ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ରୋଜଗାର, ବ୍ୟୟ, ଉପଭୋଗ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେତିକି ରୋଜଗାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଏହାକୁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବା ମଧ୍ୟ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। କିନ୍ତୁ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ଏହା ବହୁତ ଭଲ ଭାବରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ଧନ ମାମଲାରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କେବେ ଏବଂ କେଉଁଠାରେ ସତର୍କ ରହିବା ଉଚିତ୍। ସେଗୁଡିକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଆପଣ କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ, ବରଂ ଆପଣ ଜଣେ ସଫଳ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରିବେ।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଧନୀ ହେବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ସେ ଅର୍ଥର ବ୍ୟୟ ଏବଂ ଏହାକୁ ସଞ୍ଚୟ କରିବାର ଉପାୟ ଜାଣିବା ଉଚିତ୍। ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧିକ ଟଙ୍କା ସଞ୍ଚୟ କରିବା ଅନୁଚିତ। ଚାଣକ୍ୟ ଏକ ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ, ପୋଖରୀର ବହୁତ ଦିନ ଧରି ପାଣି ରହିବା ଦ୍ଵାରା ଏହା ଖରାପ ହୋଇଯାଇଥାଏ, ସେହିପରି ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଟଙ୍କା ରଖିବା ମଧ୍ୟ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱ ହରାଇଥାଏ। ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଉପାୟ ହେଉଛି ଦାନ। ଦାନ ଦ୍ୱାରା ଟଙ୍କା ହ୍ରାସ ହୁଏ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ହୁଏ। ସଠିକ୍ ଜିନିଷରେ ଟଙ୍କା ବିନିଯୋଗ କରାଯିବା ଉଚିତ୍। ଏହା ଧନର ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ସମାନ।
ଏକ ସୁରକ୍ଷିତ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଟଙ୍କା ସଞ୍ଚୟ କରନ୍ତୁ:
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଟଙ୍କାକୁ ଭଲ ବ୍ୟବହାରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ, କିନ୍ତୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଅନାବଶ୍ୟକ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ରୋକିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ରୋଜଗାରର କିଛି ଅଂଶ ଦାନ କରିବା ସହିତ ବିନିଯୋଗ ପାଇଁ ଟଙ୍କା ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ। ଆଜିର ସମୟ ବିଷୟରେ ବୀମା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଯୋଜନା, ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାରେ ବିନିଯୋଗ କରନ୍ତୁ, ସେଗୁଡିକ କେବଳ ଅସମୟରେ ଆପଣଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିବେ ନାହିଁ, ବରଂ ଆପଣଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତରେ ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି କରିବେ।
ଧନ ଲୋଭ ଏବଂ ଅହଂକାର:
ଅର୍ଥର ଲୋଭରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଭୁଲ ପଥରେ ଗତି କରେ। ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରିବାକୁ, ସେ ଯେକୌଣସି ସ୍ତରକୁ ଯିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଅନ୍ତି। କିନ୍ତୁ କେବେ ବି ଖୁସି ହୋଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଧନ ଆସିବାବେଳେ କେବେ ଗର୍ବ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ। ଯେଉଁମାନେ ନିଜର ସମ୍ପତ୍ତି ଦେଖାନ୍ତି ସେମାନେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ପଥରେ ଆସନ୍ତି।
ଅନୈତିକ ପଦ୍ଧତିରେ ରୋଜଗାର କରିଥିବା ଧନ:
ଧନ ସର୍ବଦା ସଠିକ୍ ଉପାୟରେ ରୋଜଗାର କରାଯିବା ଉଚିତ୍, କାରଣ ଭୁଲ ଭାବେ ରୋଜଗାର କରିଥିବା ଅର୍ଥ କେବଳ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ସମର୍ଥନ କରେ। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଅନୈତିକ ପଦ୍ଧତି ଦ୍ଵାରା ରୋଜଗାର ଅତି ଶୀଘ୍ର ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ, ଏହିପରି ଅର୍ଥର ଆୟୁ ମାତ୍ର ଦଶ ବର୍ଷ ଅଟେ। ଏପରିକି ଏହି ୧୦ ବର୍ଷରେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଧନ ଜଳ ପରି ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ।