ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥ ଓ କର୍ପୋରେଟ୍ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଆଜି ସଂସଦରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ୨୦୨୪-୨୫ ଉପସ୍ଥାପନ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନିଶ୍ଚିତତା, ବାଣିଜ୍ୟ ନୀତି ଏବଂ ବୈଶ୍ୱିକ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ବାହ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ସ୍ଥିରତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି।
ବାଣିଜ୍ୟରେ ଭାରତର ପ୍ରଦର୍ଶନ
ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ୨୦୨୪-୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ୯ ମାସରେ ଦେଶର ମୋଟ ରପ୍ତାନି (ସାମଗ୍ରୀ ଓ ସେବା)ରେ ୬ ପ୍ରତିଶତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି। ପେଟ୍ରୋଲିୟମ, ରତ୍ନ ଓ ଅଳଙ୍କାରକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ସେବା ଓ ରପ୍ତାନି ସାମଗ୍ରୀରେ ୧୦.୪ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି। ଏହା ସୂଚାଉଛି ଯେ ଭାରତର ରପ୍ତାନି, କୃଷି ଏବଂ ରପ୍ତାନି ସାମଗ୍ରୀ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିଲା । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ମୋଟ ଆମଦାନି ରେ ୬.୯ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଛି।
ଲୋହିତ ସାଗର ଘଟଣା, ୟୁକ୍ରେନ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ପାନାମା କେନାଲରେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ମରୁଡ଼ି ଯୋଗୁଁ ବିଶ୍ୱ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସହିତ ଅନେକ ଦେଶ ସଂରକ୍ଷଣବାଦୀ ମାନସିକତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଥିବାରୁ ଅସ୍ଥିରତା ଜାରି ରହିଛି। ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ଅଣ-ଟାରିଫ ପଦକ୍ଷେପ (ଏନଟିଏମ୍) ମଧ୍ୟ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବୈଷୟିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ (ଟିବିଟି) ଉତ୍ପାଦ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ୩୧.୬ ପ୍ରତିଶତ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି, ଯାହା ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ବିଶ୍ୱ ବାଣିଜ୍ୟର ୬୭.୧ ପ୍ରତିଶତକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଛି। ଏହା ପରେ ରପ୍ତାନି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପଦକ୍ଷେପ ଉତ୍ପାଦ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ୧୯.୩ ପ୍ରତିଶତ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ବାଣିଜ୍ୟର ୨୧.୨ ପ୍ରତିଶତ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। କୃଷି, ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ମଧ୍ୟ ଏନଟିଏମ୍ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି।
ସେବା ରପ୍ତାନି
ଭାରତର ସେବା ରପ୍ତାନି ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଜର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ବିଶ୍ୱ ରପ୍ତାନିରେ ନିଜର ଉପସ୍ଥିତି ଜାହିର କରିଛି । ବୈଶ୍ୱିକ ସେବା ରପ୍ତାନିରେ ଭାରତର ଅଂଶ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ହୋଇଛି, ଯାହା ୨୦୦୫ରେ ୧.୯ ପ୍ରତିଶତଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୩ରେ ଏହା ୪.୩ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଟେଲିଯୋଗାଯୋଗ, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଏବଂ ସୂଚନା ସେବା (ବିଶ୍ୱର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ରପ୍ତାନିକାରୀ) ପାଇଁ ବିଶ୍ୱ ରପ୍ତାନି ବଜାରରେ ଭାରତର ଅଂଶ ୧୦.୨ ପ୍ରତିଶତ ରହିଛି, ଯାହା ଆଇଟି ଆଉଟସୋର୍ସିଂ, ସଫ୍ଟୱେର ବିକାଶ ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ ସେବାରେ ଭାରତର ଦୃଢ଼ ସ୍ଥିତିକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ । ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଯେହେତୁ ଦେଶ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଭାବନର କେନ୍ଦ୍ର ପାଲଟିଛି, ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ନୀତି ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଏହି ଗତିକୁ ବଜାୟ ରଖିବାପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ
୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ୮ ମାସରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ୨୦୨୩ ଏପ୍ରିଲ-ନଭେମ୍ବର ତୁଳନାରେ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ହ୍ରାସ ଯୋଗୁଁ ମୋଟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ୨୦୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ଆଠ ମାସରେ ମୋଟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ୪୭.୨ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରରୁ ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ସମାନ ଅବଧିରେ ୫୫.୬ ବିଲିୟନ ଡଲାରକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହା ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ୧୭.୨ ପ୍ରତିଶତକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି । ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ଏପ୍ରିଲ ୨୦ରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ୧ ଟ୍ରିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଅତିକ୍ରମ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହା ଦେଶର ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବୈଶ୍ୱିକ ନିବେଶ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଦର୍ଶାଏ।
ଚଳନ୍ତି ଖାତା ନିଅଣ୍ଟ
ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଭାରତରେ ଚଳନ୍ତି ଖାତା ନିଅଣ୍ଟ ରହିଛି ଏବଂ ଏହାର ଅର୍ଥନୀତିର ଆକାରକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ବ୍ୟାପକ ବିଦେଶୀ ସଞ୍ଚୟ ଏବଂ ଘରୋଇ ସଞ୍ଚୟକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ବେଳେ ପୁଞ୍ଜି ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ସର୍ଭେରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି। ବିକଶିତ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ଆକୃଷ୍ଟ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଉଦୀୟମାନ ଅର୍ଥନୀତି ସହିତ ଏକାକୀ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରୁନାହାନ୍ତି ବୋଲି ଏଥିରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ ଆକୃଷ୍ଟ କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ନିବେଶକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଜକୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟ କରିବାରେ ସହଜତା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର ନିବେଶ ଦକ୍ଷତା ରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ଉଚିତ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ବର୍ତ୍ତମାନର ନିବେଶ ସହିତ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବ।
ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର
ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ସମ୍ପର୍କିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ୨୦୨୪ ଡିସେମ୍ବର ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ଏହା ୬୪୦.୩ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଥିଲା। ଏହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ଥିବା ଭାରତର ୭୧୧.୮ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରର ବୈଦେଶିକ ଋଣର ପ୍ରାୟ ୯୦ ପ୍ରତିଶତ କୁ ଭରଣା କରିବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ବୋଲି ଏଥିରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି।
ବିଦେଶୀ ଋଣ
ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ଋଣ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ସ୍ଥିର ରହିଛି, ଯାହା ସୂଚାଇଦେଇଛି ଯେ ଯେତେବେଳେ ବାକି ବିଶ୍ୱ ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା ସେତେବେଳେ ଏହା ବାହ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଥିରତା ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦ ତୁଳନାରେ ବିଦେଶୀ ଋଣର ଅନୁପାତ ଜୁନ୍ ୨୦୨୪ରେ ୧୮.୮ ପ୍ରତିଶତଥିବା ବେଳେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୪ରେ ୧୯.୪ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିବା ବେଳେ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ଅନୁପାତ ଜୁନ୍ ୨୦୨୪ରେ ୨୦.୩ ପ୍ରତିଶତରୁ ୨୦୨୪ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ୧୮.୯ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି।
