ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନିକଟରେ ହୋଇଥିବା ଭୂମିକମ୍ପରେ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ସିରିଆରେ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ଏବଂ ଶହ ଶହ କୋଠା ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୮୦୦୦ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବା ସୂଚନା ମିଳିଛି। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସବୁଠାରୁ ବଡ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ‘ଭୂମିକମ୍ପ ପ୍ରତି ଭାରତ କେତେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ?’ ସରକାରଙ୍କ କହିବାନୁସାରେ, ଭାରତର ପ୍ରାୟ ୫୯ ପ୍ରତିଶତ ଭୂମି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ତୀବ୍ରତା ସହ ଭୂମିକମ୍ପ ପାଇଁ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ। ଆଠଟି ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ସହରଗୁଡିକ ଜୋନ୍ -୫ ରେ ଅଛନ୍ତି ଏବଂ ସର୍ବାଧିକ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି। ଏପରିକି ଜାତୀୟ ରାଜଧାନୀ ଅଞ୍ଚଳ (NCR) ଜୋନ୍ -୪ ରେ ଅଛି, ଯାହା ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶ୍ରେଣୀ ଅଟେ।
ରାଜ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ପୃଥିବୀ ବିଜ୍ଞାନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ର ସିଂ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୧ ରେ ଲୋକସଭାକୁ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ଦେଶରେ ହୋଇଥିବା ଭୂମିକମ୍ପର ଇତିହାସକୁ ଦେଖିଲେ ଭାରତର ମୋଟ ଭୂମି କ୍ଷେତ୍ରର ୫୯% ଭୂଭାଗ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ। ” ସେ କହିଥିଲେ ଯେ, ଦେଶର ଭୂମିକମ୍ପ କ୍ଷେତ୍ର ମାନଚିତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ସମୁଦାୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଚାରିଟି ଭୂମିକମ୍ପ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି।
ଜୋନ୍ ଗୁଡିକ ଏହିପରି ବିଭକ୍ତ:
ଜୋନ୍-୫ ହେଉଛି ସେହି ଅଞ୍ଚଳ ଯେଉଁଠାରେ ସବୁଠାରୁ ତୀବ୍ର ଭୂମିକମ୍ପ ଘଟିଥିବାବେଳେ ଜୋନ୍-୨ ରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ତୀବ୍ର ଭୂମିକମ୍ପ ଘଟିଥାଏ। ଦେଶର ପ୍ରାୟ ୧୧% ଅଞ୍ଚଳ ଜୋନ୍ ୫, ଜୋନ୍ ୪ ରେ ୧୮%, ଜୋନ୍ ୩ ରେ ୩୦% ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ଜୋନ୍ ୨ ରେ ଆସୁଛି। ଗୁଜୁରାଟ, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ, ବିହାର, ଆସାମ, ମଣିପୁର, ନାଗାଲାଣ୍ଡ, ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀର ଏବଂ ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଜୋନ୍-୫ ରେ ଆସନ୍ତି।
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ହିମାଳୟ ଅଞ୍ଚଳ ହେଉଛି ପୃଥିବୀର ସବୁଠାରୁ ଭୂମିକମ୍ପରେ ସକ୍ରିୟ ଅଞ୍ଚଳ। ୧୯୦୫ ମସିହାରେ, କାଙ୍ଗଡା ଏକ ବଡ଼ ଭୂମିକମ୍ପ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା। ଏଥି ସହିତ ୧୯୩୪ ମସିହାରେ ବିହାର-ନେପାଳରେ ଭୂମିକମ୍ପ ଘଟିଥିଲା, ଯାହାର ତୀବ୍ରତା ୮.୨ ମାପ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏଥିରେ ୧୦ ହଜାର ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା। ୧୯୯୧ ରେ, ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡରେ ୬.୮ ମ୍ୟାଗ୍ନିଚ୍ୟୁଡର ଭୂକମ୍ପରେ ୮୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ଏହା ପରେ ୨୦୦୫ ରେ କାଶ୍ମୀରରେ ୭.୬ ମ୍ୟାଗ୍ନିଚ୍ୟୁଡର ଏକ ଭୂକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା। ଯେଉଁଥିରେ ୮୦ ହଜାର ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା।
ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଦିଲ୍ଲୀ ତିନୋଟି ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକମ୍ପ ରେଖା ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ: ସୋହନା, ମଥୁରା ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀ-ମୁରାଦାବାଦ। ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଗୁରୁଗ୍ରାମ ହେଉଛି ଦିଲ୍ଲୀ-ଏନସିଆରର ସବୁଠାରୁ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ। କାରଣ ଏହା ସାତଟି ତ୍ରୁଟି ରେଖା ଉପରେ ରହିଛି। ଯଦି ଏଗୁଡ଼ିକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଯାଏ, ତେବେ ଏକ ଉଚ୍ଚ ତୀବ୍ର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ଏହା ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବ।
ଭୂକମ୍ପବିଜ୍ଞାନୀମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଦିଲ୍ଲୀ-ଏନସିଆର ହିମାଳୟର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନୁଭବ କରୁଛି। ହିମାଳୟ ବେଲ୍ଟରେ ଯେକୌଣସି ଭୂମିକମ୍ପ ଦିଲ୍ଲୀ-ଏନସିଆର ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ।