ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଏବଂ ଉପନିବେଶ ଶାସନ ବିରୋଧୀ ନେତା ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜନ୍ମବାର୍ଷିକୀକୁ ମନେ ପକାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ନଭେମ୍ବର ୧୫ ତାରିଖରେ ଭାରତରେ ଜନଜାତି ଗୌରବ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ। ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ୧୮୭୪ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଜନ୍ମର ୧୫୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ତ୍ତି ଉପଲକ୍ଷେ ୨୦୨୪-୨୫ ବର୍ଷକୁ ଆଦିବାସୀ ଗୌରବ ବର୍ଷ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି। ସାରାଦେଶରେ ବର୍ଷେବ୍ୟାପୀ ପାଳନର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ, ଭାରତର ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ସଂଗ୍ରାମରେ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଜନଜାତି ନେତାଙ୍କ ତ୍ୟାଗ ଏବଂ ସଂଘର୍ଷକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇବା ଏବଂ ଦେଶର ଜନଜାତି ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଐତିହ୍ୟର ସମୃଦ୍ଧ ବିବିଧତାକୁ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ନଭେମ୍ବର ୧ ରୁ ୧୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପକ୍ଷକୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଉପାୟରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି।
ଜନଜାତି ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଜନଜାତି ଇତିହାସ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନାର ପରିଚାଳନା କରିଥାଏ। ଜନଜାତି ଗୌରବ ବର୍ଷ ପାଳନର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ, ଦେଶ ସାରା ଅନେକ କର୍ମଶାଳା, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରାଯାଉଛି। ସରକାରଙ୍କ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ ହେଉଛି ଆମର ଐତିହାସିକ ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ଅବଦାନକୁ ସ୍ମରଣ କରିବା ପାଇଁ ୧୧ଟି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା।
ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପଦକ୍ଷେପ
ଭାରତର ଜନଜାତି ନେତାମାନେ ଦମନକାରୀ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଏବଂ ସାମନ୍ତବାଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଆଜିର ଭାରତକୁ ଗଠନ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ବି ଏସବୁ ବିପ୍ଲବ, ବିଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ସଂପର୍କରେ ଭାରତୀୟ ମୁଖ୍ୟଧାରା ଇତିହାସରେ ବହୁତ କମ୍ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ସରକାର ଆଦିବାସୀ ନେତାମାନଙ୍କ ସହ ଜଡିତ ସୂଚନା ସଂରକ୍ଷଣ, ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟେସନ୍ ଏବଂ ପ୍ରସାରଣ କରିବା ଏବଂ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଜନସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି।
ଜନଜାତି ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ଜନଜାତି ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ସହାୟତା ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ, ଏହି ଜନଜାତି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଇଥାଏ।
ସଂଗ୍ରହାଳୟଗୁଡ଼ିକର ବିବରଣୀ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଛି:
ଛତିଶଗଡ଼, ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଏବଂ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ ଚାରୋଟି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପୂର୍ବରୁ ଉଦଘାଟିତ ହୋଇସାରିଛି।
ସହିଦ ବୀର ନାରାୟଣ ସିଂହ ସ୍ମାରକୀ ଏବଂ ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ନଭେମ୍ବର ୧ ତାରିଖରେ ଛତିଶଗଡର ରାୟପୁରରେ ସହିଦ ବୀର ନାରାୟଣ ସିଂହ ସ୍ମାରକୀ ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଉଦଘାଟନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଉପନିବେଶବାଦୀ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଛତିଶଗଡ଼ର ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଂଘର୍ଷକୁ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରେ।
ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟଟି ୫୩.୧୩ କୋଟି ଟଙ୍କାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ମଧ୍ୟରୁ ୪୨.୪୭ କୋଟି ଆଦିବାସୀ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏବଂ ୧୦.୬୬ କୋଟି ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଯୋଗାଇ ଦେଇଥିଲେ। ଏଥିରେ ଥିବା ୧୬ଟି ଗ୍ୟାଲେରୀରେ ୬୫୦ଟି ମୂର୍ତ୍ତି ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍ଥାପନ ରହିଛି। ଏହି ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍ଥାପନଗୁଡ଼ିକରେ ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍କ୍ରିନ୍ ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ଟୋପୋଗ୍ରାଫିକାଲ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ସନ୍ ମ୍ୟାପ୍, ଅଡିଓ-ଭିଜୁଆଲ୍ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ଏକ ଏଆଇ-ଫଟୋ ବୁଥ୍, ଏକ କର୍ଭଡ୍ ସ୍କ୍ରିନ୍ ଏବଂ ଏକ ଆରଏଫଆଇଡି ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍କ୍ରିନ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଉଦଘାଟନ ସମାରୋହରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ବୀର ନାରାୟଣ ସିଂହଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲେ, ‘ଆଦି ଶୌର୍ଯ୍ୟ’ ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଇ-ପୁସ୍ତିକା ଉନ୍ମୋଚନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସହିଦଙ୍କ ବଂଶଧରଙ୍କ ସହିତ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ।
ଚିତ୍ର ୧ – ଛତିଶଗଡ଼ରେ ସହିଦ ବୀର ନାରାୟଣ ସିଂହ ସ୍ମାରକୀ ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ। ନଭେମ୍ବର ୧ରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଏହାର ଉଦଘାଟନ କରିଥିଲେ।
ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଭାରତର ଜନଜାତି ଐତିହ୍ୟର ଅଗଣିତ ନାୟକମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରେ। ଏହା ସହିତ ବ୍ରିଟିଶ ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ବୀର ନାରାୟଣ ସିଂହଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ହୋଇଥିବା ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ତାଙ୍କ ବଳିଦାନର ବିସ୍ତୃତ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରେ। ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ହାଲବା ବିପ୍ଳବ, ସୁରଗୁଜା ବିପ୍ଳବ, ଭୋପାଳପାଟନମ୍ ବିପ୍ଳବ, ପରଲକୋଟ ବିପ୍ଳବ, ତାରାପୁର ବିପ୍ଳବ, ମେରିଆ ବିପ୍ଳବ, କୋଇ ବିପ୍ଳବ, ଲିଙ୍ଗଗିରି ବିପ୍ଳବ, ମୁରିଆ ବିପ୍ଳବ ଏବଂ ଗୁଣ୍ଡାଧୂର ଏବଂ ଲାଲ କଳିନ୍ଦ୍ର ସିଂହଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଭୂମକାଲ ବିପ୍ଳବ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ଆଦିବାସୀ ବିପ୍ଳବକୁ ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ଜନଜାତି ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକର ଗଠନ, ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଉଛି । ଏହା ସହିତ, ଏଠାରେ ମହିଳାଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିବା ରାଣୀ ଚୋ-ରିସ୍ ବିପ୍ଳବ (୧୮୭୮) ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ବ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ପୁଣି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ଆହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଜନଜାତିଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଦର୍ଶାଉଥିବା ପତାକା ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଏବଂ ଜଙ୍ଗଲ ସତ୍ୟାଗ୍ରହକୁ ଦର୍ଶାଯାଉଛି।
ବିଞ୍ଝାୱାର ଜନଜାତିର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ନାରାୟଣ ସିଂହ ଛତିଶଗଡ଼ର ରାୟପୁର ଜିଲ୍ଲାର ସୋନାଖାନର ଜମିଦାର ଥିଲେ। ୧୮୫୬ ମସିହାରେ, ଯେତେବେଳେ ବ୍ରିଟିଶ ଦ୍ବାରା ଶସ୍ୟ ମହଜୁଦ କରାଯିବା ଯୋଗୁଁ ଓଡ଼ିଶାରେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପଡ଼ିଲା, ସେ ଭୋକିଲା ଲୋକଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ଶସ୍ୟ ଭଣ୍ଡାରର ତାଲା ଭାଙ୍ଗି ଦେଇଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରି ରାୟପୁର ଜେଲରେ ବନ୍ଦୀ କରିଥିଲେ। ବୀର ନାରାୟଣ ସିଂହ ଖସି ପଳାଇ ଯାଇ ନିଜର ସେନା ଗଠନ କରିଥିଲେ।
୨୯ ନଭେମ୍ବର, ୧୮୫୬ରେ, ନାରାୟଣ ସିଂହଙ୍କ ସେନା ବ୍ରିଟିଶ ସେନାକୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏକ ବଡ଼ ସେନା ସହିତ ଫେରି ଆସିଲେ ଏବଂ ନାରାୟଣ ସିଂହଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୦ ଡିସେମ୍ବର, ୧୮୫୭ରେ, ତାଙ୍କୁ ଏକ ଛକରେ ନିର୍ମମ ଭାବରେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
ଭଗବାନ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ୧୫ ନଭେମ୍ବର, ୨୦୨୧ ମସିହାରେ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡର ରାଞ୍ଚିରେ ଭଗବାନ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଉଦଘାଟନ କରିଥିଲେ।
ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡର ଉଲିହାଟୁ ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତି ସ୍ୱ-ଶାସନ ଏବଂ ଖୁଣ୍ଟକାଟି (ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭୂମି ଅଧିକାର) ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଏକ ସଂଗ୍ରାମୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉଲଗୁଲାନ କିମ୍ବା “ମହା-ଉଗ୍ର” (୧୮୯୯-୧୯୦୦)ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ଜଣେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂସ୍କାରକ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ, ସେ ବ୍ରିଟିଶ ଭୂମି ଆଇନ ଏବଂ ସାମନ୍ତବାଦୀ ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତିଙ୍କୁ ଏକତ୍ରିତ କରିଥିଲେ। ଧର୍ତି ଆବା (“ପୃଥିବୀର ପିତା”) ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ଉପନିବେଶବାଦୀ ପ୍ରଭାବରୁ ମୁକ୍ତ ଏକ ନୈତିକ, ସ୍ୱ-ଶାସିତ ସମାଜର ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲେ । ରାଞ୍ଚି ଜେଲରେ ବନ୍ଦୀ ହେବା ପରେ ସେ ୨୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ।
ବାଦଲ ଭୋଇ ରାଜ୍ୟ ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ
ବାଦଲ ଭୋଇ ରାଜ୍ୟ ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ୧୫ ନଭେମ୍ବର, ୨୦୨୪ରେ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଛିନ୍ଦୱାଡାରେ ଉଦଘାଟନ କରାଯାଇଥିଲା।
ବାଦଲ ଭୋଇ ୧୮୪୫ ମସିହାରେ ଛିନ୍ଦୱାଡା ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୯୨୩ ମସିହାରେ ହଜାର ହଜାର ଜନଜାତି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟ କଲେକ୍ଟରଙ୍କ ବଙ୍ଗଳାରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ। ଲାଠିଚାର୍ଜ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭୋଇଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। କିଛି ବର୍ଷ ପରେ, ୧୯୩୦ ଅଗଷ୍ଟରେ, ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ତାଙ୍କୁ ପୁଣି ରାମକୋନାରେ ଗିରଫ କରିଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଶେଷ କିଛି ବର୍ଷ ଜେଲରେ ବିତାଇଥିଲେ ଏବଂ କଥିତ ଅଛି ଯେ ତାଙ୍କୁ ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କୁ ବିଷ ଦିଆଯାଇ ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା ।
ରାଜା ଶଙ୍କର ଶାହା ଏବଂ କୁନୱାର ରଘୁନାଥ ଶାହ ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ
ରାଜା ଶଙ୍କର ଶାହା ଏବଂ କୁନୱାର ରଘୁନାଥ ଶାହ ଜନଜାତି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ୧୫ ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୪ରେ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଜବଲପୁରରେ ଉଦଘାଟନ କରାଯାଇଥିଲା।
ଗୋଣ୍ଡ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ରାଜା ନିଜାମ ଶାହଙ୍କ ବଂଶଧର ରାଜା ଶଙ୍କର ଶାହ ଏବଂ କୁନୱାର ରଘୁନାଥ ଶାହ ୧୮୫୭ ମସିହାର ବିପ୍ଲବ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଅହିଂସା ପ୍ରତି ଉଭୟଙ୍କର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ସତ୍ତ୍ୱେ, ଏହି ସଫଳ କବିମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଭାବକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ସେମାନଙ୍କର କବିତାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। ରାଜା ଶାହା ଏବଂ ତାଙ୍କ ପୁଅ କୁନୱାର ରଘୁନାଥ ଶାହଙ୍କୁ ୧୮ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୮୫୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ବନ୍ଦୀ କରି ଫାଶୀ ଦେଇଥିଲେ।
ଜନଜାତି ଗୌରବ ବର୍ଷ ପାଳନ
ଜନଜାତି ପରିଚୟ, ଜନଜାତି ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ଜନଜାତି ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ସରକାରୀ ପଦକ୍ଷେପ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ନିମନ୍ତେ ଜନଜାତୀୟ ଗୌରବ ବର୍ଷ ଅଧିନରେ ଏହି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପକ୍ଷ ସାରା ଦେଶରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି ।
ଜନଜାତି ଇତିହାସ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ଭାରତ ସରକାର ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସମୃଦ୍ଧ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଐତିହ୍ୟକୁ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା ଏବଂ ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରନ୍ତି, ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟଧାରାର ଭାରତୀୟ ଚେତନା ଏବଂ ଇତିହାସରେ ସାମିଲ କରିବା।
ଏଥିରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ:
ଜନଜାତି ଗୌରବ ଦିବସ ସମାଜର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅବହେଳିତ ବର୍ଗ, ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତିଙ୍କ ଅବଦାନ, ଇତିହାସ, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ। ଏହି ଦିବସ ଓ ଆଦିବାସୀ ଗୌରବ ବର୍ଷ ମାଧ୍ୟମରେ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଐତିହ୍ୟକୁ ସ୍ମରଣ କରି, ଏବଂ ଦେଶରେ ୧୧ଟି ଆଦିବାସୀ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ସ୍ଥାପନା ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରି, ଭାରତ ସରକାର ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟଙ୍କ ଦୁଃଖ, ସଂଘର୍ଷ ଓ ସଫଳତାକୁ ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସାମୂହିକ ଚେତନାରେ ସାମିଲ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମସ୍ତ ପ୍ରୟାସ ସାମୂହିକ ଭାବରେ ଏକ ଭାରତ, ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଭାରତ, ଏକ ମିଳିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗଠନକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯାହା, ଏହାର ସମସ୍ତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଶକ୍ତି ଏବଂ ଆତ୍ମାକୁ ସମ୍ମାନ କରେ।