ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ୧୯୪୩ ମସିହାରେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ପଶଗୁରା ଥାନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଶାହପୁରା ପୋଟା ଗାଁ। ଜଣେ ବୁଣାକାର ନିଜ ପରିବାରକୁ ଦିନକୁ ଦୁଇ ଥର ଭୋଜନ ମଧ୍ୟ ଦେଇପାରୁନଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଦେହକୁ ଏତେ ଭୋକ ଲାଗିଥିଲା ଯେ ସେ ପାଗଳଙ୍କ ଭଳି ବୁଲୁଥିଲେ। ଦିନେ ତାଙ୍କ ମୃତଦେହ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର କାନସାଇ ନଦୀରୁ ମିଳିଥିଲା। ଅନେକ ଦିନ ଧରି ପତ୍ନୀ ଦୁଇ ପୁଅଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦେଇ ନ ପାରିବାରୁ ସାନ ପୁଅକୁ ମଧ୍ୟ କାନସାଇ ନଦୀରେ ଭସାଇ ଦେଇଥିଲେ।
ସେହିପରି ପୂର୍ବବଙ୍ଗରେ ୩୦ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଭୋକରେ ମରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। କ୍ଷେତରେ ମୃତଦେହ ପଡ଼ିରହିଥିଲା। ମୃତ ଲୋକଙ୍କ ମୃତଦେହ ନଦୀରେ ଭାସୁଥିଲା। କୁକୁର ଓ ଶାଗୁଣା ମୃତଦେହ ଖାଉଥିଲେ।
ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ‘ଅସ୍ୱୀକାର ନୀତି’ରୁ ବଙ୍ଗଳାରେ ଦୁର୍ଭିକ
ଡିସେମ୍ବର ୧୯୪୧ରେ ଜାପାନୀ ସୈନ୍ୟମାନେ ସିଙ୍ଗାପୁର ଏବଂ ବର୍ମା (ମିଆଁମାର)ର ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଉପରେ ଦଖଲ ପାଇଁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ୫ ମାସ ଧରି ଚାଲିଥିବା ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ୧୯୪୨ ମେ’ ମାସରେ ଜାପାନୀ ସେନା ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଜାପାନ ସେନା ଭାରତ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲା।
ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଆଣ୍ଡାମାନ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜକୁ ମଧ୍ୟ ଜାପାନୀ ସୈନ୍ୟମାନେ ଦଖଲ କରିନେଇଥିଲେ। ଜାପାନ ଏବେ ବେଙ୍ଗଲ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା। ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ କଲିକତା (କୋଲକାତା) ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଜନାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ବ୍ରିଟିଶ ସେନା ଜାପାନ ନୌସେନାଠାରୁ ଆକ୍ରମଣ ଆଶା କରିଥିଲା।
ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ବଙ୍ଗଳାର ଚିଟାଗଙ୍ଗ ଓ ମିଦନାପୁର ଭଳି ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ‘ଅସ୍ୱୀକାର ନୀତି’ ଲାଗୁ କରିଥିଲେ। ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କର ଏହି ନୀତି ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗଳାରେ ଅନାହାର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ନୀତି ପଛରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଚିନ୍ତାଧାରା ଥିଲା ଯେ ଯଦି ଜାପାନୀ ନୌସେନା ସୈନିକମାନେ ଏଠାରେ ପହଞ୍ଚିଯାଆନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ କିଛି ମିଳିବ ନାହିଁ। ବଙ୍ଗଳାର ତତ୍କାଳୀନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଫଜଲୁଲ ହକ୍ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଏହି ନୀତିକୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା ସହ ‘ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଡାଲି ଭାତ’ ସ୍ଲୋଗାନ ଦେଇଥିଲେ।
ଅପରପକ୍ଷରେ ହଜାର ହଜାର ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକ କଲିକତାରେ ପହଞ୍ଚୁଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ଖାଇବା ପିଇବା ପାଇଁ ବିପୁଳ ପରିମାଣର ଶସ୍ୟ ଦରକାର ଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନେ ଯେପରି ଖାଦ୍ୟ ଅଭାବର ସମ୍ମୁଖୀନ ନ ହୁଅନ୍ତି ସେଥିପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏଭଳି ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସାମରିକ ଶିବିର ଓ ସହରକୁ ଶସ୍ୟ ପଠାଯାଇଥିଲା।
ଏହି କାରଣରୁ ବଙ୍ଗଳାର ଗାଁ’ଗୁଡ଼ିକରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟର ଅଭାବ ଦେଖାଦେଇଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର କେବଳ ସେହି ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଶସ୍ୟ ପହଞ୍ଚାଇବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ଲଢ଼ିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲେ। ଗାଁରେ ଭୋକ ଉପାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଥିଲା।
ସରକାରୀ ଗୋଦାମରେ ଯେପରି ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟର ଅଭାବ ନ ହୁଏ ସେଥିପାଇଁ ପୁଲିସ ଲୋକଙ୍କ ଘରୁ ଚାଉଳ ଜବତ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ ଚାଉଳ ଦର ପାଖାପାଖି ୮ରୁ ୧୦ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ଗାଁ’ ବଜାରରେ ଚାଉଳ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସରିଯାଇଥିଲା। ସରକାର ଓ ପୁଲିସ ଚାଷୀଙ୍କଠାରୁ ଯେଉଁ ଚାଉଳ ଜବତ କରିପାରିନଥିଲେ, ତାହାକୁ ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ କଳାବଜାରୀମାନେ ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟରେ କିଣିଥିଲେ। ଫଳରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା। କଲିକତାର ରାସ୍ତାରେ, ପୂର୍ବବଙ୍ଗର ଗାଁ ଓ କ୍ଷେତରେ ମନୁଷ୍ୟ ମୃତଦେହ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା।
ସେତେବେଳେ ପରିସ୍ଥିତି ଏତେ ଖରାପ ଥିଲା ଯେ ଐତିହାସିକ ମାଇକ୍ ଡେଭିସ୍ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ଲେଟ୍ ଭିକ୍ଟୋରିଆନ୍ ହୋଲୋକାଷ୍ଟ’ରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଭୋକରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ନାଜି ଶିବିରରେ ଭୋକରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସହ ହିରୋସିମା ଓ ନାଗାସାକିରେ ପରମାଣୁ ବୋମା ମାଡ଼ରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି।
ସେ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଉପନିବେଶ କାଳରେ ଭୋକରେ ମରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ପ୍ରାୟ ୧୮,୦୦୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାରୁ ହିରୋସିମା ଏବଂ ନାଗାସାକିରେ ପକାଇଥିବା ପରମାଣୁ ବୋମାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ସହ ପ୍ରାୟ ସମାନ ଥିଲା।
ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଅଭାବରୁ ନୁହେଁ, ବରଂ ସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଯୋଗୁଁ ବଙ୍ଗଳାବାସୀ ମରୁଥିଲେ
ନୋବେଲ ବିଜେତା ‘ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ନାରୀବାଦ’ ପୁସ୍ତକର ଲେଖକ ଅମର୍ତ୍ୟ ସେନଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ୧୯୪୩ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଲୋକମାନେ ରାସ୍ତାରେ ଭୋକରେ ମରୁଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସରକାରୀ ଗୋଦାମରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦେବା ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଚାଉଳ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହି ଚାଉଳ କିଣିବା ପାଇଁ ବହୁତ କମ୍ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଟଙ୍କା ଥିଲା।
୧୯୪୨ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୧୬ ତାରିଖରେ ବାତ୍ୟା ଯୋଗୁଁ ମିଦନାପୁର ଓ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ପ୍ରାୟ ୨୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚର ଲହରୀ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି ୨୨୫ କିଲୋମିଟର ବେଗରେ ପବନ ବହିଥିଲା।
ଏହି ବାତ୍ୟାରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ପାଖାପାଖି ୪୦ ହଜାର ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ବାତ୍ୟାରୁ ବଞ୍ଚିଥିବା ଲୋକମାନେ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ଘର ଛାଡ଼ି ହାୱଡ଼ା ଓ କଲିକତା ଭଳି ସହରକୁ ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ବାତ୍ୟା ପଶ୍ଚିମ ମେଦିନୀପୁର ଓ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭଲ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ କରିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ୧୯୪୧ ତୁଳନାରେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭଲ ଧାନ ଅମଳ ହୋଇଥିଲା।
ଜିଓଫିଜିକାଲ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଲେଟର୍ସ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ଗବେଷଣା ପତ୍ରରେ ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲା ଯେ ୧୯୪୩ରେ ବଙ୍ଗଳା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶର ଏକମାତ୍ର ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଥିଲା, ଯାହା ମରୁଡ଼ି କିମ୍ବା ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହେବା କାରଣରୁ ନୁହେଁ।
ଏହି ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ମନୁଷ୍ୟକୃତ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଭୁଲ ନୀତିର ପରିଣାମ ଥିଲା। ବିଗତ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକ ତୁଳନାରେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ବଙ୍ଗଳାରେ ମାଟିର ଆର୍ଦ୍ରତା ହାରାହାରିଠାରୁ ଅଧିକ ରହିଥିଲା। ଅର୍ଥାତ୍ ମାଟି ଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲା।
ଚର୍ଚ୍ଚିଲଙ୍କ ଏଭଳି ନିଷ୍ପତ୍ତି, ଯାହା ପାଇଁ ବଙ୍ଗଳାରେ ଲୋକେ ଭୋକରେ ମରିବାକୁ ଲାଗିଲେ
ମଧୁଶ୍ରୀ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍ସ ସିକ୍ରେଟ୍ ୱାର୍’ ଅନୁଯାୟୀ, ୧୯୪୩ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୨୭ ତାରିଖରେ ଆର୍ଚିବାଲଡ ୱାଭେଲ୍ ତାଙ୍କ ଡାଏରୀରେ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ- ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ୱିନଷ୍ଟନ ଚର୍ଚିଲ ବେଙ୍ଗଲ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷକୁ ଏକ ବଡ଼ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭାବନ୍ତି ନାହିଁ ବରଂ ଏହାକୁ ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭାବନ୍ତି।
ଅଗଷ୍ଟ ୪ରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚର୍ଚ୍ଚିଲଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ୟାବିନେଟର ଏକ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବୈଠକରେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ଭୋକରେ ମରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପଠାଇବା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠିଥିଲା। ତୁରନ୍ତ ୫ ଲକ୍ଷ ଟନ୍ ଗହମ ଭାରତକୁ ପଠାଇବାକୁ ଅଧିକାରୀମାନେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ।
ବୈଠକରେ ଚର୍ଚିଲ ଭାରତକୁ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପଠାଇବାକୁ ମନା କରି ଦେଇ କହିଥିଲେ- ଏହି ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଲୋକ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର କୁକୁଡ଼ା ଭଳି ସନ୍ତାନ ଅଛନ୍ତି ସେମାନେ ନିଜେ ଦାୟୀ।
ସେହି ବୈଠକରେ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ ବାକି ୟୁରୋପକୁ ଶସ୍ୟ ପଠାଇବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯାହାଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟର ଅଭାବ ନ ହୁଏ। ଭାରତର ଫିଲ୍ଡ ମାର୍ଶାଲ ଥିବା ଆର୍ଚିବାଲଡ ୱାଭେଲ୍ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ଡାଏରୀରେ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ବଙ୍ଗଳା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଉପନିବେଶ କାଳର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଦୁଃଖଦ ଘଟଣା ଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଯେଉଁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଛି ତାହା କେବେ ଭରଣା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ।
ଆମେରିକା ଓ କାନାଡା ସାହାଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବାବେଳେ ଚର୍ଚିଲ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ
ନ୍ୟାସନାଲ ମେଡିସିନ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ ୱେବସାଇଟ୍ ରେ ଦାବି କରାଯାଇଛି ଯେ ୧୯୪୩ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ କଲିକତା ମେୟର ସୟଦ ବଦ୍ରୁଦ୍ଦିନଜା ଆମେରିକା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫ୍ରାଙ୍କଲିନ ଡି ରୁଜଭେଲ୍ଟଙ୍କୁ ଏକ ଚିଠି ଲେଖି ଯଥାଶୀଘ୍ର ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପଠାଇବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ।
ଭାରତକୁ ଜରୁରୀକାଳୀନ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ପାଇଁ ଆମେରିକା ସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ୱିନଷ୍ଟନ ଚର୍ଚିଲ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିବା କୁହାଯାଉଛି। ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ, କାନାଡା ସହାୟତାସ୍ୱରୂପ ଭାରତକୁ ୧ ଲକ୍ଷ ଟନ୍ ଗହମ ପଠାଇବାକୁ ଚାହୁଁଥିବାବେଳେ ବ୍ରିଟେନର ଏକ କମିଟି ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲା।
ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ସହାୟତା ଅଭାବରୁ ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ ବିଧାନସଭାର ଲୋକମାନେ ଜାତିସଂଘ ରିଲିଫ୍ ଓ ଥଇଥାନ ବିଭାଗଠାରୁ ଖାଦ୍ୟ ସହାୟତା ନେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ ସରକାର ସେମାନଙ୍କୁ ଏଥିପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇନଥିଲେ।
ଜଣେ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ଚର୍ଚିଲ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଭୋକରେ ମରିବାକୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ
ୱିନଷ୍ଟନ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁ ଫ୍ରେଡରିକ୍ ଲିଣ୍ଡେମାନଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରିବା ପରେ ଅଧିକାଂଶ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଉଥିଲେ। ଫ୍ରେଡ୍ରିକ୍ ପିଏମ୍ ଚର୍ଚିଲଙ୍କ ଏତେ ନିକଟତର ଥିଲେ ଯେ ସେ ତାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ୟାବିନେଟର ଏକ ଅଂଶ କରିଥିଲେ। ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ ଫ୍ରେଡରିକ୍ ଚର୍ଚ୍ଚିଲଙ୍କୁ ୨୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ମେମୋ ଲେଖି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଥିଲା ଭାରତରେ ଭୋକରେ ମରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ନ ପଠାଇବା।
ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଗୋଦାମରେ ଗଚ୍ଛିତ ଥିବା ଅତିରିକ୍ତ ଶସ୍ୟ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ମୁତୟନ ଥିବା ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ପଠାଇବାକୁ ମଧ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆରୁ ଗହମ ବୋଝେଇ ଜାହାଜଭାରତୀୟ ବନ୍ଦରରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏହି ଜାହାଜକୁ ଏଠାରୁ ସିଧାସଳଖ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟକୁ ପଠାଇଥିଲେ।
ଦୁର୍ଭିକ୍ଷକୁ ଲୁଚାଇବା ପାଇଁ ଇଂରେଜମାନେ ସେନ୍ସରସିପର ସାହାରା ନେଇଥିଲେ
୧୯୪୩ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚର୍ଚ୍ଚିଲଙ୍କ ବୟାନ ଓ ନୀତିରୁ ଲାଗୁଥିଲା ଯେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଭୋକରେ ମରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ସେ ଚିନ୍ତିତ ନୁହଁନ୍ତି। ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସେ କେବଳ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବଳର ସର୍ବାଧିକ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି କାରଣରୁ ସେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଖବରକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ସେନ୍ସରସିପ ଏବଂ ପ୍ରଚାରର ସାହାରା ନେଇଥିଲେ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚର୍ଚିଲ ଚାହୁଁନଥିଲେ ଯେ ଭାରତରେ ଲୋକମାନେ ଭୋକରେ ମରୁଥିବା ଖବର ତାଙ୍କ ଦେଶର ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚୁ। ଏହି କାରଣରୁ ତାଙ୍କ ସରକାର ଭାରତର ଜମିଦାରୀ ପ୍ରଥା ଏବଂ ମୌସୁମୀକୁ ଏହି ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପାଇଁ ଦାୟୀ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୩ରୁ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାହାକୁ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ବିଷୟରେ ରିପୋର୍ଟ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇନଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଷ୍ଟେଟସମ୍ୟାନ୍ ଖବରକାଗଜର ସମ୍ପାଦକ ଇଆନ୍ ଷ୍ଟିଫେନ୍ସ କଲିକତାର ରାସ୍ତା ଓ ରାସ୍ତାରେ ପଡ଼ିଥିବା ମୃତଦେହର ଫଟୋ ଛାପି ଦୁର୍ଭିକ୍ଷର ଭୟଙ୍କର ଚିତ୍ର ଦେଖାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ପ୍ରାୟ ଛଅ ମାସ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ସଂସଦ ସ୍ୱୀକାର କରିଥିଲା ଯେ ବଙ୍ଗଳା ଏକ ଭୟଙ୍କର ଦୁର୍ଭିକ୍ଷର ଶିକାର ହୋଇଛି।