ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରେସର କେତେ ବଡ଼ ଭୂମିକା ରହିଛି ତାହା ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣୁ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରଠାରୁ ଅଧିକାଂଶ ଚିନ୍ତାଧାରାର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ପ୍ରେସ୍ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଆସୁଛି । କିନ୍ତୁ ଅନଲାଇନ ମିଡିଆ ଓ ଇଣ୍ଟରନେଟ ଆସିବା ପରଠାରୁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ସୂଚନା ପାଇବାର ପରିସର ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଆଜିର ଯୁଗରେ ଘରେ ବସି ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଦେଶରେ କ’ଣ ଚାଲିଛି ସେ ବିଷୟରେ ସହଜରେ ସୂଚନା ପାଇପାରିବ ।
ଏହା ଇଣ୍ଟରନେଟର ଫାଇଦା ବିଷୟ, କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ କୌଣସି ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ଯେ ବିଶ୍ୱ ଇଣ୍ଟରନେଟରୁ ଉପକୃତ ହୋଇଛି, ଏହା ମଧ୍ୟ ସେତିକି କ୍ଷତି ସହିଛି । ଏହି ଅସୁବିଧାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଭୁଲ ସୂଚନା ପ୍ରସାର, ଯାହାକୁ ଆମେ ଫେକ ନ୍ୟୁଜ୍ ମଧ୍ୟ କହିଥାଉ । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ଭାରତରେ ପ୍ରେସ୍ର ସ୍ୱାଧୀନତା ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟକୁ ସହଜ କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏକ ନୂଆ ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି ।
ଏହି ବିଲ ଗତ ଅଗଷ୍ଟ ୩ ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟସଭାରେ ପାରିତ ହେବା ପରେ ଡିସେମ୍ବର ୨୧ତାରିଖରେ ଲୋକସଭାରେ ପ୍ରେସ୍ ଆଣ୍ଡ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଅଫ୍ ପିରିୟଡ଼ିକାଲ ବିଲ-୨୦୨୩ ମଧ୍ୟ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ବିଲକୁ ପ୍ରେସ୍ ଆଣ୍ଡ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଅଫ୍ ପିରିୟଡ଼ିକାଲ ବିଲ (ପିଆରପି ବିଲ) ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।
ଏବେ ଯଦି ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଏହି ବିଲ ଆଇନରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତେବେ ଏହା ପ୍ରେସ୍ ଆଣ୍ଡ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଅଫ୍ ବୁକ୍ ଆକ୍ଟ ୧୮୬୭ ଏବଂ ଉପନିବେଶ ଯୁଗର ଆଉ ଏକ ଆଇନର ଅନ୍ତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯିବ ।
ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରେସ୍ ବିଲ ୨୦୨୩ କ’ଣ ଏବଂ ୧୮୬୭ ର ପ୍ରେସ୍ ଆଣ୍ଡ ବୁକ୍ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଆକ୍ଟଠାରୁ ଏହି ବିଲ କେତେ ଭିନ୍ନ ତାହା ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ ବିସ୍ତୃତଭାବେ ବୁଝାଯାଇଛି ।
କ’ଣ ରହିଛି ନୂଆ ପ୍ରେସ୍ ବିଲ ୨୦୨୩ ?
ପ୍ରେସ୍ ଓ ପତ୍ରିକା ପଞ୍ଜୀକରଣ ବିଲ-୨୦୨୩ ରେ ଅନଲାଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ଶୀର୍ଷକ ଆବଣ୍ଟନ ଓ ପତ୍ରିକା ଓ ପତ୍ରିକା ପଞ୍ଜୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସରଳ କରାଯାଇଛି । ସରଳ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପତ୍ରିକା, ପତ୍ରିକା କିମ୍ବା ଖବରକାଗଜ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ତେବେ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କୁ ସେହି ପତ୍ରିକାକୁ ପଞ୍ଜିକରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ, ସେହି ପଞ୍ଜିକରଣର ନିୟମ ମଧ୍ୟ ସହଜ ନୁହେଁ । ଏଥିପାଇଁ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଅନେକ ସ୍ତରର କାଗଜପତ୍ର କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ସମୟ ଲାଗିପାରେ । କିନ୍ତୁ ସରକାରଙ୍କ ନୂଆ ବିଲରେ ଏହି ପଞ୍ଜିକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଟିକିଏ ସହଜ କରାଯାଇଛି ।
ପୁରୁଣା ନିୟମ କ’ଣ ?
ପ୍ରେସ୍ ଏବଂ ପତ୍ରିକା ପଞ୍ଜୀକରଣ ବିଲ-୧୮୬୭ ମସିହାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ ଥିଲା। ପ୍ରେସ, ଖବରକାଗଜ ଓ ପୁସ୍ତକର ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରଖିବା ପାଇଁ ଏହି ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦି କୌଣସି ପ୍ରକାଶକ କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ଆଇନ ଅଧୀନରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିୟମକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରନ୍ତି ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଜେଲ ଦଣ୍ଡ ସମେତ ଜୋରିମାନା ଦେବାକୁ ପଡିବ।
ଏବେ ନୂଆ ବିଲ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ସମୟରେ ସରକାର ଏହା ମଧ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତରେ ଗଣମାଧ୍ୟମର ସ୍ୱାଧୀନତା ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ହେଲେ ପୁରୁଣା ଆଇନକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରି ନୂଆ ଆଇନ ଲାଗୁ କରିବା ଜରୁରୀ । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଏହି ଆଇନ ଆଜିର ଗଣମାଧ୍ୟମର ଆବଶ୍ୟକତା ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟ ସହିତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମେଳ ଖାଉନାହିଁ ।
୧୮୬୭ର ଆଇନଠାରୁ ଏହି ବିଲ କେତେ ଭିନ୍ନ
୧. ପ୍ରେସ୍ ଆଣ୍ଡ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଅଫ୍ ବୁକ୍ ଆକ୍ଟ ୧୮୬୭ ଅନୁଯାୟୀ, କୌଣସି ପତ୍ରିକାର ପଞ୍ଜୀକରଣକୁ ସ୍ଥଗିତ କିମ୍ବା ବାତିଲ କରିବାର କ୍ଷମତା ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କର ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରେସ୍ ବିଲ-୨୦୨୩ ପାରିତ ହେବା ପରେ ଏହି ପଞ୍ଜିକରଣ କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରେସ୍ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରାର ଜେନେରାଲଙ୍କ ପାଖରେ ରହିବ ।
୨. ପୁରୁଣା ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ପତ୍ରିକା, ପତ୍ରିକା କିମ୍ବା ଖବରକାଗଜର ପ୍ରକାଶକମାନେ ପ୍ରକାଶନ ପୂର୍ବରୁ ଡିଏମଙ୍କୁ ସତ୍ୟପାଠ ଦେବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା । ତେବେ ନୂଆ ବିଲରେ ସେଭଳି କୌଣସି ସର୍ତ୍ତ ରଖାଯାଇନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରକାଶକଙ୍କୁ ଡିଏମଙ୍କୁ ସତ୍ୟପାଠ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ ।
୩. ପ୍ରେସ୍ ଆଣ୍ଡ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଅଫ୍ ବୁକ୍ ଆକ୍ଟ ୧୮୬୭ ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ଖବରକାଗଜ କିମ୍ବା ପତ୍ରିକାରେ ଭୁଲ ତଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କଲେ ପ୍ରକାଶକଙ୍କୁ ଅତି କମରେ ୨ ହଜାର ଜରିମାନା ଓ ୬ ମାସ ଜେଲ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବାକୁ ପଡ଼ିଥାନ୍ତା । କିନ୍ତୁ ନୂଆ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ବିନା ପଞ୍ଜିକରଣରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ପତ୍ରିକା କିମ୍ବା ଖବରକାଗଜ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକଲେ ହିଁ ଜେଲ ହୋଇପାରିବ ।
୪. ପ୍ରେସ୍ ବିଲ-୨୦୨୩ ଅନୁଯାୟୀ, ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କିମ୍ବା କୌଣସି ବେଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଦଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିବା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଦେଶର ନିରାପତ୍ତା ସହ ଖେଳିବା ପାଇଁ କିଛି କରିଛନ୍ତି, ପତ୍ରିକା ଓ ଖବରକାଗଜ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ପାଇବେ ନାହିଁ ।
୫. ଡିଜିଟାଲ ମିଡିଆ–ଖବରକୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ଆଇନ ଅଧୀନରେ ଅଣାଯାଇଛି । ଡିଜିଟାଲ ମିଡିଆ ପାଇଁ ୱାନ୍ ଟାଇମ୍ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଅର୍ଥାତ୍ ଓଟିଆର ଜରିଆରେ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ହେବ, ତା’ପରେ ହିଁ ସେମାନେ କୌଣସି ଖବର ଦେଇପାରିବେ । ପୂର୍ବରୁ ଡିଜିଟାଲ ମିଡିଆ ଏହି ଆଇନ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହେଉନଥିଲା ।
୬. ଉପରୋକ୍ତ ନିୟମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବ୍ୟତୀତ ପ୍ରେସ୍ ବିଲ-୨୦୨୩ରେ ଏକ ନୂଆ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯୋଡ଼ାଯାଇଛି । ଆପିଲେଟ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରେସ୍ ଆଣ୍ଡ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଆପିଲେଟ୍ ବୋର୍ଡ ଗଠନ କରାଯିବ । ଏହି ବୋର୍ଡରେ ପ୍ରେସ୍ କାଉନସିଲ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ଜଣେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ଦୁଇଜଣ ସଦସ୍ୟ ରହିବେ । ଯଦି କୌଣସି ପ୍ରକାଶକ ପଞ୍ଜିକରଣରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୁଅନ୍ତି, ପିଆରଜି ଦ୍ୱାରା କୌଣସି ଜରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଏ କିମ୍ବା ପଞ୍ଜିକରଣ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଏ, ତେବେ ପ୍ରକାଶକ ଏହି ବୋର୍ଡରେ ଅଭିଯୋଗ କରିପାରିବେ ।
ନୂଆ ବିଲରେ କେଉଁ ନିୟମରେ ଦଣ୍ଡର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ?
• ଯଦି କୌଣସି ପ୍ରକାଶନ ବିନା ପଞ୍ଜିକରଣରେ କୌଣସି ପତ୍ରିକା କିମ୍ବା ଖବରକାଗଜ ପ୍ରକାଶ କରେ ତେବେ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରକାଶକ କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ୫ ଲକ୍ଷ ଜରିମାନା କିମ୍ବା ୬ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜେଲ ଦଣ୍ଡ ହୋଇପାରେ ।
• ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବାର୍ଷିକ ବିବରଣୀ ନ ଦେଲେ ପ୍ରକାଶକ, କମ୍ପାନି କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ୨୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଜରିମାନାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି ।
ଏହି ବିଲ ଆଗତ କରିବାବେଳେ କ’ଣ କହିଲେ ସରକାର
ସୂଚନା ଓ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅନୁରାଗ ସିଂହ ଠାକୁର ଲୋକସଭାରେ ପ୍ରେସ ଆଣ୍ଡ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଅଫ୍ ପ୍ୟାରେଜିକାଲ ବିଲ-୨୦୨୩ ଉପସ୍ଥାପନ କରି କହିଛନ୍ତି- କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଆଣିଥିବା ଏହି ବିଲ ଦାସତ୍ୱର ମାନସିକତାକୁ ଶେଷ କରିବା ଏବଂ ନୂତନ ଭାରତ ପାଇଁ ନୂଆ ଆଇନ ଆଣିବା ଦିଗରେ ମୋଦି ସରକାରଙ୍କ ଆଉ ଏକ ପଦକ୍ଷେପକୁ ଦର୍ଶାଉଛି ।
ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ନୂଆ ଆଇନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଦେଶରେ ମିଥ୍ୟା ଖବରକୁ ରୋକିବା, ଅପରାଧକୁ ବନ୍ଦ କରିବା, ବ୍ୟବସାୟ କରିବାରେ ସହଜତା ଆଣିବା ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରାଥମିକତା । ମାଲିକାନା ପଞ୍ଜିକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ ବେଳେବେଳେ ୨ରୁ ୩ ବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗୁଥିଲା, ଏବେ ଏହା ୬୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଶେଷ ହେବ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।
ଖବରକାଗଜ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ପିଆରପି ବିଲର ପ୍ରଭାବ କ’ଣ ପଡ଼ିବ ?
ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନ୍ୟୁଜ୍ ପେପର ସୋସାଇଟି କହିଛି ଯେ ଖବରକାଗଜ କିମ୍ବା ପ୍ରକାଶକମାନଙ୍କୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଫାଇଦା ଦେବା ପାଇଁ ଏହି ନୂତନ ବିଲ ଅଣାଯାଉଛି । ପୁରୁଣା ଆଇନ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏଥିରେ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସ୍ତରରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସାମିଲ ଥିଲା । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିବା କିମ୍ବା କୌଣସି ଅନୁମତି ପାଇବାକୁ ବହୁତ ସମୟ ଲାଗୁଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ନୂତନ ଆଇନ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରିବ ଏବଂ ପ୍ରେସ୍ ସହ ଜଡ଼ିତ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକରେ ସରକାରୀ ଅନୁମୋଦନକୁ ସୁରୁଖୁରୁରେ ଚଳାଇବାରେ ସହାୟକ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି ।
ଏହି ବିଲ ଖବରକାଗଜର ଗୁଣବତ୍ତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ କି ?
ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ନ୍ୟୁଜ୍ ପେପର ସୋସାଇଟି କହିଛି ଯେ ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଓ ପୁଲିସ ମୁଖ୍ୟଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ହଟାଇବା ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ପଦକ୍ଷେପ । ପୁରୁଣା ଆଇନରେ ପ୍ରବଳ ଜରିମାନା ସହ ପ୍ରେସ୍ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରଖିବା ଭଳି ନିୟମ ଥିଲା ।