ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ (ଆରଟିଆଇ) ଆସିବା ପରେ ଲାଗୁଥିଲା ଯେମିତି ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରୁ ଦୁର୍ନୀତି, ଲାଲଫିତାପ, ବିଳମ୍ବିତ ଲତିଫି ଭଳି ଦୁର୍ନୀତିକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଏକ ମାରାତ୍ମକ ଅସ୍ତ୍ର ସିଧାସଳଖ ଲୋକଙ୍କ ହାତକୁ ଚାଲିଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ଏବେ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଦାଲତ କହୁଛନ୍ତି ଯେ ଆରଟିଆଇ ଆଇନର ଧାର ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ କୁଟିଳ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ଏବଂ ଏହା ଆଇନର ଏକ ଅଦରକାରୀ ଶ୍ରେଣୀରୁ ପରିଣତ ହେଉଛି। ଶାସନରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ତତ୍କାଳୀନ ମନମୋହନ ସିଂହ ସରକାର ସାଧାରଣ ଜନତା ଚାହିଁଲେ ସହଜରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ବାନ୍ଧି ରଖିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ଏହାର ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଏପରି ହୋଇଛି ଯେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନିରାଶା ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗ ଓ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗରେ ପଦବୀ ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବାରୁ ସେମାନେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ସମାଧାନ କରିପାରୁନାହାନ୍ତି ବୋଲି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି।
ତିନି ଜଣିଆ ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ଆରଟିଆଇ ତଥ୍ୟ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଲା
ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଡିୱାଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼, ଜଷ୍ଟିସ ଜେବି ପାର୍ଦିୱାଲା ଏବଂ ଜଷ୍ଟିସ ମନୋଜ ମିଶ୍ରଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ଅଞ୍ଜଳି ଭରଦ୍ୱାଜଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଦାୟର ପିଟିସନରେ ଆଇନଜୀବୀ ପ୍ରଶାନ୍ତ ଭୂଷଣ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ସିଆଇସିରେ ୧୧ଟି ସୂଚନା କମିଶନର ପଦବୀ ମଧ୍ୟରୁ ୭ଟି ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବାବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନର ସୂଚନା କମିଶନରମାନେ ନଭେମ୍ବରରେ ଅବସର ନେବେ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥା ଆହୁରି ଖରାପ ରହିଛି। ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗ ମେ ୨୦୨୦ରୁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁନାହିଁ କାରଣ ସମସ୍ତ ୧୧ଟି ସୂଚନା କମିଶନର ପଦବୀ ଖାଲି ପଡିଛି। ଫେବୃଆରୀରେ ତେଲେଙ୍ଗାନା ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗଏବଂ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୧ରେ ତ୍ରିପୁରାରେ ସମସ୍ତ ସୂଚନା କମିଶନର ପଦବୀ ଖାଲି ପଡ଼ିଥିଲା।
କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ
ଖଣ୍ଡପୀଠ ଅତିରିକ୍ତ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟା ଭାଟିଙ୍କୁ ଆସନ୍ତା ବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ ୩୧ ସୁଦ୍ଧା ସୃଷ୍ଟି ହେବାକୁ ଥିବା ସୂଚନା କମିଶନର ପଦବୀ, ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବା ପଦବୀ ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବା ପଦବୀର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ଅଧୀନରେ ଏହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ନିକଟରେ ବିଚାରାଧୀନ ଅଭିଯୋଗ ଏବଂ ଆବେଦନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ କୋର୍ଟ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ତିନି ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ କେନ୍ଦ୍ରଠାରୁ ରିପୋର୍ଟ ମାଗିଛନ୍ତି। ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବା ପଦବୀଗୁଡ଼ିକର ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜାରି କରିବା ପାଇଁ ତୁରନ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ସହ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପୂରଣ କରିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ସୂଚନା ଆୟୋଗରେ ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବା ପଦବୀ ପୂରଣ ନ କରି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଆରଟିଆଇ ଆଇନକୁ ଏକ ବେକାର ଆଇନରେ ପରିଣତ କରିଛନ୍ତି।
ସେଥିପାଇଁ ଆସିଲା ଆରଟିଆଇ ଆକ୍ଟ
ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ ୨୦୦୫ ଜୁନ୍ ୧୫ ତାରିଖରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ‘ପ୍ରତ୍ୟେକ ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗ ଗଠନ କରିବା ଏବଂ ଏହା ସହିତ ଜଡ଼ିତ କିମ୍ବା ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ସରକାରୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିବା ସୂଚନା ପାଇବା ପାଇଁ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସୂଚନା ଅଧିକାରର ଏକ ବ୍ୟବହାରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରିବା।’
ରାଜ୍ୟ କମିଶନରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବିଚାରାଧୀନ ଅଭିଯୋଗ
ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ୪ ୧ଲକ୍ଷ ୧୫ ହଜାର
ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ୦ ୩ ବର୍ଷ ହେଲା ନିଷ୍କ୍ରିୟ
ତ୍ରିପୁରା ୦ ଜଣା ନାହିଁ
ତେଲେଙ୍ଗାନା ୦ ୧୦,୦୦୦
କର୍ଣ୍ଣାଟକ ୫ ୪୦ ହଜାର
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ୩ ୧୨ ହଜାର
ଓଡ଼ିଶା ୩ ୧୬ ହଜାର
ବିହାର ୨ ୮ ହଜାର
ଆବେଦନକାରୀ ରାଜ୍ୟଭିତ୍ତିକ ଖାଲି ପଡ଼ିଥିବା ପଦବୀ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି
ଆବେଦନକାରୀ ଅଞ୍ଜଳି ଭରଦ୍ୱାଜ ଅଦାଲତଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜ୍ୟ ସୂଚନା ଆୟୋଗରେ ଜଣେ ମୁଖ୍ୟ ନାହାନ୍ତି ଏବଂ ମାତ୍ର ୪ ଜଣ କମିଶନରଙ୍କ ସହ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ କି ୧,୧୫,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଆବେଦନ/ଅଭିଯୋଗ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଏସଆଇସି ମେ ୨୦୨୦ ରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଅଛି ଏବଂ ଗତ ତିନିବର୍ଷ ଧରି କୌଣସି ଆପିଲ / ଅଭିଯୋଗ ଦାଖଲ କିମ୍ବା ସମାଧାନ କରାଯାଉନାହିଁ।
ଭରଦ୍ୱାଜ କହିଛନ୍ତି ଯେ ତ୍ରିପୁରା ଏସଆଇସି ଜୁଲାଇ ୨୦୨୧ରୁ ଏବଂ ତେଲେଙ୍ଗାନା ଏସଆଇସି ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୩ରୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଥିବା ବେଳେ ୧୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଆବେଦନ/ଅଭିଯୋଗ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି। କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଏସଆଇସି ୫ ଜଣ କମିଶନରଙ୍କ ସହ କାମ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ୬ଟି ପଦବୀ ଖାଲି ପଡିଛି। କମିଶନଙ୍କ ନିକଟରେ ୪୦ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଆବେଦନ/ଅଭିଯୋଗ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି।
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ସୂଚନା ଆୟୋଗ ତିନି ଜଣ କମିଶନରଙ୍କ ସହ କାମ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୨,୦୦୦ ଆବେଦନ/ଅଭିଯୋଗ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି। ଓଡ଼ିଶା ସୂଚନା ଆୟୋଗ ୩ ଜଣ କମିଶନରଙ୍କ ସହ କାମ କରୁଥିବାବେଳେ ୧୬ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଆବେଦନ/ଅଭିଯୋଗ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି। ବିହାର ସୂଚନା ଆୟୋଗ ଦୁଇଜଣ କମିଶନରଙ୍କ ସହ କାମ କରୁଥିବାବେଳେ ୮,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଆବେଦନ/ଅଭିଯୋଗ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି।
