ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ପରିସ୍ଥିତି ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ସେମାନଙ୍କୁ ମଜବୁତ ଭାବରେ ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ହେବ। ପରିସ୍ଥିତିକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ, ସେତେବେଳେ ଜଣଙ୍କର ଆଚରଣ ବଦଳାଇବା ଉଚିତ୍, ସେତେବେଳେ ଜଣେ ସୁଖ ଏବଂ ସଫଳତା ପାଇଥାଏ।
ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଏପରି କିଛି କଷ୍ଟଦାୟକ ଏବଂ ବିପଜ୍ଜନକ ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ କିଛି କ୍ଷଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିବା ଜୀବନକୁ ବିପଦରେ ପକାଇବା ପରି ଅଟେ। ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ସମୟ ନଷ୍ଟ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ, ତୁରନ୍ତ ସ୍ଥାନ ଛାଡି ପଳାଇବା ବୁଦ୍ଧିମାନ ଅଟେ।
ଦେଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ: ଯଦି ଅନ୍ୟ କୌଣସି ରାଜା ଆମ ରାଜ୍ୟ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଆମର ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ପରାଜୟ ସ୍ଥିର ହୋଇଛି, ତେବେ ଆମେ ଏଭଳି ରାଜ୍ୟରୁ ପଳାୟନ କରିବା ଉଚିତ୍। ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଦେଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହୁଏ, ସେଠାରେ ରହୁଥିବା ଲୋକମାନେ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଅନ୍ତି। ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସହିତ ଖାଦ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଅଭାବ ହୋଇଯାଏ।
ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ: ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଦେଖାଦେଇଛି ଏବଂ ଖାଇବା, ପିଇବା ଏବଂ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସମ୍ବଳ ସରିଯାଇଛି, ତେବେ ତୁରନ୍ତ ଏପରି ସ୍ଥାନରୁ ଦୌଡି ପଳାଇବା ଉଚିତ୍। ଯଦି ଆମେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପ୍ରବଣ ସ୍ଥାନରେ ବାସ କରୁ, ତେବେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଆମ ପରିବାରର ତଥା ଆମ ଜୀବନର ସଙ୍କଟ ଆସିବ।
ହିଂସା ସ୍ଥାନ: ଯେଉଁଠାରେ ଦଙ୍ଗା ଘଟୁଛି, ଯଦି ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଛି, ତେବେ କିଛି କ୍ଷଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏପରି ସ୍ଥାନରେ ରୁହନ୍ତୁ ନାହିଁ। ଏପରି ସ୍ଥାନରେ ଜୀବନ ହରାଇବା ସର୍ବାଧିକ ଅଟେ। ଯଦି ଆପଣ ଏପରି ଜାଗାରେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ରହନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ ଆଇନଗତ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଧରାଯିବା ସହିତ ଜୀବନ ବିପଦରେ ପଡ଼ିପାରେ।
ପ୍ରତିଶୋଧର ଭାବନା: ଯେତେବେଳେ ଶତ୍ରୁ ଆପଣଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶକ୍ତି ସହିତ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ, ଆପଣ ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ତୁରନ୍ତ ସେହି ସ୍ଥାନ ଛାଡିଦିଅନ୍ତୁ। ରଣନୀତି ବିନା ଶତ୍ରୁକୁ ସାମ୍ନା କରିବା ମୂର୍ଖତା। ଯଦି ଆପଣଙ୍କର ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବ, ଆପଣ ତାଙ୍କ ସହିତ ପୁନର୍ବାର ଯୁଦ୍ଧ କରିପାରିବେ, ତେଣୁ ଧୈର୍ଯ୍ୟବାନ ହୁଅନ୍ତୁ ଏବଂ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ନିଜେ ଏକ ସୁରକ୍ଷିତ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚନ୍ତୁ।
