ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ ଆପଣ ଦହି-ଚୁଡ଼ାକୁ ସେହି ଲୋକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଆପଣ ଏକ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଅଭିଶାପ ଏବଂ ଗାଳି ଗୁଲଜ କରିଥିଲେ। ତୁମେ ହସୁଛ, ଏବଂ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ ହେବାର ବାହାନା କରୁଛ। ଡଜନାଧିକ ଆଖି ଆପଣଙ୍କ ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଛି ଏବଂ କ୍ୟାମେରା ମଧ୍ୟ।
ଏହା ଅସହଜ, ଠିକ୍ କି?
କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ ଯେ ତୁମେ ନିଷ୍ଠୁର, ଅନୁତାପହୀନ ଏବଂ ତୁମର କୌଣସି ଦୋଷ ନାହିଁ। କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ ଆପଣ ହେଉଛନ୍ତି ନୀତୀଶ କୁମାର।
ରାଜନୀତିରେ କୌଣସି ସ୍ଥାୟୀ ବନ୍ଧୁ କିମ୍ବା ଶତ୍ରୁ ନାହାନ୍ତି। ଯଦି କେହି ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି, ତେବେ ସେ ହେଉଛନ୍ତି ନୀତୀଶ କୁମାର। ବାରମ୍ବାର ଦଳ ବଦଳୁଥିବାରୁ ‘ପଲଟୁ ରାମ’ କୁହାଯାଉଥିବା ଜେଡିୟୁ ନେତା ପୁଣିଥରେ ଏଭଳି କରିଛନ୍ତି।
ଆଜି ନୀତୀଶ କୁମାର ବିହାରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଜନତା ଦଳ, କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ବାମପନ୍ଥୀ ଦଳର ମହାମେଣ୍ଟ ମେଣ୍ଟକୁ ଛାଡ଼ି ବିଜେପି ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଏନଡିଏରେ ପୁନର୍ବାର ଯୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି। ନୀତୀଶ ତାଙ୍କ ସରକାର ବଦଳରେ ବିଜେପି ସମର୍ଥନରେ ସରକାର ଗଠନ କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ।
ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ଜେଡିୟୁ ଗତ ୨୦୨୦ରେ ବିଜେପି ସହ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୨ରେ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ। ଏବେ ଦେଢ଼ବର୍ଷ ପରେ ସେ ପୁଣିଥରେ ମେଣ୍ଟ ବଦଳାଇ ପୁରୁଣା ସହଯୋଗୀ ବିଜେପିକୁ ଫେରିଛନ୍ତି।
ବିହାର ରାଜନୀତିର ‘ପଲଟୁ ରାମ’ ହେବା ସହଜ
କିନ୍ତୁ ଏହି ଟ୍ୱିଷ୍ଟ ଏବଂ ଟର୍ଣ୍ଣ କାହିଁକି?
ଏହା ଉଭୟ ନୀତୀଶଙ୍କ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକତା ଏବଂ ପସନ୍ଦ।
ପ୍ରଥମେ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକତା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା। ନୀତୀଶ କୁମାର ନିଆରା, କାରଣ ୨୪୩ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୃହରେ ତାଙ୍କର ୪୩ ବିଧାୟକ ଥାଇ ବି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଅଛନ୍ତି।
ଜେଡିୟୁ ଏକ ଛୋଟ ଦଳ ହୋଇଥିବାରୁ ନୀତୀଶ ଜଣେ କୁର୍ମି ମଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି, ଯେଉଁ ଜାତି ବିହାରର ଜନସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ର ୨.୮୭% ଅଟନ୍ତି।
ଲାଲୁ ଯାଦବ ଓ ତେଜସ୍ୱୀଙ୍କ ଆରଜେଡିର ମୂଳ ଭୋଟ ଆଧାର ୧୪.୨୬%। ଯାଦବଙ୍କ ସହ ତୁଳନା କଲେ ଆପଣ ନୀତୀଶଙ୍କର କ୍ଷତି ଅନୁଭବ କରିବେ।
କିନ୍ତୁ ନୀତୀଶ କୁମାର ଏହାକୁ କିପରି ଦୂର କରିବେ? ଉଭୟ ଯାଦବ ଓ କୁର୍ମି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଛୁଆ ବର୍ଗ (ଓବିସି)ର ସଦସ୍ୟମାନେ ନୀତୀଶଙ୍କୁ ସମର୍ତନ କରିବେ କି?
ତେବେ ସମାଜବାଦୀ ନେତା କର୍ପୂରୀ ଠାକୁରଙ୍କ ଅନୁଗାମୀ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ମାଷ୍ଟର ସୋସିଆଲ ଇଞ୍ଜିନିୟର। ନୀତୀଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପଛୁଆ ବର୍ଗ (ଇବିସି)ର ନେତା ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଛନ୍ତି, ଯାହା ବିହାରର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୩୦% ରୁ ଅଧିକ ଅଟେ। ତେଣୁ ଏବେ ସେ କେବଳ କୁର୍ମିମାନଙ୍କ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ଇବିସିର ନେତା। ବିହାର ଜାତିଗତ ଜନଗଣନା ତାଙ୍କ ଇବିସି ନେତୃତ୍ୱକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା।
ଏସବୁ ଭିତରେ ବିହାରର ଜାତି ବହୁଳ ରାଜନୀତିରେ ଯଦି ଗୋଟିଏ କଥା ନିରନ୍ତର ରହୁଛି, ତାହା ହେଉଛି ନୀତୀଶ ହେଉଛନ୍ତି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ। ଗଣିତ କିମ୍ବା ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ ଯାହା ହେଉ ନା କାହିଁକି, ସେ ୨୦୦୫ ମସିହାରୁ ବିହାରର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଅଛନ୍ତି।
୭୯ ବିଧାୟକ ଥିବା ଆରଜେଡି ଏବଂ ୭୮ ବିଧାୟକ ଥିବା ବିଜେପି ପରେ ଜେଡିୟୁ ୪୩ ବିଧାୟକଙ୍କ ସହ ବିହାରରେ ତୃତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଦଳ।
ଯଦି ନୀତୀଶ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନ ରହିବେ, ତା’ହେଲେ ତାଙ୍କ ଦଳକୁ ଏକାଠି ରଖିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼ିବ। ଏହା ଏକ ବଡ଼ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକତା।
ନିକଟରେ ଆରଜେଡି ଜେଡିୟୁରେ ବିଭାଜନ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିବା ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି। ନୀତୀଶ ଏହି ଯୋଜନାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇ ଡିସେମ୍ବରରେ ରାଜୀବ ରଞ୍ଜନ ସିଂହ ଓରଫ ଲଲନ ସିଂହଙ୍କୁ ଜେଡିୟୁ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପଦରୁ ହଟାଇ ଦେଇଛି।
ଆଉ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକତା
ଲଲନ ସିଂହ ଆରଜେଡିର ଯାଦବ ନେତାମାନଙ୍କର ଅତି ନିକଟତର ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତେଜସ୍ୱୀ ଯାଦବଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ଦେବା ପାଇଁ ନୀତୀଶଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି।
ନୀତୀଶ ୨୦୧୭ ଭଳି ଦୃଢ଼ ଆରଜେଡିକୁ ନେଇ ଅସହଜ ଥିଲେ। ଆରଜେଡି ସହ ମେଣ୍ଟ କରି ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିବାର ଦୁଇ ବର୍ଷ ପରେ ୨୦୧୭ରେ ନୀତୀଶ ମହାମେଣ୍ଟ ଛାଡ଼ିଥିଲେ।
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ ନୀତୀଶ କୁମାର ଏଥର ଦଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ତିନୋଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଥିଲା।
ନୀତୀଶ କୁମାର ଯେଉଁ ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟକୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ, ତାହା ଏବେ ଅଡୁଆରେ ପଡ଼ିଛି। ଏବଂ ସେଠାରେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ସୁଯୋଗ ନାହିଁ। ଦ୍ୱିତୀୟତଃ ଆରଜେଡି ଓ ଜେଡିୟୁର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସର୍ଭେରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ସେମାନେ ଏକାଠି ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁନାହାନ୍ତି ଜଣାପଡ଼ିଛି।
ତୃତୀୟ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକତା ନୀତୀଶଙ୍କ ଦଳ ଭିତରୁ ଥିଲା। ବିଜେପି ସହ ଜେଡିୟୁର ସାମାଜିକ ମିଶ୍ରଣ ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁମାନେ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଜିତିଥିଲେ ସେମାନେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ। ସେମାନେ ଆରାମ ଅନୁଭବ କରୁନାହାଁନ୍ତି କି ସେମାନଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତାମାନେ ଆରାମ ଅନୁଭବ କରୁନାହାଁନ୍ତି। ସେମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ବିଜେପି ସହିତ ବିଜୟୀ ହେବା ଭଲ।
ନୀତୀଶ କୁମାର, ଉଚ୍ଚାକାଂକ୍ଷୀ ନେତା, କଠୋର ବୁଝାମଣାକାରୀ
ସବୁକିଛି ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ, ଅଧିକାଂଶ ପସନ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଅଟେ।
ରାଜନୈତିକ ସମୀକ୍ଷକଙ୍କ ମତରେ ନୀତୀଶ କୁମାର ଆରମ୍ଭରୁ ନିଜ ଦଳର ରାଜନୈତିକ ସମାନତା ତୁଳନାରେ ଅସମାନ ଆସନ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି।
ବିହାରର ଜଣେ ବିଶେଷଜ୍ଞ ମତରେ, ‘ସେ ଜଣେ ନିଷ୍ଠୁର ବୁଝାମଣାକାରୀ ଏବଂ ପୂର୍ବ ବିଜେପି ନେତୃତ୍ୱ ତାଙ୍କ ଦାବିକୁ ମାନିବେ। ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ଓ ଅମିତ ଶାହ ଦାୟିତ୍ୱ ନେବା ପରେ ପରିସ୍ଥିତି ବଦଳିଯାଇଥିଲା। ଏବେ ବିଜେପି ସମାନ ଭଳି ବୁଝାମଣା କରୁଛି।’
ରାଜନୈତିକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକଙ୍କ ମତରେ ନୀତୀଶଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଅଭିଳାଷ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ‘ପଲଟୁ ରାମ’ଭାବେ ଗଢ଼ି ତୋଳିଛି।
ନୀତୀଶ କୁମାର ବୁଝିଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ଦଳ ଛୋଟ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଖଣ୍ଡବିଖଣ୍ଡିତ ଜନାଦେଶ ଦେଉଥିବା ରାଜ୍ୟରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଏହି ଅନୁଭବ ତାଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ନିଜ ପାଇଁ ଶୀର୍ଷ ପଦବୀ ବୁଝାମଣା କରିବାର କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରେ।
ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ସହ କାହିଁକି ବୁଝାମଣା କରୁଛି ବିଜେପି
ନୀତୀଶ କୁମାର ବାରମ୍ବାର ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ବିଜେପି କାହିଁକି ଜେଡିୟୁ ନେତାଙ୍କ ସହ ବୁଝାମଣା କରୁଛି?
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଏହାର ତିନୋଟି କାରଣ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି।
ନୀତିଶଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କରିବାର ପ୍ରଥମ ଏବଂ ତତ୍କାଳ ପଦକ୍ଷେପ ହେଉଛି ବିରୋଧୀ ଇଣ୍ଡି ମେଣ୍ଟ ବିପଦରେ ପରିଣତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାକୁ ଏକ ବଡ଼ ଝଟକା ଦେବା।
ଦ୍ୱିତୀୟତଃ ବିଜେପି ଜାଣିଛି ଯେ ବିହାରରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପଛୁଆ ବର୍ଗ (ଇବିସି) ଭଳି ସମସ୍ତ ସାମାଜିକ ବର୍ଗଙ୍କୁ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବାରେ ବିଜେପି ସଫଳ ହୋଇନାହିଁ। ନୀତୀଶ ଏବେବି ସେହି ଭୋଟର ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ବିକଶିତ କରିବାକୁ ଆଶା ରଖିଛନ୍ତି।
ତୃତୀୟତଃ, ଇବିସି ମତଦାତାମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଦଳରେ ସାମିଲ କରିବାର ଦୀର୍ଘ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି କି? ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପରେ ଯଦି ବିଜେପି ଇବିସି ବ୍ଳକ୍ ସହ ମେଣ୍ଟ କରେ, ତେବେ ଇବିସିମାନେ ଏହାର ବୃହତ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ରାଜନୀତି ସହ ଯୋଡ଼ି ହୋଇପାରନ୍ତି ବୋଲି ରାଜନୈତିକ ବିଶେଷଜ୍ଞ କହିଛନ୍ତି।
ନୀତିଶ କୁମାରଙ୍କ ପାଇଁ କ’ଣ ହେବ
ପ୍ରକୃତରେ ନୀତୀଶ କୁମାର ହେବା କଷ୍ଟକର।
ଅଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ବିଜେପି ତାଙ୍କୁ ସାଥିରେ ପାଇ ଖୁସି, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ବିନା ବିହାର ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରିବ ନାହିଁ।
୨୦୨୪ରେ ବିଜେପି ଜେଡିୟୁ ସହ ଭଲ ଭୋଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖୁଛି ଏବଂ ଏହା ସହିତ ଏହାର ବିଜୟ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। ବିହାରରୁ ୪୦ ଜଣ ସାଂସଦ ଲୋକସଭାକୁ ଯାଇଛନ୍ତି।
ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀଭାବେ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଆଣିବା ଏବଂ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ନିଜ ପାଇଁ ନେବା ପାଇଁ ବିଜେପି ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିବ। ଏହା ଜେଡିୟୁକୁ ଦୁଇଟି ଉପମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପଦ ଦେଇପାରେ। ତେଣୁ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ସୁନ୍ଦର ବିଦାୟ ହେବ।
୨୦୨୫ ବିହାର ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବିଜେପି ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ ହେବ।
ତେବେ ୨୦୨୪ ପରେ ବିଜେପିର ନଜର କେବଳ ବିହାରର ଶୀର୍ଷ ପଦ ନୁହେଁ, ନୀତୀଶଙ୍କ ଭୋଟ ଆଧାର ଉପରେ ମଧ୍ୟ ନଜର ରହିବ।
ନୀତୀଶଙ୍କୁ ପୁଣିଥରେ ଆଗକୁ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ସେ ପୁଣିଥରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି । ପୁଣିଥରେ ‘ପାଲଟୁ ରାମ’ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ଉଭୟ ବାଧ୍ୟବାଧକତା ଓ ପସନ୍ଦରେ ‘ପଲଟୁ ରାମ’ ହେବା ସହଜ କିନ୍ତୁ ନୀତୀଶ କୁମାର ହେବା ଅଧିକ କଷ୍ଟକର ।