ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ବ୍ରିକ୍ସରେ ଭାରତର ଭୂମିକା ବିଶ୍ୱ ରାଜନୀତିରେ ଏହାର ବିଶେଷ ସ୍ଥାନକୁ ଆଲୋକିତ କରିଛି। ଏହା ଚୀନ୍, ରୁଷ ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶ ଭଳି ଦେଶ ସହିତ ଏହାର ସମ୍ପର୍କକୁ ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ପରିଚାଳନା କରୁଥିବାବେଳେ କାନାଡା ବ୍ୟତୀତ ଜି-୭ ରେ ଥିବା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ମଜବୁତ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିଛି। ଏହା ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଖେଳାଳି ଭାବରେ ସ୍ଥାନିତ କରେ ଯାହା ବିଶ୍ୱ କୂଟନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ପାର୍ଶ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
ନିକଟରେ ରୁଷର କାଜାନରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବ୍ରିକ୍ସ ସମ୍ମିଳନୀରେ ବିଶ୍ୱ ରାଜନୀତିରେ ଭାରତର ଅନନ୍ୟ ଭୂମିକା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ରୁଷର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭ୍ଲାଦିମିର ପୁଟିନ, ଚୀନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସି ଜିନପିଙ୍ଗ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନେତାଙ୍କୁ ଭେଟି ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସ୍ଥିରତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତର ଉତ୍ସର୍ଗକୁ ଦୃଢ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ବିଶ୍ୱ ମଞ୍ଚରେ ଭାରତର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ଜଣାଶୁଣା ବିଶ୍ୱ ରାଜନୈତିକ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଇଆନ୍ ବ୍ରେମର୍ ମଧ୍ୟ ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ସାଉଥରେ ଭାରତର ନେତୃତ୍ୱ ଏବଂ ଚୀନ୍ ସହିତ ସ୍ଥିର ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିବାର କ୍ଷମତାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି।
ବ୍ରିକ୍ସ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଅନେକ ବିଶ୍ୱ ନେତାଙ୍କ ସହ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଲୋଚନା କରିଥିବାରୁ ଭାରତର କୂଟନୈତିକ ପ୍ରୟାସ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା। ଚୀନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସି ଜିନପିଙ୍ଗଙ୍କ ସହ ତାଙ୍କର ସାକ୍ଷାତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୂହୁର୍ତ୍ତ ଥିଲା, ଯାହା ଚାରି ବର୍ଷ ଧରି ତିକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ ପରେ ଏହା ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ଥିଲା। ବୈଶିକ ସ୍ତରରେ ଏହାର ସମ୍ପର୍କକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରିବାକୁ ଭାରତର ପ୍ରୟାସକୁ ଏହା ଦର୍ଶାଏ, ବିଶେଷ କରି ଚୀନ୍ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି ସହିତ।
ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ଚାରି ବର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଥିବା ସାମରିକ ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାବେଳେ ଘଟିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସେମାନଙ୍କ ସାମରିକ କମାଣ୍ଡୋଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୩୦ ରୁ ଅଧିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଏହା ଉତ୍ତର ପଡୋଶୀ ଦେଶ ସହ ତିକ୍ତତାକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଭାରତର ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ଆଲୋକିତ କରୁଥିବାବେଳେ ବିଶ୍ଵର ମଧ୍ୟସ୍ଥି ଭାବରେ ଏକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି।
ଚାଲୁଥିବା ଯୁଦ୍ଧର ସମାଧାନ ଖୋଜିବାରେ ଉଭୟ ରୁଷର ସମର୍ଥକ ଏବଂ ୟୁକ୍ରେନ ସମର୍ଥକ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଭାରତ ଏହାର କୂଟନୈତିକ ଦାୟିତ୍ଵକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରୁଛି। ମୋଦୀ, ସମ୍ଭବତଃ ଏକମାତ୍ର ବିଶ୍ୱ ନେତା ଯିଏ ଉଭୟ ରୁଷ ଏବଂ ୟୁକ୍ରେନରେ ସମାନ ପରିମାଣରେ ସମ୍ମାନର ସହିତ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି।
ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ମୋଦୀ ଇରାନର ମାସୁଦ ପେଜେଶକିଆନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଭେଟି ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଭାରତର ଉତ୍ସର୍ଗ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଛନ୍ତି। ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଚୀନ୍ର ସମର୍ଥନକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରୁଥିବା ଏକ ବିବୃତ୍ତିରେ ମୋଦୀ ଆତଙ୍କବାଦ ଉପରେ ଦୋମୁଖୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଶେଷ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି। ସେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଲାଗିଥିବା ଦେଶମାନଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି, ଯଦିଓ ସେହି ଦେଶ ଭାରତ ପାଇଁ ବିପଦ ଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସମର୍ଥନ କରେ ଏବଂ ରପ୍ତାନି କରେ।
ବ୍ରିକ୍ସ ୨୦୨୪ରେ ଭାରତର ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ବିକାଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ସ୍ଥିତିରେ ରଖିଛି। ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତିର ଭବିଷ୍ୟତ ଗଠନରେ ଭାରତ କିପରି ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି ତାହା ଏହା ଦର୍ଶାଉଛି। ବ୍ରିକ୍ସର ଦ୍ରୁତତମ ଅଭିବୃଦ୍ଧିଶୀଳ ଅର୍ଥନୀତି ଭାବରେ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି, ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କୂଟନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନେତୃତ୍ୱ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି।
ସମ୍ବଳ ସମୃଦ୍ଧ ରୁଷିଆ ଆର୍କଟିକ୍ ଏବଂ ଉତ୍ତର ସାଗର ମାର୍ଗ (NSR) ରେ ଭାରତର ଅଂଶଗ୍ରହଣ ପ୍ରମୁଖ ଆଲୋଚନା ପଏଣ୍ଟ ହେବ। ଏକ ଇଣ୍ଡୋ- ରୁଷର ମିଳିତ କାର୍ଯ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀ NSR ସହିତ ଭାରତ- ରୁଷର ମାଲ ପରିବହନ, ଆର୍କଟିକ୍ ଜାହାଜ ନିର୍ମାଣରେ ମିଳିତ ପ୍ରକଳ୍ପ ଏବଂ ପୋଲାର ଜଳରେ ଭାରତୀୟ ନାବିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ତାଲିମ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି।
ବ୍ରିକ୍ସ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ସୁରକ୍ଷା ଆଲୋଚନା ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ଥିରତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ଭାରତ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ଆତଙ୍କବାଦକୁ ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ମୋଦୀ ଉନ୍ନତ ଜ୍ଞାନ ବାଣ୍ଟିବା ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ ଦେଇଛି, ବିଶେଷ କରି ସୀମା ଧମକ ଯାହା ଉଭୟ ଭାରତ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ଏସୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ।
ବ୍ରିକ୍ସ-୨୦୨୪ ରେ ଭାରତର ନେତୃତ୍ୱ ପୂର୍ବ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଲିଙ୍କ ଭାବରେ ଏହାର ଭୂମିକାକୁ ଆଲୋକିତ କରିଛି। ଏହାର ଅନନ୍ୟ ଭୌଗଳିକ ସ୍ଥିତି ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଭାରତ ସହଯୋଗ ଏବଂ ସଂଳାପକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ। ଜି-୭ ଦେଶ (କାନାଡା ବ୍ୟତୀତ) ସହିତ ଭାରତର ମଜବୁତ ସମ୍ପର୍କରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି। ଭାରତର ରଣନୀତିକ ଲକ୍ଷ୍ୟଗୁଡିକ ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ଥିରତା, ସୁରକ୍ଷା ସହଭାଗୀତା, ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ ତଥା ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ସୁରକ୍ଷା ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଜି-୭ ସହିତ ସମାନ।
ଖାଲିସ୍ତାନୀ ଆତଙ୍କବାଦୀ ହରଦୀପ ସିଂ ନିଜରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ନେଇ ଭାରତ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଭିଯୋଗ ହେବା ପରେ କାନାଡା ସହ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ତିକ୍ତ ହୋଇପଡିଛି। ଏହି କୂଟନୈତିକ ବିବାଦ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଛାତ୍ର ଇମିଗ୍ରେସନ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି। ଅବଶ୍ୟ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ବିନା ଭାରତରେ ଅନ୍ୟ ଜି-୭ ଦେଶଗୁଡିକ ସହିତ ଭାରତର ମଜବୁତ ଯୋଗଦାନ, ବିଶ୍ୱ କୂଟନୈତିକ ସେତୁ ଭାବରେ ଏହାର ଅନନ୍ୟ ଭୂମିକାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି।
ଅକ୍ଟୋବର ୭ ତାରିଖ ୨୦୨୩ ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଗାଜା ବିବାଦ ପରି ବିଶ୍ଵର ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱକୁ ଭାରତର ଯତ୍ନଶୀଳ ଏବଂ ସନ୍ତୁଳିତ ପରିଚାଳନା ଏହାର ରଣନୈତିକ କୂଟନୈତିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ। ଉଭୟ ପକ୍ଷରେ ସଂଯମତା ଆହ୍ଵାନ କରି ଏବଂ ସଂଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇ ଭାରତର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବ୍ୟାପାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଭୂମିକା ଏବଂ ଏହାର ବିକାଶଶୀଳ ବୈଦେଶିକ ନୀତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି। ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ପାଇଁ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ସମର୍ଥନକୁ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଭାରତର ସାମର୍ଥ୍ୟ, ଯେତେବେଳେ କି ଇସ୍ରାଏଲ ସହିତ ମଜବୁତ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରୁଛି, ଏହା ଜଟିଳ ଭୌଗଳିକ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ କିପରି ପରିଚାଳନା କରେ ତାହା ଦର୍ଶାଉଛି। ଏହି ଦୈତ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଭାରତର ଦକ୍ଷତାକୁ ଆଲୋକିତ କରେ।
