ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନ ଏବଂ ସମ୍ମାନ ହେଉଛି ତାଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ବଡ ସମ୍ପତ୍ତି। ଜୀବନରେ ସମ୍ମାନ ବହୁତ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ପରେ ଆସେ। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ସମ୍ମାନରେ କଦାପି ସାଲିସ୍ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ। ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏଭଳି ଜିନିଷ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ବିଷ ପିଇବା ପରି। ଏହି ଜିନିଷକୁ ବାରମ୍ବାର ସହ୍ୟ କରିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ସମ୍ମାନକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଏ ଏବଂ ଏହା ତାଙ୍କ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିକୁ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ କରେ।
ଜୀବନରେ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତି ଅଛି ଯେତେବେଳେ ଭୁଲ୍ ହେତୁ ଅପମାନ ସହିବାକୁ ପଡେ, କିନ୍ତୁ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଭୁଲ୍ ବିନା ଅପମାନ ସହିବାକୁ ପଡିବ, ତେବେ ଏହା ଏକ ବିଷ ଭଳି।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅପମାନ କରନ୍ତି, ତେବେ ଏହାକୁ ଥରେ ସହ୍ୟ କରିବା ବୁଦ୍ଧିମାନ ଅଟେ। ଦ୍ୱିତୀୟ ଥର ପାଇଁ ଅପମାନକୁ ସହ୍ୟ କରିବା ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିର ମହାନତାକୁ ଦର୍ଶାଏ, କିନ୍ତୁ ଯଦି ଅପମାନକୁ ତୃତୀୟ ଥର ପାଇଁ ସହ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡେ, ତେବେ ଏହାକୁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମୂର୍ଖତା କୁହାଯାଏ।
ଅନେକ ଲୋକଙ୍କର ସହିବା ଶକ୍ତି ଦୃଢ ଅଟେ, କିନ୍ତୁ ବାରମ୍ବାର ଅପମାନ ସହ୍ୟ କରିବା ଆପଣଙ୍କ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିକୁ ନଷ୍ଟ କରିପାରେ। ଯେଉଁମାନେ ଈର୍ଷା କରନ୍ତି, କିମ୍ବା ଜୀବନରେ ବିଫଳ ହୁଅନ୍ତି, ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ଅପମାନିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି କେହି ଆପଣଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ଅପମାନିତ କରନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଏପରି କରିବା ବନ୍ଦ କରନ୍ତୁ, କାରଣ ବିତିଯାଇଥିବା ଦିନ ଯେପରି ଫେରି ନଥାଏ, ସେହିଭଳି ଯଦି ତୁମେ ସେହି ସମୟରେ ଅପମାନ କରିବା ଲୋକକୁ ଜବାବ ନଦିଅ, ତା’ହେଲେ ତାଙ୍କର ସାହସ ବଢିବ। ଏବଂ ସେ ପୁନର୍ବାର ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବରେ ଅପମାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବ।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି କେହି ଆପଣଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ଅପମାନିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ତେବେ ତୁରନ୍ତ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦ କରନ୍ତୁ। ଏହା ନକଲେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସମ୍ମାନରେ ହ୍ରାସ ଘଟିଥାଏ ଏବଂ ତା’ପରେ ଅନ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଆପଣଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବାକୁ ଦ୍ୱିଧା କରନ୍ତି ନାହିଁ।