ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ମଣିଷର ସଫଳତାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ଖରାପ ଗୁଣ କିଛି ପରିମାଣରେ ବିଫଳ ହେବାର କାରଣ ଅଟେ। ଯେତେବେଳେ ସେ ଏହି ଅବସାଦର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କର ସଫଳତା ମଧ୍ୟ ବିଫଳତାର ରୂପ ନେଇଥାଏ। ଏହା ଏପରି ଏକ ଗୁଣ ଯେ ଯଦି ସଠିକ୍ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ନହୁଏ, ତେବେ ଏହା ବିଘ୍ନ ହୋଇଯାଏ।
ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଏହି ବିବୃତ୍ତିର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିନାଶ ଏବଂ ସଫଳତାର ରହସ୍ୟ ତାଙ୍କ ଭାଷଣରେ ଲୁଚି ରହିଛି। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ମାନବ ଜିଭରୁ ତିକ୍ତ ଏବଂ ମଧୁର ଶବ୍ଦ ବାହାରିଥାଏ। ଜିଭରେ ଏତେ ଶକ୍ତି ଅଛି ଯେ ଖରାପ କାମ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ସମ୍ପର୍କ କାଟିବାର କ୍ଷମତା ଅଛି। ଯଦି ଜଣେ ଧନୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଭାଷଣରେ ତିକ୍ତତା ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ତାଙ୍କଠାରୁ କୌଣସି ଗରିବ ଲୋକ ପାଖରେ ରୁହନ୍ତି ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଯିଏ ମଧୁର କଥା କୁହନ୍ତି ଏବଂ ଗରୀବ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଭାଷଣକୁ ସଂଯମ କରନ୍ତି ସେ ପୂଜନୀୟ ହୁଅନ୍ତି।
ସଂଯମ ଭାଷଣ ଉପରେ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଟଙ୍କା ସହିତ ନୁହେଁ ବରଂ ଶବ୍ଦ ସହିତ କଞ୍ଜୁସ ହେବା ଉଚିତ୍। କେବଳ ଯେତିକି ଉପଯୋଗୀ କଥା କୁହନ୍ତୁ, ଅନାବଶ୍ୟକ କିମ୍ବା ଅପମାନଜନକ ଶବ୍ଦ କହିବା ଅପେକ୍ଷା ଚୁପ୍ ରହିବା ଭଲ।
ଜଣେ ଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ମଧ୍ୟମ ଭାବରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରନ୍ତି, କାରଣ ସେ ବହୁତ ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ତାଙ୍କ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଖରାପ କରିପାରେ। ମୁଖର ଶବ୍ଦ ଫେରିପାରିବ ନାହିଁ। ତିକ୍ତ ଶବ୍ଦ ଅନ୍ୟକୁ ଆଘାତ କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିନାଶ ଘଟାଏ। ସଫଳତାକୁ ବିଫଳତାରେ ପରିଣତ କରିବାର ବକ୍ତବ୍ୟର ଶକ୍ତି ଅଛି।
ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଯାହାର ବକ୍ତବ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ବଜାୟ ରଖିବାର ଶକ୍ତି ଅଛି, ସେ ସମ୍ମାନର ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସଫଳତା ହାସଲ କରନ୍ତି। କହିବା ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ୧୦୦ ଥର ଚିନ୍ତା କରିବା ଉଚିତ୍। ଶବ୍ଦର ଆକ୍ରମଣ ଏପରି ଯେ ଏହା ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟରେ ବିଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଥାଏ। ଯେଉଁମାନେ ଭାଷଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ବିଶ୍ୱ ଜିତିବାର କ୍ଷମତା ରଖିଛନ୍ତି।