି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ତାମିଲନାଡୁରେ ଅବସ୍ଥିତ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ମୋଟ 40,03,098 ଟଙ୍କା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି।
ଏହି ସୂଚନା କେନ୍ଦ୍ର ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟାପାର ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଡକ୍ଟର ଏଲ୍. ମୁରୁଗନ ଲୋକସଭାରେ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି।
କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ବିଷୟରେ
କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ହେଉଛି ରେଡିଓ ପ୍ରସାରଣରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତୃତୀୟ ସ୍ତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ, ଯାହା ପବ୍ଲିକ୍ ସର୍ଭିସ୍ ବ୍ରଡକାଷ୍ଟିଂ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟିକ ରେଡିଓ ଠାରୁ ଭିନ୍ନ। ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି କମ୍ ଶକ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଏଫଏମ ଷ୍ଟେସନ୍ ଯାହାର ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ରେଡିଏଟେଡ୍ ପାୱାର (ଇଆରପି) 100 ୱାଟ୍, ଯାହା ସ୍ଥାନୀୟ ସମସ୍ୟା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବାର ଆଶା କରାଯାଏ ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀସମୂହର ଲାଭ ପାଇଁ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଦ୍ୱାରା ମାଲିକାନା ସହିତ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ। ଷ୍ଟେସନର ପରିସର ପ୍ରାୟ 10-15 କିଲୋମିଟର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥାଏ।
ଏକ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନ୍ ହେଉଛି ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ଭାବରେ ପରିଚାଳିତ ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନ୍ ଯାହା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସେହି ଗୋଷ୍ଠୀର ସ୍ୱାର୍ଥ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାଏ ଓ ପରିଚାଳିତ ହୁଏ। ଭାରତରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 540 ଟି କମିଶନଡ୍ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନ୍ ଅଛି।
ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସହିତ, ଶ୍ରୋତାଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇପାରିବ। ପ୍ରକୃତରେ, ସମାଜର ଅନେକ ଅବହେଳିତ ବର୍ଗ ପାଇଁ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ମାଧ୍ୟମରେ କେବଳ ନିଜର ସ୍ୱର ଶୁଣିବା ଏକ ସଶକ୍ତ ଅଭିଜ୍ଞତା ପ୍ରଦାନ କରେ। ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଗୋଷ୍ଠୀ, ସେମାନେ ଚାଷୀ, ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ, ଛାତ୍ର କିମ୍ବା ଦିନମଜୁରିଆ ଶ୍ରମିକ ହୁଅନ୍ତୁ, ଏହି ରେଡିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ନିୟମିତ ଭାବରେ ନିଜର ସ୍ୱର ଭାବରେ ଯୋଗଦାନ ଦିଅନ୍ତି। ଏହା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ମୁଖ୍ୟଧାରାର ଗଣମାଧ୍ୟମରେ କଳ୍ପନା କରାଯାଇପାରେ ନାହିଁ। ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବରେ, ପସନ୍ଦର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା, କୃଷି ଏବଂ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ଲୋକଙ୍କ ସମସ୍ୟା ସହିତ ଜଡିତ ମତାମତ, ସଡ଼କ ସୁରକ୍ଷା, ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ, ବର୍ଷା ଜଳ ଅମଳ, ଲୋକ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଜୀବନ, ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦା ତଥା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ମନୋରଞ୍ଜନ ଭଳି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ କଭର କରିଥାଏ।
ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନ ସ୍ଥାପନ ଏବଂ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ନେବାକୁ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଅନୁମୋଦନ ପାଇଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସୁଗମ କରିଛି। ଆବେଦନକାରୀମାନେ ଏବେ ପ୍ରସାରଣ ସେବା ପୋର୍ଟାଲରେ ଅନଲାଇନରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ଏବଂ ପୋର୍ଟାଲ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନଙ୍କର ବିଚାରାଧୀନ ଆବେଦନର ସ୍ଥିତି ଟ୍ରାକ୍ କରିପାରିବେ।
ଏବଂ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ, ଭାରତ ସରକାର “ଭାରତରେ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସମର୍ଥନ” ନାମକ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ଯୋଜନା (ସିଏସଏସ)କୁ ମଞ୍ଜୁର କରିଛନ୍ତି। ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପ୍ରସ୍ତାବିତ କରାଯାଇଛି: –
– ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସଂଗଠନକୁ ସିଆରଏସ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବାକୁ ଏବଂ ଗଣମାଧ୍ୟମ ନଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକର ଅଧିକ ପହଞ୍ଚ ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ କର୍ମଶାଳା ଆୟୋଜନ କରି ଯୋଜନା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା।
– ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଆବେଦନକାରୀଙ୍କ କ୍ଷମତା ନିର୍ମାଣ କରିବା।
– ସମ୍ବଳ, କ୍ଷମତା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ସହିତ ନୂତନ ଏବଂ ବିଦ୍ୟମାନ ସିଆରଏସ ଉଭୟକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା, ଯାହା ଦ୍ଵାରା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ସିଆରଏସ ର ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ।
– ସିଆରଏସ କୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ।
ଏହି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ, ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସବୁଜ ଶକ୍ତି (ସୌର) ଏବଂ ମହିଳା ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଉପରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ନୂତନ ସିଆରଏସ ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ 15.60 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାରୁ 21.00 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ରରେ 18.20 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାରୁ 24 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରେ। ଉପକରଣ ନବୀକରଣ କିମ୍ବା ବଦଳ ପାଇଁ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ କ୍ଷେତ୍ର ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଦ୍ୟମାନ ସିଆରଏସ ଗୁଡ଼ିକୁ ଯଥାକ୍ରମେ 10.50 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଏବଂ 11.10 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ। ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ, ବଜ୍ରପାତ, ଘୂର୍ଣ୍ଣିବାତ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ହୋଇଥିବା କ୍ଷତିକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ 11.50 ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀକାଳୀନ ଅନୁଦାନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ।
ଗତ ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି, ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ସଚେତନତା କର୍ମଶାଳା ଆୟୋଜନ କରିଆସୁଛି। ଏହି କର୍ମଶାଳାଗୁଡ଼ିକ ସିଆରଏସ ପାଇଁ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା, ଆବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ବିଷୟବସ୍ତୁ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀତ୍ୱ ସମସ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛି। ଏହି କର୍ମଶାଳାଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସଚେତନତା ପ୍ରସାର କରିବା ପାଇଁ ନୁହେଁ ବରଂ ଏନଜିଓ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି ଯାହା ଦ୍ୱାରା କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଉପାୟରେ ପରିଚାଳନା କରାଯାଇପାରିବ।
କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକ, ସେମାନଙ୍କର ପରିଭାଷା ଅନୁସାରେ, କାହାକୁ ପଛରେ ନ ପକାଇବା ଏହି ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରନ୍ତି କାରଣ ଏଗୁଡ଼ିକ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଯାହା ଶେଷ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବାର୍ତ୍ତା ଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ, ଏବଂ ଏହି ଶେଷ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ମତାମତ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଦିଏ, ମୁକ୍ତ ମତାମତର ଅଧିକାରକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରେ।
ଶେଷରେ, ଦେଶରେ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସିଆରଏସ୍ କରିଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ ସେବା ପାଇଁ ଏହାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିବା ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଟି ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଏହା ସ୍ଥାୟୀ ଓ କ୍ରମାଗତ ବିକାଶ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।