ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନିକଟରେ ‘କ୍ୟାସ୍ ଫର୍ କ୍ୱେରି’ ମାମଲାରେ ମହୁଆ ମୋଇତ୍ରା ତାଙ୍କ ସାଂସଦ ପଦବୀ ହରାଇଛନ୍ତି। ଏବେ ସଂସଦର ସଦସ୍ୟତା ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ସେ ସଂଘର୍ଷ କରୁଛନ୍ତି। ସଂସଦକୁ ଫେରିବା ପରେ ତାଙ୍କର ଅନେକ ‘ଇଫ୍ ଆଣ୍ଡ୍ ବଟ୍’ ରହିଛି । ମହୁଆଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବା ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି। ଟଙ୍କା ପାଇଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବା ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରଶ୍ନ ପାଇଁ ନଗଦ ଟଙ୍କାର ଖେଳ ବହୁତ ପୁରୁଣା। ସବୁଠାରୁ ପୁରୁଣା ମାମଲା ହେଉଛି ଏଚ୍ ଜି ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କର। ତାହା ଥିଲା ୧୯୫୧ ମସିହାର କଥା। ମହୁଆଙ୍କ ସହ ୧୩ ଜଣ ସାଂସଦ ଏହିଭଳି ମାମଲାରେ ସଦସ୍ୟତା ହରାଇ ସାରିଛନ୍ତି। ୨୦୦୫ମସିହାରେ ୧୧ ଜଣ ସାଂସଦ କ୍ୟାସ ଫର କ୍ୱେରି ମାମଲାରେ ସଦସ୍ୟତା ହରାଇଥିଲେ। ମହୁଆଙ୍କ ବହିଷ୍କାର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସଂସଦରେ ଆଲୋଚନାବେଳେ ମୁଦ୍ଗଲ ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା। ସଂସଦରେ ନୈତିକତା କଥା ଆସିଲେ ଆପେ ଆପେ ତାଙ୍କ ନାଁ ଆସିଯାଏ। କ’ଣ ଥିଲା ଏଚ୍ ଜି ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କ ସେହି ଐତିହାସିକ ମାମଲା? ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହା କିପରି ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କଲା? ଏଥିରେ ନେହେରୁଙ୍କ ଭୂମିକା କ’ଣ ଥିଲା ? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ସେହି ସବୁ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର।
ତାହା ଥିଲା ୧୯୫୧ ମସିହାର କଥା। କ୍ୟାସ୍ ଫର୍ କ୍ୱେରିର ପ୍ରଥମ ମାମଲା ଭାରତର ଅସ୍ଥାୟୀ ସଂସଦରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଏଚ୍ ଜି ମୁଦ୍ଗଲ ବମ୍ବେ ବୁଲିଅନ୍ ଆସୋସିଏସନକୁ ତାଙ୍କ ସଂସଦୀୟ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ବୁଲିଅନ୍ ଆସୋସିଏସନର ଜଣେ ବୋର୍ଡ ସଦସ୍ୟ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କୁ ଏ ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଇଥିଲେ । ସଂସଦରେ ସଂଘକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାକୁ ଜଣେ ସାଂସଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ସାଂସଦ କହିଥିଲେ । ଏହା ବଦଳରେ ସେ ୨୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ମାଗିଥିଲେ । ଏହାପରେ ଏହି ପୂରା ଦୁର୍ନୀତି ପଦାକୁ ଆସିଥିଲା । ସଂସଦରେ ଏହାର ସପକ୍ଷରେ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ବୋର୍ଡ ୫ ହଜାର ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲା । ସଂଘ ମଧ୍ୟ ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କୁ ୧୦୦୦ ଟଙ୍କା ଦେଇଥିଲା ।
ସେତେବେଳକୁ ନେହେରୁ ସତର୍କ ହୋଇଯାଇଥିଲେ
ତେବେ ମାମଲା ପ୍ରକାଶ ପାଇବାବେଳକୁ ନେହେରୁ ସତର୍କ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ଏ ନେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହାପରେ ନେହେରୁ ସାଂସଦଙ୍କୁ ଡାକିଥିଲେ । ମୁଦ୍ଗଲ ଏହି ଅଭିଯୋଗକୁ ଖଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ । ଏହା ଭିନ୍ନ କଥା ଯେ ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣରେ ନେହେରୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ନ ଥିଲେ । ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କ ଆଚରଣର ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ସଂସଦୀୟ କମିଟିକୁ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ପଠାଇଥିଲେ । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ନେହେରୁ ଏହି ମାମଲାକୁ ବାଚସ୍ପତି ଜିଭି ମାୱଲଙ୍କରଙ୍କ ନିକଟରେ ଆଗତ କରିଥିଲେ । ନେହେରୁ ଗୃହକୁ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ କିପରି ମୁଦ୍ଗଲ ସଂସଦରେ ବୁଲିୟନ ସଂଘ ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଥିଲେ । ଟିଟି କ୍ରିଷ୍ଣାମାଚାରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏହି କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି କମିଟିରେ ଅନ୍ୟ ୪ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।
୧୯୫୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ଏହି କମିଟି ସଂସଦରେ ଏହାର ରିପୋର୍ଟ ଦାଖଲ କରିଥିଲା । ଏଥିରେ ମୁଦ୍ଗଲ ସଂଘ ସହ ମିଶିଥିବା ଅଭିଯୋଗରେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହାର ଏକ ମାସ ପରେ ୧୯୫୧ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୪ ତାରିଖରେ ନେହେରୁ ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବା ପାଇଁ ଗୃହରେ ଏକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ କରିଥିଲେ । ବୁଲିଅନ୍ ଆସୋସିଏସନର କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଲେଖାଯାଇଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚିଠି ଉପରେ ମୁଦ୍ଗଲ ଗୃହରେ ନିଜ ମାମଲାକୁ ଦୃଢ଼ଭାବେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ସେ ନେହେରୁ ଓ କୃଷ୍ଣମାଚାରୀଙ୍କୁ କଡ଼ା ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ । ଆଞ୍ଚଳିକ କାର୍ଡ ଖେଳିବାକୁ ମଧ୍ୟ ସେ ହାତଛଡ଼ା କରିନଥିଲେ । ଗୃହ ତାଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଦ୍ଗଲ ନିଜେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ ।
ମୁଦ୍ଗଲ କିଏ, ସେ କିପରି ରାଜନୀତିକୁ ଆସିଲେ ?
ସଂସଦରେ ପହଞ୍ଚିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କ କ୍ୟାରିୟର ବହୁତ ରୋଚକ ଥିଲା । ତାଙ୍କର ପୁରା ନାମ ଥିଲା ହକେଶ୍ୱର ଗୁରୁସିଧା ମୁଦ୍ଗଲ । ମୁଦ୍ଗଲ ୧୮୯୯ ମସିହାରେ କର୍ଣ୍ଣାଟକର ହୁବଲିରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୧୯୨୦ ମସିହାବେଳକୁ ସେ ଆମେରିକା ଚାଲି ଯାଇଥିଲେ। ସେ ନ୍ୟୁୟର୍କ କଲେଜରୁ ସ୍ନାତକ ହାସଲ କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ସେ କଲମ୍ବିଆ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଏମଏ କରିଥିଲେ । ଆମେରିକାରେ ଥିବା ସମୟରେ ସେ ସାପ୍ତାହିକ ଖବରକାଗଜ ନିଗ୍ରୋ ୱାର୍ଲ୍ଡର ସମ୍ପାଦକ ହୋଇଥିଲେ । ମୁଦ୍ଗଲ ଆମେରିକାରେ ୧୭ ବର୍ଷ ରହିବା ପରେ ଭାରତ ଫେରିଥିଲେ । ଆମେରିକାର ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଉପଯୋଗ କରି ସେ ଅନେକ ପ୍ରକାଶନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ସାପ୍ତାହିକ ପତ୍ରିକା ‘ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ମାର୍କେଟ୍’ର ପ୍ରକାଶକ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ସେ ଡ. ବିଆର୍ ଆମ୍ବେଦକର, ଜିଭି ମାଭାଲଙ୍କର ଏବଂ ସର୍ଦ୍ଦାର ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲଙ୍କ ସହ ଅସ୍ଥାୟୀ ସଂସଦର ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେ ।