ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନାବାର୍ଡ ୨୦୨୧-୨୨ ପାଇଁ ଏହାର ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣ ସର୍ବେକ୍ଷଣ (ଏନ୍ଏଏଫ୍ଆଇଏସ୍)ରୁ ଏହି ତଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଛି, ଯେଉଁଥିରେ କୋଭିଡ୍ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟର ବିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସୂଚକାଙ୍କକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ୧ ଲକ୍ଷ ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାରର ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଆଧାରରେ ପ୍ରାଥମିକ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ନାବାର୍ଡ କୃଷି ବର୍ଷ (ଜୁଲାଇ-ଜୁନ୍) ୨୦୧୬-୧୭ ପାଇଁ ଉଦଘାଟନୀ ସର୍ବେକ୍ଷଣ କରିଥିଲା, ଯାହାର ଫଳାଫଳ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୮ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା। ସେବେ ଠାରୁ ଅର୍ଥନୀତି ଅନେକ ଆହ୍ବାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି ଏବଂ କୃଷିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ଏବଂ ଗ୍ରାମୀଣ ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି। ଏନଏଏଫଆଇଏସ୍ ୨୦୨୧-୨୨ ଫଳାଫଳ ୨୦୧୬-୧୭ ପର ଠାରୁ ଗ୍ରାମୀଣ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ ସୂଚକାଙ୍କ କିପରି ବିକଶିତ ହୋଇଛି ତାହା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରେ। ଏହି ସର୍ଭେରେ ସମସ୍ତ ୨୮ଟି ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ଏବଂ ଲଦାଖକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା।
ଗ୍ରାମୀଣ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା: ଏନଏଏଫଆଇଏସ ୨୦୨୧-୨୨ ରୁ ସୂଚନା
ହାରାହାରି ମାସିକ ଆୟରେ ବୃଦ୍ଧି: ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପରିବାରର ହାରାହାରି ମାସିକ ଆୟ ୫୭.୬% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହା ୨୦୧୬-୧୭ରେ ୮,୦୫୯ ଟଙ୍କାଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୧-୨୨ରେ ଏହା ୧୨,୬୯୮ ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଏହା ଯୌଗିକ ବାର୍ଷିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର (ସିଏଜିଆର) ୯.୫% କୁ ସୂଚିତ କରେ। ସମାନ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ନୋମିନାଲ ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧି (ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ଆଧାରରେ) ୯% ଥିଲା। ସମସ୍ତ ପରିବାରକୁ ମିଶାଇଲେ ହାରାହାରି ମାସିକ ଆୟ ୧୨,୬୯୮ ଟଙ୍କା ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଅଣକୃଷି ପରିବାରଙ୍କ ପାଇଁ ୧୧,୪୩୮ ଟଙ୍କା ତୁଳନାରେ କୃଷି ପରିବାରମାନେ ସାମାନ୍ୟ ଅଧିକ ୧୩,୬୬୧ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରନ୍ତି। ସରକାରୀ କିମ୍ବା ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବେତନଭୋଗୀ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ତ ପରିବାର ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଆୟ ଉତ୍ସ ଥିଲା, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ମୋଟ ଆୟର ପ୍ରାୟ ୩୭% ଅଟେ। କୃଷି ପରିବାରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଚାଷ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ଆୟ ଉତ୍ସ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ମାସିକ ରୋଜଗାରର ପ୍ରାୟ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ଅଟେ, ଏହା ପରେ ସରକାରୀ କିମ୍ବା ବେସରକାରୀ ସେବା ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଅଂଶ, ମଜୁରି ଶ୍ରମିକ (୧୬%) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉଦ୍ୟୋଗ (୧୫%) ଯୋଗଦାନ କରନ୍ତି। ଅଣକୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ ସେବା ହିଁ ମୋଟ ପରିବାର ଆୟର ୫୭% ଯୋଗଦାନ ଦେଉଥିବା ବେଳେ ମଜୁରୀ ଶ୍ରମିକ ହିଁ ମୋଟ ଆୟର ପ୍ରାୟ ୨୬% ଥିଲା।
ହାରାହାରି ମାସିକ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ବୃଦ୍ଧି: ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାରର ହାରାହାରି ମାସିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୬-୧୭ ରେ ୬,୬୪୬ ଟଙ୍କା ଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୧-୨୨ ରେ ଏହା ୧୧,୨୬୨ ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଅଣକୃଷି ପରିବାର ପାଇଁ ୧୦,୬୭୫ ଟଙ୍କା ତୁଳନାରେ କୃଷି ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ୧୧,୭୧୦ ଟଙ୍କା ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି। ଗୋଆ ଏବଂ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ଭଳି ରାଜ୍ୟରେ ମାସିକ ପରିବାର ଖର୍ଚ୍ଚ ୧୭,୦୦୦ ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ରହିଛି। ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ ଅଣକୃଷି ପରିବାର ତୁଳନାରେ କୃଷି ପରିବାରମାନେ ଅଧିକ ଆୟ ଓ ବ୍ୟୟ ହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି।
ଆର୍ଥିକ ସଞ୍ଚୟରେ ବୃଦ୍ଧି: ୨୦୧୬-୧୭ରେ ପରିବାରର ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ଆର୍ଥିକ ସଞ୍ଚୟ ୯,୧୦୪ ଟଙ୍କା ଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୧-୨୨ରେ ଏହା ୧୩,୨୦୯ ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ ୨୦୧୬-୧୭ ରେ ୫୦.୬ ପ୍ରତିଶତ ପରିବାର ଟଙ୍କା ସଞ୍ଚୟ କରିଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୧-୨୨ରେ ୬୬ ପ୍ରତିଶତ ପରିବାର ଅର୍ଥ ସଞ୍ଚୟ କରିଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି। ସଞ୍ଚୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୃଷି ପରିବାର ଅଣ-କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପଛରେ ପକାଇ ଦେଇଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ଅଣ-କୃଷି ପରିବାରର ୫୮% ତୁଳନାରେ ୭୧% କୃଷି ପରିବାର ରେଫରେନ୍ସ ଅବଧି ମଧ୍ୟରେ ସଞ୍ଚୟ ରିପୋର୍ଟ କରିଛନ୍ତି। ୧୧ଟି ରାଜ୍ୟରେ ୭୦% କିମ୍ବା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ପରିବାର ଅର୍ଥ ସଞ୍ଚୟ କରିଥିବା ବେଳେ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ (୯୩%), ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ (୮୪%) ଏବଂ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ (୮୩%) ଆଗରେ ରହିଛି। ଅପରପକ୍ଷରେ ଗୋଆ (୨୯%), କେରଳ (୩୫%), ମିଜୋରାମ (୩୫%), ଗୁଜରାଟ (୩୭%), ମହାରାଷ୍ଟ୍ର (୪୦%) ଏବଂ ତ୍ରିପୁରା (୪୬%) ଭଳି ରାଜ୍ୟରେ ଅଧାରୁ କମ୍ ପରିବାର ସଞ୍ଚୟ ରିପୋର୍ଟ କରିଛନ୍ତି।
କିଷାନ କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡ (କେସିସି): ଗ୍ରାମୀଣ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ପାଇଁ କିଷାନ କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡ (କେସିସି) ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉପକରଣ ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି। ସମୁଦାୟ ୪୪% କୃଷି ପରିବାର ପାଖରେ ବୈଧ କିଷାନ କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡ (କେସିସି) ଥିବା ଜଣା ପଡ଼ିଥିଲା। ଯେଉଁମାନେ ୦.୪ ହେକ୍ଟରରୁ ଅଧିକ ଜମି ରଖିଛନ୍ତି କିମ୍ବା ଯେଉଁମାନେ ଗତ ବର୍ଷ ବ୍ୟାଙ୍କରୁ କୌଣସି କୃଷି ଋଣ ନେଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୭୭% ବୈଧ କେସିସି ଥିବା ରିପୋର୍ଟ କରିଛନ୍ତି।
ବୀମା କଭରେଜ୍: ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ବୀମାରେ ଅତି କମରେ ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ଥିବା ପରିବାରର ପ୍ରତିଶତ ୨୦୧୬-୧୭ରେ ୨୫.୫% ଥିବାବେଳେ ୨୦୨୧-୨୨ରେ ଏହା ୮୦.୩% କୁ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତି ୫ଟି ପରିବାର ମଧ୍ୟରୁ ୪ଟି ପରିବାରରେ ଅତି କମରେ ଜଣେ ବୀମାଭୁକ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ। କୃଷି ପରିବାରମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଅଣକୃଷି ସମକକ୍ଷଙ୍କୁ ପାଖାପାଖି ୧୩ ପ୍ରତିଶତ ପଏଣ୍ଟ ବ୍ୟବଧାନରେ ପଛରେ ପକାଇ ଦେଇଛନ୍ତି। ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବୀମା ମଧ୍ୟରେ ଗାଡି ବୀମା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୫୫% ପରିବାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ । ଜୀବନ ବୀମା କଭରେଜ୍ ୨୪% ପରିବାରକୁ ବିସ୍ତାରିତ କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଅଣ-କୃଷି ପରିବାର (୨୦%) ତୁଳନାରେ କୃଷି ପରିବାର ସାମାନ୍ୟ ଅଧିକ (୨୬%) ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି।
ପେନସନ୍ କଭରେଜ୍: ପେନସନ୍ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରି ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ କରି ପ୍ରାପ୍ତକାରୀଙ୍କ ଜୀବନର ଗୁଣବତ୍ତାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ଆତ୍ମସମ୍ମାନ ଏବଂ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ। କୌଣସି ପ୍ରକାର ପେନସନ୍ (ଯେପରିକି ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ, ପରିବାର, ଅବସର କିମ୍ବା ଭିନ୍ନକ୍ଷମ) ପାଇଥିବା ପରିବାରର ପ୍ରତିଶତ ୨୦୧୬-୧୭ରେ ୧୮.୯% ଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୧-୨୨ରେ ଏହା ୨୩.୫% କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ ୬୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସ୍କ ଅତି କମରେ ଜଣେ ସଦସ୍ୟ ଥିବା ୫୪% ପରିବାର ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ସମାଜର ବୟସ୍କ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାରେ ପେନସନର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛି।
ଆର୍ଥିକ ସାକ୍ଷରତା: ଉତ୍ତମ ଆର୍ଥିକ ସାକ୍ଷରତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥିବା ଉତ୍ତରଦାତାଙ୍କ ପ୍ରତିଶତ ୧୭ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହା ୨୦୧୬-୧୭ରେ ୩୩.୯% ଥିବାବେଳେ ୨୦୨୧-୨୨ରେ ୫୧.୩% କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ପରିଚାଳନା କରିବା, ସୁଚିନ୍ତିତ ଆର୍ଥିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା, ଖର୍ଚ୍ଚ ଟ୍ରାକିଂ କରିବା ଏବଂ ଠିକ୍ ସମୟରେ ବିଲ୍ ପୈଠ କରିବା ଭଳି ଆର୍ଥିକ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଅନୁପାତ ମଧ୍ୟ ୫୬.୪% ରୁ ୭୨.୮% କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଆର୍ଥିକ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ଆକଳନ କରାଗଲେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ୫୮% ଏବଂ ଅର୍ଦ୍ଧ-ସହରାଞ୍ଚଳର ୬୬% ଉତ୍ତରଦାତା ସମସ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନର ସଠିକ୍ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ।
ସିଦ୍ଧାନ୍ତ
ଏନଏଏଫଆଇଏସ ୨୦୨୧-୨୨ ଫଳାଫଳ ୨୦୧୬-୧୭ ରେ ଶେଷ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ପର ଠାରୁ ଗ୍ରାମୀଣ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଗ୍ରଗତିକୁ ଆଲୋକପାତ କରିଛି। ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାର ଗୁଡ଼ିକ ଆୟ, ସଞ୍ଚୟ, ବୀମା କଭରେଜ୍ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସାକ୍ଷରତାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଉନ୍ନତି ଅନୁଭବ କରିଛନ୍ତି। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କିଷାନ ସମ୍ମାନ ନିଧି, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କିଷାନ ମାନଧନ ଯୋଜନା, ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଶ୍ଚିତ କର୍ମ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଜନା (ମନରେଗା), ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଆବାସ ଯୋଜନା-ଗ୍ରାମୀଣ (ପିଏମଏୱାଇ-ଜି), ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗ୍ରାମ ସଡ଼କ ଯୋଜନା (ପିଏମଜିଏସୱାଇ), ଦୀନଦୟାଲ ଅନ୍ତ୍ୟୋଦୟ ଯୋଜନା- ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବିକା ମିଶନ (ଡିଏୱାଇ ଏନଆରଏଲଏମ), ଦୀନଦୟାଲ ଉପାଧ୍ୟାୟ ଗ୍ରାମୀଣ କୌଶଳ ଯୋଜନା (ଡିଡିୟୁ-ଜିକେୱାଇ) ପରି ସରକାରୀ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ଯୋଜନା ଗ୍ରାମୀଣ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଛି। ଆର୍ଥିକ ସେବାର ଉପଲବ୍ଧତା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବାରୁ ଏହି ପରିବାରଗୁଡ଼ିକର ଅର୍ଥନୈତିକ ସଶକ୍ତୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି।
ଏହି ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଗ୍ରାମୀଣ ବିକାଶରେ ଜାରି ରହିଥିବା ସମର୍ଥନ ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛି, ଯାହା ଭାରତର ଗ୍ରାମୀଣ ଜନସଂଖ୍ୟା ପାଇଁ ଅଧିକ ସମୃଦ୍ଧ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସୁରକ୍ଷିତ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବ।