ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ଭାରତୀୟ କେଶକୁ ‘କଳା ସୁନା’ଭାବେ ବିକ୍ରି କରାଯାଏ। କାରଣ ବଜାରରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଚାହିଦା ହେଉଛି ‘ଭର୍ଜିନ୍ ହେୟାର’ ଏବଂ ‘ରେମି ହେୟାର’। ଆପଣ ପଚାରିବେ ତାହା କ’ଣ! ଲମ୍ବା ଓ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିରୋଧୀ କେଶକୁ ‘ଭର୍ଜିନ୍ ହେୟାର’ କୁହାଯାଏ। ଯେଉଁ କେଶ ଉପରୁ ତଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାକୃତିକ ଦିଗ ବଜାୟ ରଖେ ତାକୁ ‘ରେମି ହେୟାର’ କୁହାଯାଏ। ଭାରତର ମନ୍ଦିର ଏବଂ ଆମ ଘରର ପାନିଆରୁ ବାହାରୁଥିବା କେଶ ଏହି ଦୁଇଟି ମାନଦଣ୍ଡପୂରଣ କରିଥାଏ। ଭାରତୀୟ କେଶର ଗଠନ ବହୁତ ଭଲ, ଏଥିରେ ହାଲୁକା ତରଙ୍ଗ ଥାଏ ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟ ଲୋକଙ୍କ କେଶ ସହ ମେଳ ଖାଇଥାଏ। ବ୍ରିଟିଶ ମାନବବିଜ୍ଞାନୀ ଏମା ଟାର୍ଲୋ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ଏନଟାଲମେଣ୍ଟ: ଦ ସିକ୍ରେଟ୍ ଲାଇଭ୍ସ ଅଫ୍ ହେୟାର’ରେ ଭାରତୀୟ କେଶ ଉପରେ ବିସ୍ତୃତଭାବେ ଲେଖିଛନ୍ତି। ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ବିଶ୍ୱ କେଶ ଶିଳ୍ପରେ ଭାରତର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ରହିଛି। ୨୦୨୩ରେ ଭାରତରୁ କେଶ ରପ୍ତାନି ୬୮୨ ନିୟୁତ ଡଲାର ଥିଲା।
ଆପଣଙ୍କ କେଶ କେତେ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି ହୁଏ?
ଏବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସହରରେ କିଛି ଲୋକଙ୍କ କାନ୍ଧରେ ଏକ ବ୍ୟାଗ ରହିଥାଏ ଯେଉଁଥିରେ ବାସନ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥାଏ। ଘର ସମ୍ମୁଖରେ ସେମାନେ ଚିତ୍କାର କରନ୍ତି, କେଶ ବଦଳରେ ବାସନ ନିଅନ୍ତୁ! ସେମାନେ ଆପଣଙ୍କ ଛିଣ୍ଡା କେଶ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି। କିଛି ମହିଳା ବାହାରକୁ ଆସନ୍ତି। ସେମାନେ କେଶ ବଦଳରେ ବାସନ ନେଇଯାଆନ୍ତି। ସେମାନେ ସକାଳେ ବାହାରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପାଞ୍ଚ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ମାତ୍ର ୧୦୦ ଗ୍ରାମ କେଶ ସଂଗ୍ରହ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାନ୍ତି। ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ କେଶ ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ଏକ ସପ୍ତାହ ସମୟ ଲାଗିଥାଏ। କଳା କେଶ ପାଇଁ କିଲୋ ପିଛା ୨୦୦ଟଙ୍କା ଓ ଧଳା କେଶ ପାଇଁ କିଲୋ ପିଛା ୧,୦୦୦ ଟଙ୍କା ସେମାନଙ୍କୁ ମିଳେ।
ମାନବ କେଶ ରପ୍ତାନିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ୧ ନମ୍ବର ସ୍ଥାନରେ
ୟୁରୋପ ଏବଂ ଆମେରିକାରେ ଭାରତୀୟ କେଶ ପାଇଁ ଏକ ବିଶାଳ ବଜାର ଅଛି। ଷ୍ଟାଟିଷ୍ଟିକ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୧ରେ ଭାରତ ବିଶ୍ୱରେ ସର୍ବାଧିକ ପରିମାଣର ମାନବ କେଶ ରପ୍ତାନି କରିଛି। ବିଶ୍ୱ ରପ୍ତାନିରେ ଭାରତର ଅଂଶ ୯୨% ଥିଲା। ଗ୍ଲୋବାଲ ଟ୍ରେଡ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଇନିସିଏଟିଭ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୩ରେ ଭାରତ ୬୮୨ ନିୟୁତ ଡଲାର ମୂଲ୍ୟର କେଶ ରପ୍ତାନି କରିଛି। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ କେଶ ମନ୍ଦିରରୁ ଦାନରୁ ଆସିଛି।
ତିରୁପତିର ତିରୁମାଲା ଭେଙ୍କଟେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ ୬୦୦ ଟନ୍ କେଶ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ। କେଶ ଧୋଇବା କିମ୍ବା ଘଷିବା ସମୟରେ ଯେଉଁ କେଶ ଛିଣ୍ଡିଯାଏ ତାହାର ମଧ୍ୟ ରପ୍ତାନିରେ ବଡ଼ ଅଂଶ ରହିଥାଏ। ଦିଲ୍ଲୀର ଜଣେ ସାମାଜିକ ମାନବବିଜ୍ଞାନୀ ଦୀପ୍ତି ବାପତ କହନ୍ତି ଯେ ଭାରତୀୟ କେଶରେ ପ୍ରାକୃତିକ କଳା ରଙ୍ଗ ଥାଏ।
