ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରାମନାଥ କୋବିନ୍ଦଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଗଠିତ ୮ ଜଣିଆ କମିଟି ଲୋକସଭା, ବିଧାନସଭା, ପୌରପାଳିକା ଓ ପଞ୍ଚାୟତଗୁଡ଼ିକର ଏକକାଳୀନ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ସୁପାରିସ କରିବ।
ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ସମର୍ଥକମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏକକାଳୀନ ନିର୍ବାଚନ ନିର୍ବାଚନ କରାଇବା ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବ ଏବଂ ପ୍ରଚାର ସମୟରେ ନଷ୍ଟ ହେଉଥିବା ବିକାଶ ସମୟକୁ ହ୍ରାସ କରିବ। କିନ୍ତୁ ଏକକାଳୀନ ନିର୍ବାଚନ ବିରୋଧରେ ଗୋଟିଏ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ସେମାନେ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଉପସ୍ଥିତି ଥିବା ବୃହତ ଦଳ, ଅଧିକ ସମ୍ବଳ ଥିବା ଦଳ ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରଚାର ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରଖିପାରିବେ। ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ହରାଇବ। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ କମ୍ ସମ୍ବଳ ଥିବା ଛୋଟ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ସଂଘର୍ଷ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।
ଆଇଡିଏଫସି ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଦ୍ୱାରା ୨୦୧୫ରେ କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ୧୯୯୯ରୁ ୨୦୧୪ ମଧ୍ୟରେ ବିଜୟୀ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ବା ମେଣ୍ଟ ସେହି ରାଜ୍ୟରେ ଉଭୟ ଲୋକସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ଜିତିବାର ୭୭% ସମ୍ଭାବନା ଥିଲା। ଯଦି ୬ ମାସ ବ୍ୟବଧାନରେ ମଧ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ହୁଏ, ତେବେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ୬୧%କୁ ଖସି ଆସିବ।
ପ୍ରଥମ ୪ଟି ନିର୍ବାଚନ
୧୯୫୨ମସିହାର ପ୍ରଥମ ନିର୍ବାଚନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧୯୬୭ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଲୋକସଭା ଓ ବିଧାନସଭା ଭଙ୍ଗ ହୋଇପାରୁଥିବାରୁ ସମୟକ୍ରମେ ରାଜ୍ୟ ଓ ଜାତୀୟ ନିର୍ବାଚନ ଭୁଲ ହୋଇଗଲା।
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ କଂଗ୍ରେସ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଦଳ ଥିଲା। ୧୯୫୭ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ କେରଳ ପ୍ରଥମ ଅଣକଂଗ୍ରେସ ରାଜ୍ୟ ସରକାରକୁ ନିର୍ବାଚିତ କରିଥିଲା। ଏହା ଏକମାତ୍ର ରାଜ୍ୟ ଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ କଂଗ୍ରେସ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ଲୋକସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ଆସନ ଜିତିଥିଲା।
କିନ୍ତୁ ୧୯୫୯ମସିହାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ ଅଧୀନରେ ରହିବା ପରେ କେରଳ ବିଧାନସଭାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଭଙ୍ଗ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ନିର୍ବାଚନର ସମନ୍ୱିତ ଚକ୍ରକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଥିଲା। ୧୯୬୦ମସିହାରେ ପୁନର୍ବାର ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୬୫ ନିର୍ବାଚନରେ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହେବା ପରେ କୌଣସି ଦଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇନଥିଲେ। ତେଣୁ ୧୯୬୭ମସିହାରେ ଲୋକସଭା ସହ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ନିର୍ବାଚନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜ୍ୟରେ ପୁଣି ଥରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ ଲାଗୁ ହୋଇଥିଲା।
୧୯୬୭ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ବହୁମତ ପାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିହାର, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ, ରାଜସ୍ଥାନ, ପଞ୍ଜାବ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ଓଡ଼ିଶା, ତାମିଲନାଡୁ ଓ କେରଳ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଦଳକୁ ବଡ଼ ଝଟକା ଲାଗିଥିଲା। ଏହି ବିଧାନସଭାଗୁଡ଼ିକରେ ଅସ୍ଥିରତା ଯୋଗୁଁ ବ୍ୟାପକ ଦଳବଦଳ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଶେଷରେ ୮ଟି ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ଭଙ୍ଗ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ସବୁ ରାଜ୍ୟରେ ଯେତେବେଳେ ନୂଆ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଆଉ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ସହ ସାମିଲ ହୋଇନଥିଲେ।
ଏକକାଳୀନ ନିର୍ବାଚନ ହେଉ ବା ନ ହେଉ, ୧୯୭୭ ରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଶେଷ ହେବା ପରେ ଜନତା ପାର୍ଟି ମେଣ୍ଟ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ କଂଗ୍ରେସକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିବର୍ଷ କ୍ଷମତାକୁ ଫେରିଥିଲା।
ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚଟି ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନର ଫଳାଫଳ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ନୂଆ ଦଳ ଏବଂ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ସତ୍ତ୍ୱେ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନିର୍ବାଚନରେ ଅତି କମରେ ୪୦% ଭୋଟ୍ ସହ ସହଜରେ ଜିତିଥିଲା। ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯୁଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହାତଗଣତି ରାଜ୍ୟକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ କଂଗ୍ରେସ ଅଧିକାଂଶ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନଜିତିଥିଲା। ଯଦିଓ ୧୯୭୧ମସିହାରେ ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଲୋକସଭା ସହ ମେଣ୍ଟ ହୋଇନଥିଲା, ତଥାପି କଂଗ୍ରେସ ବିପୁଳ ପରିମାଣରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୬୭ ତୁଳନାରେ ନିଜର ଭୋଟ୍ ହାରରେ ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି ଆଣିଥିଲା।
