ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ବିଗତ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନମୂଳକ ଉନ୍ନତି ଘଟିଛି, ଯାହା ଦେଶକୁ ଡିଜିଟାଲ ଗ୍ରହଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ଭାବରେ ସ୍ଥାନିତ କରିଛି। ଦ୍ରୁତ ବିସ୍ତାରିତ ଡିଜିଟାଲ୍ ଅର୍ଥନୀତି ସହିତ କ୍ଲାଉଡ୍ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ, ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ୍ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ (ଏଆଇ), ମେସିନ୍ ଲର୍ଣ୍ଣିଂ (ଏମ୍ଏଲ୍) ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଡିଜିଟାଲ୍ ପ୍ରଶାସନ ସରକାରୀ ଏବଂ ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରର ବଢୁଥିବା ଚାହିଦା ପୂରଣ ପାଇଁ ଭାରତର ଭିତ୍ତିଭୂମି କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ବିକଶିତ ହେଉଛି । ଦେଶର ଡିଜିଟାଲ ମେରୁଦଣ୍ଡକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା, ସରକାରୀ ସେବା ପ୍ରଦାନରେ ଉପଲବ୍ଧତା, ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ନିରାପତ୍ତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କ ଜୀବନରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ ଏବଂ ପ୍ରକଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି।
ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପରିଦୃଶ୍ୟ
ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଅନ୍ୟତମ ମେରୁଦଣ୍ଡ ହେଉଛି ଡାଟା ସେଣ୍ଟରର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ବିକାଶ । କ୍ଲାଉଡ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ, ଡାଟା ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ଏବଂ ଏଆଇ / ଏମଏଲ ଆପ୍ଲିକେସନଗୁଡିକର ବଢୁଥିବା ଚାହିଦାକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏହି କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଭାରତର ଡାଟା ସେଣ୍ଟର ଶିଳ୍ପ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛି, ଆଇଟି ଲୋଡ୍ କ୍ଷମତାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବୃଦ୍ଧି ଆଶା ରହିଛି, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରାୟ ୧୦୦୦ ମେଗାୱାଟ୍ ରହିଛି। ଜାତୀୟ ସୂଚନା ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର (ଏନଆଇସି) ଦିଲ୍ଲୀ, ପୁଣେ, ଭୁବନେଶ୍ୱର ଏବଂ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଭଳି ସହରରେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଜାତୀୟ ଡାଟା ସେଣ୍ଟର (ଏନଡିସି) ସ୍ଥାପନ କରି ସରକାରୀ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଉଦ୍ୟୋଗ (ପିଏସ୍ୟୁ)କୁ ଦୃଢ଼ କ୍ଲାଉଡ୍ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ଏହି ଡାଟା ସେଣ୍ଟରଗୁଡିକ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ଏବଂ ଆୟୋଜନ ସେବା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, ଯାହା ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିରନ୍ତରତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ । ଏନଡିସିରେ, ଷ୍ଟୋରେଜ୍ କ୍ଷମତା ପ୍ରାୟ ୧୦୦ ପିବିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ସମସ୍ତ ଫ୍ଲାସ୍ ଏଣ୍ଟରପ୍ରାଇଜ୍ କ୍ଲାସ ଷ୍ଟୋରେଜ୍, ଅବଜେକ୍ଟ ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ଏବଂ ୟୁନିଫାଇଡ୍ ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଲାଉଡ୍ କାର୍ଯ୍ୟଭାରକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ପାଖାପାଖି ୫୦୦୦ ସର୍ଭର ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଛି। ଆସାମର ଗୌହାଟୀଠାରେ ୨୦୦ ରାକର ଏକ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଏନଡିସି (ପର୍ଯ୍ୟାୟ-୩) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଉଛି ଯାହାକୁ ୪୦୦ ରାକକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇ ପାରିବ।
ଭାରତର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଅନନ୍ୟ ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ୨୦୨୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ଜାତୀୟ ଡାଟା ସେଣ୍ଟର – ଉତ୍ତର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ (ଏନଡିସି-ଏନଇଆର) ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଡିଜିଟାଲ ବିଭାଜନକୁ ଦୂର କରିବା, ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଏକ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ, ଉଚ୍ଚ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ଡାଟା ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ଏବଂ କ୍ଲାଉଡ୍ ସେବା ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରଦାନ କରି ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଜନସେବାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ଏହି ସୁବିଧାର ଲକ୍ଷ୍ୟ।
କ୍ଲାଉଡ ସେବା ବୃଦ୍ଧି: ଏନଆଇସି ଏବଂ ମେଘରାଜଙ୍କ ଭୂମିକା
ଭାରତର ବଢୁଥିବା କ୍ଲାଉଡ ସର୍ଭିସ ଇକୋସିଷ୍ଟମ ଏହାର ଡିଜିଟାଲ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ୨୦୨୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ନ୍ୟାସନାଲ ଇନଫର୍ମେଟିକ୍ସ ସେଣ୍ଟର (ଏନଆଇସି) ନ୍ୟାସନାଲ କ୍ଲାଉଡ ସର୍ଭିସେସ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଜାତୀୟ କ୍ଲାଉଡ ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ଆହୁରି ଉନ୍ନତ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଇ-ଗଭର୍ଣ୍ଣାନ୍ସ ସେବାକୁ ଦ୍ରୁତ ଏବଂ ଅଧିକ ଦକ୍ଷ ଭାବେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇପାରିବ । ୩୦୦ରୁ ଅଧିକ ସରକାରୀ ବିଭାଗ ଏବେ କ୍ଲାଉଡ୍ ସେବାର ଉପଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି, ଯାହା ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ୍ ସାର୍ବଜନୀନ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗଦାନ କରୁଛି।
ଜିଆଇ କ୍ଲାଉଡ୍ (ମେଘରାଜ) ପଦକ୍ଷେପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ବିଭାଗକୁ କ୍ଲାଉଡ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଇସିଟି ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା, ଯାହା ଦେଶବ୍ୟାପୀ କ୍ଲାଉଡ୍ ଇକୋସିଷ୍ଟମକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ। ଏହା ଆଇଟି ଭିତ୍ତିଭୂମିର ସର୍ବୋତ୍ତମ ବ୍ୟବହାର ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ ଦେୟ, ପରିଚୟ ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ସହମତି ଆଧାରିତ ଡାଟା ଅଂଶୀଦାର ଭଳି ଇ-ଗଭ ଆପ୍ଲିକେସନ୍ ର ବିକାଶ ଏବଂ ନିୟୋଜନକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରେ । ସରକାରୀ ବିଭାଗଗୁଡ଼ିକର ବିକଶିତ କ୍ଲାଉଡ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଇଲେକଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଓ ଆଇଟି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କ୍ଲାଉଡ ସର୍ଭିସ ପ୍ରୋଭାଇଡର୍ସ (ସିଏସପି)ର ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି ।
ଡିଜିଟାଲ ପବ୍ଲିକ ଇନଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକଚର (ଡିପିଆଇ): ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନକାରୀ
ଡିଜିଟାଲ ପବ୍ଲିକ ଇନଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକଚର (ଡିପିଆଇ) ମୌଳିକ ଡିଜିଟାଲ ସିଷ୍ଟମକୁ ବୁଝାଏ ଯାହା ସୁଲଭ, ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ, ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସର୍ବସାଧାରଣ ସେବାକୁ ସମର୍ଥନ କରେ । ଭାରତରେ ଡିପିଆଇ ଶିଳ୍ପ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପାରମ୍ପରିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପରି ଡିଜିଟାଲ ଅର୍ଥନୀତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଆଧାର, ୟୁନିଫାଇଡ୍ ପେମେଣ୍ଟ ଇଣ୍ଟରଫେସ୍ (ୟୁପିଆଇ) ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରମୁଖ ସଫଳତା ହାସଲ କରିଛି। ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ ଡିଜିଟାଲ ପରିଚୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆଧାର ବାୟୋମେଟ୍ରିକ୍ ଏବଂ ଜନସଂଖ୍ୟାଗତ ତଥ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଡିଜିଟାଲ ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହା ଯେକୌଣସି ସମୟରେ, ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ, ନକଲି ଏବଂ ଜାଲି ପରିଚୟକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୧୩୮.୩୪ କୋଟି ଆଧାର ନମ୍ବର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ୟୁନିଫାଇଡ୍ ପେମେଣ୍ଟ ଇଣ୍ଟରଫେସ୍ (ୟୁପିଆଇ) ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ୍ କୁ ସୁଗମ କରିଥାଏ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣକୁ ବଢ଼ାଇଥାଏ। ୨୦୨୪ ଜୁନ୍ ୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଏହା ୨୪,୧୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଆର୍ଥିକ କାରବାରକୁ ସୁଗମ କରିଛି। ଡିଜିଲକର, ଡିଜିଟାଲ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ ଯାଞ୍ଚ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ । ଏହା ୩୭.୦୪୬ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସୁବିଧା କରିଛି ଏବଂ ୭୭୬ କୋଟି ଜାରି ହୋଇଥିବା ଦସ୍ତାବିଜ ଉପଲବ୍ଧ କରିଛି। ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ ଶିକ୍ଷା ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଡିଜିଟାଲ ଇନଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକଚର ଫର ନଲେଜ ସେୟାରିଂ (ଦିକ୍ଷା)। ୨୨ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୪, ୫୫୬.୩୭ କୋଟି ତାଲିମ ଅଧିବେଶନ ଦିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ଏହା ୧୭.୯୫ କୋଟି ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପଞ୍ଜୀକରଣ ଏବଂ ୧୪.୩୭ କୋଟି ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମାପ୍ତ କରିଛି।
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସରକାରୀ କ୍ରୟ ପାଇଁ ସରକାରୀ ଇ-ମାର୍କେଟପ୍ଲେସ୍ (ଜିଇଏମ୍), ଉମଙ୍ଗ (ସରକାରୀ ସେବାଗୁଡିକର ଉପଲବ୍ଧତା) ଏବଂ ଏପିଆଇ ସେତୁ ( ଏପିଆଇ ଖୋଲିବା ପାଇଁ) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । କୋ-ୱିନ୍ ଏବଂ ଆରୋଗ୍ୟ ସେତୁ ଟିକାକରଣ ଟ୍ରାକିଂ ଏବଂ କଣ୍ଟାକ୍ଟ ଟ୍ରେସିଂ ସମେତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମି ମଧ୍ୟରେ ଇ-ସଞ୍ଜୀବନୀ (ଟେଲିମେଡିସିନ ସେବା), ଇ-ହସ୍ପିଟାଲ (ଡାକ୍ତରଖାନା ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥା) ଏବଂ ଇ-କୋର୍ଟ (ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ), ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଏବଂ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରଦାନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ପୋଷଣ ଟ୍ରାକରରେ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁଙ୍କ ପାଇଁ ପୋଷଣ ସେବା ଉପରେ ନଜର ରଖାଯାଇଥିବା ବେଳେ ଇ-ଅଫିସ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ଡିଜିଟାଇଜ୍ କରିଥାଏ । ଏନସିଡି (ଜାତୀୟ ଅଣସଂକ୍ରାମକ ରୋଗ) ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଅଣସଂକ୍ରାମକ ରୋଗ ପରିଚାଳନାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ ମିଶନ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି ଏବଂ ୬୭ ନିୟୁତ ଆୟୁଷ୍ମାନ ଭାରତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଆକାଉଣ୍ଟ (ଏବିଏଚଏ) ନମ୍ବର ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି । ଦକ୍ଷତା ବିକାଶକୁ ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଏସଆଇଡିଏଚ୍(ସ୍କିଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଡିଜିଟାଲ୍ ହବ୍) ସମର୍ଥନ କରେ । ଏହାବ୍ୟତୀତ ଇଣ୍ଡିଆ ଷ୍ଟାକ୍ ଲୋକାଲ ସରକାର ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ଡିଜିଟାଲ୍ ସମାଧାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ, ଯେଉଁଥିରେ ୪୯୩ଟି ସମାଧାନ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ହୋଇଛି। ଭାରତର ଟେକଡେ ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ଭାରତକୁ ଡିଜିଟାଲ ସେବାରେ ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ଭାବରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କରିଛି, ଯାହା ଉଭୟ ନାଗରିକ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର, ବିଶେଷକରି ଦକ୍ଷିଣ ବିଶ୍ବରେ ଉପକୃତ ହୋଇଛି ।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୦ରେ ଅନୁମୋଦିତ ଜାତୀୟ ଜ୍ଞାନ ନେଟୱାର୍କ (ଏନକେଏନ) ହେଉଛି ଏକ ହାଇସ୍ପିଡ ଡାଟା ଯୋଗାଯୋଗ ନେଟୱାର୍କ ଯାହା ଜାତୀୟ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ଡାଟା ସେଣ୍ଟର, ରାଜ୍ୟ-ବ୍ୟାପୀ ଅଞ୍ଚଳ ନେଟୱାର୍କ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଡିଜିଟାଲ ଇଣ୍ଡିଆ ପଦକ୍ଷେପକୁ ସଂଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି । ଏହା ସମ୍ବଳ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ସହଯୋଗୀ ଗବେଷଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ରୁ ସରକାର (ଜି୨ଜି) ଏବଂ ସରକାରରୁ ନାଗରିକ (ଜି୨ସି) ସେବା, ଜିଲ୍ଲା ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ଆନ୍ତଃସଂଯୋଗ ଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କରେ । ଏନକେଏନ ଉଭୟ ଜାତୀୟ ସରକାରୀ ନେଟୱାର୍କ (ଏସଜିଏନ) ଏବଂ ଗବେଷଣା ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ନେଟୱାର୍କ (ଆରଇଏନ) କୁ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହି ନେଟୱାର୍କ ସଫଳତାର ସହ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହିତ ୧୮୦୩ ଲିଙ୍କ୍ ଏବଂ ଜିଲ୍ଲା କେନ୍ଦ୍ର ଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ୬୩୭ ଲିଙ୍କ୍ ସ୍ଥାପନ କରିଛି, ଯାହା ଡିଜିଟାଲ ପ୍ରଶାସନ ଏବଂ ଇ-ସରକାରୀ ସେବାର ଦକ୍ଷ ବିତରଣକୁ ସକ୍ଷମ କରିଛି।
ଜନ ସେବା କେନ୍ଦ୍ର (ସିଏସ୍ ସି): ଗ୍ରାମୀଣ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚୁଛି
ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଏବଂ ଆଇଟି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଜନ ସେବା କେନ୍ଦ୍ର (ସିଏସସି) ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରାମୀଣ ଭାରତକୁ ଇ-ସେବା ଆଣିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ୨୦୨୪ ଅକ୍ଟୋବର ସୁଦ୍ଧା ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ତରରେ ୪.୬୩ ଲକ୍ଷ ସମେତ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ୫.୮୪ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ସିଏସସି କାର୍ଯ୍ୟକରୁଛି, ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ସରକାରୀ ଯୋଜନାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଶିକ୍ଷା, ଟେଲିମେଡିସିନ୍ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୮୦୦ରୁ ଅଧିକ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି ।
ନାଗରିକ-କେନ୍ଦ୍ରିକ ଡିଜିଟାଲ ସେବା
ୟୁନିଫାଏଡ୍ ମୋବାଇଲ୍ ଆପ୍ଲିକେସନ୍ ଫର୍ ନ୍ୟୁ-ଏଜ୍ ଗଭର୍ଣ୍ଣାନ୍ସ (ଉମଙ୍ଗ) ହେଉଛି ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଯାହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସରକାରୀ ସେବାଗୁଡିକର ଉପଲବ୍ଧତାକୁ ସରଳ କରିବା । ଏହି ମୋବାଇଲ ଆପ୍ କୃଷି, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଓ ପେନସନ୍ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରର ସେବାକୁ ସମନ୍ୱିତ କରିଥାଏ। ୭.୧୨ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସହ ଉମଙ୍ଗ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସରକାରୀ ସେବା ସହିତ ଜଡିତ କରିବାର ଶୈଳୀକୁ ସରଳ କରିଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସହଜରେ ପ୍ରବେଶ ଏବଂ କାରବାର ପାଇଁ ଏକ ସମନ୍ୱିତ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ଉମଙ୍ଗ ଇଂରାଜୀ ଏବଂ ହିନ୍ଦୀ ସମେତ ୨୩ଟି ଭାଷାରେ (ଶ୍ରେଷ୍ଠ ୧୦୦ ସେବା ପାଇଁ) ଉପଲବ୍ଧ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଉମଙ୍ଗ୩୨ଟି ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ୨୦୭ଟି ବିଭାଗରୁ ପ୍ରାୟ ୨୦୭୭ଟି ସେବା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୭୩୮ଟି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲାଭ ହସ୍ତାନ୍ତର (ଡିବିଟି) ସେବା ରହିଛି।
ମେରି ପେହଚାନ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ, ଏକ ଜାତୀୟ ଏକକ ସାଇନ୍-ଅନ୍ (ଏସ୍ଏସ୍ଓ) ସେବା, ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରି ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ସେବାଗୁଡିକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଏକ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଉପାୟ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ୧୩୨ କୋଟିରୁ ଅଧିକ କାରବାର ହୋଇଛି, ଯାହା ସେବା ପ୍ରଦାନରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଛି ଏବଂ ଏକାଧିକ ଆକାଉଣ୍ଟ ଏବଂ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପରିଚାଳନାର ଜଟିଳତାକୁ ହ୍ରାସ କରିଛି । ଇ-ହସ୍ତାକ୍ଷର (ଇ-ସାଇନ୍) ସେବା ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଦସ୍ତାବିଜରେ ଡିଜିଟାଲ୍ ଦସ୍ତଖତ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରେ, ଯାହା ଶାରୀରିକ ଦସ୍ତଖତର ଆଇନଗତ ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତ ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଦାନ କରେ । ସମସ୍ତ ଇଏସପିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସମୁଦାୟ ୮୧.୯୭ କୋଟି ଇ-ସାଇନ ଜାରି କରାଯାଇଛି, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ୧୯.୩୫ କୋଟି ସିଡିଏସି ଇ-ହସ୍ତାକ୍ଷର ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଧୀନରେ ଜାରି କରିଛି।
ଆଉ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକଳ୍ପ ଏପିଆଇ ସେତୁ ସରକାରଙ୍କ ମୁକ୍ତ ଏପିଆଇ ନୀତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଛି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଡାଟା ବିନିମୟ ଏବଂ ସେବା ପ୍ରଦାନ ସକ୍ଷମ ହେବ । ୬୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଏପିଆଇ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ୩୧୨.୦୧ କୋଟିରୁ ଅଧିକ କାରବାର ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି। ପ୍ୟାନ୍, ଡ୍ରାଇଭିଂ ଲାଇସେନ୍ସ, ଗାଡ଼ି ପଞ୍ଜୀକରଣ, କୋଭିଡ୍ ଟିକାକରଣ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଏବଂ ସିବିଏସ୍ଇ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ସଂସ୍ଥା ସମେତ ୧୭୦୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ସହ ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ୬୩୪ରୁ ଅଧିକ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ସେବା ଯୋଗାଉଛି। ମାଇ ଗଭ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ହେଉଛି ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ନାଗରିକ ସଂପୃକ୍ତି ପଦକ୍ଷେପ, ଯାହା ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ନୀତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଉପରେ ଧାରଣା ଏବଂ ମତାମତ ବାଣ୍ଟିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ । ୪.୮୯ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ପଞ୍ଜୀକୃତ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସହିତ, ମାଇଗଭ ସ୍ୱଚ୍ଛତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ଏବଂ ଶାସନରେ ସକ୍ରିୟ ନାଗରିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ।
ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ
କାଗଜବିହୀନ ଶାସନ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଅନୁଯାୟୀ ଡିଜିଲକରଦସ୍ତାବିଜ ଜାରି ଓ ଯାଞ୍ଚ ପାଇଁ ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପାଲଟିଛି। ୩୭ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ପଞ୍ଜୀକୃତ ଉପଭୋକ୍ତା ଥିବା ଡିଜିଲକର ନାଗରିକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଦସ୍ତାବିଜ ଉପଲବ୍ଧ କରିବା ଏବଂ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାର ଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି। ଏହି ସେବାର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ସଂସ୍ଥା ଲକର, ଡିଜିଟାଲ ଦସ୍ତାବିଜ ପରିଚାଳନାକୁ ଅଧିକ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରି ଡିଜିଟାଲ ଦସ୍ତାବିଜଗୁଡିକର ସଂରକ୍ଷଣ, ଅଂଶୀଦାର ଏବଂ ଯାଞ୍ଚ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ କ୍ଲାଉଡ୍-ଆଧାରିତ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପ୍ରଦାନ କରି ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି।
କୋଲାବ ଫାଇଲ୍ସ ହେଉଛି ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଯାହା ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ପ୍ରେଡସିଟ୍ ଏବଂ ଟେକ୍ସଟ୍ ଫାଇଲ୍ ପରି କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଦସ୍ତାବିଜ ତିଆରି, ପରିଚାଳନା ଏବଂ ଅଂଶୀଦାର କରିବା ପାଇଁ ହୋଇଛି। ଏହା ଇ-ଅଫିସ ଏବଂ ଏନଆଇସି ଇମେଲ୍ ଭଳି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଜାରି କରାଯାଇଥିବା ଇମେଲ୍ ଆଇଡି ମାଧ୍ୟମରେ ସୁରକ୍ଷିତ ବ୍ୟବହାର ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଏବଂ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ ସେୟାରିଂର ରେକର୍ଡ ରଖେ । ଗଭଡ୍ରାଇଭ ହେଉଛି ଏକ କ୍ଲାଉଡ୍ ଆଧାରିତ, ମଲ୍ଟି-ଭଡ଼ାଟିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଯାହା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସେବା ଭାବରେ ଷ୍ଟୋରେଜ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହା ଡିଭାଇସଗୁଡିକରେ ଦସ୍ତାବିଜଗୁଡିକର ସୁରକ୍ଷିତ ଷ୍ଟୋରେଜ୍, ଅଂଶୀଦାର, ସିଙ୍କ୍ରୋନାଇଜେସନ୍ ଏବଂ ପରିଚାଳନାକୁ ସକ୍ଷମ କରେ, ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ଗଭଡ୍ରାଇଭ ଆପ୍ଲିକେସନ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଅନଲାଇନରେ ଫାଇଲ୍ ଏବଂ ଫୋଲ୍ଡର୍ ଷ୍ଟୋର୍, ଆକସେସ୍, ସଂଶୋଧନ କିମ୍ବା ବିଲୋପ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ।
ଗଭ ଇଣ୍ଟ୍ରାନେଟ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ହେଉଛି ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଆଧୁନିକ, ସୁରକ୍ଷିତ ପୋର୍ଟାଲ, ଯାହା ପରିଚୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସିଙ୍ଗଲ ସାଇନ୍-ଅନ୍ (ଏସ୍ଏସ୍ଓ) ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟପ୍ରବାହ ପରିଚାଳନାକୁ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରେ । ଏହା ଦକ୍ଷ କ୍ୟାଲେଣ୍ଡର ପରିଚାଳନା, ଟାସ୍କ ଆସାଇନମେଣ୍ଟ, ଇଭେଣ୍ଟ ପ୍ଲାନିଂ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷିତ ଦସ୍ତାବିଜ ଅଂଶୀଦାରକୁ ସକ୍ଷମ କରିବା ସହିତ ଇମେଲ, ଇଅଫିସ ଏବଂ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ଡ୍ୟାସବୋର୍ଡ ଭଳି ଆପ୍ଲିକେସନଗୁଡିକର ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦାନ କରେ । ଉନ୍ନତ ୟୁଆଇ/ୟୁଏକ୍ସ, ମଲ୍ଟି-ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସମର୍ଥନ ଏବଂ ପରିଦର୍ଶକ ପାସ୍ ପାଇଁ ସ୍ୱାଗତମ୍ ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେସନ୍ ଏବଂ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମିଟିଂ ପାଇଁ ଭାରତଭିସି ଭଳି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ସହିତ ଏହା ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ସମନ୍ୱୟ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ।
ପରିସମାପ୍ତି
ଡିଜିଟାଲ ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ଭାରତର ପରିବର୍ତନଶୀଳ ଯାତ୍ରା ନବସୃଜନ, ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ପ୍ରତି ଏହାର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ଦର୍ଶାଏ । କ୍ଲାଉଡ୍ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ, ଏଆଇ ଭଳି ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ଉପଯୋଗ କରି ଏବଂ ଆଧାର, ୟୁପିଆଇ ଏବଂ ଡିଜିଲକର ଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତ ଡିଜିଟାଲ ଗ୍ରହଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି। ସରକାରୀ ପ୍ଲାଟଫର୍ମର ମିଳିତ ପ୍ରୟାସ ଏବଂ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ନାଗରିକ ସଂପୃକ୍ତି, ଏକ ଡିଜିଟାଲ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଶସ୍ତ କରୁଛି ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବ, ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ଏବଂ ଶାସନକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବ । ଏହି ଡିଜିଟାଲ ବିପ୍ଳବ କେବଳ ଭାରତର ଘରୋଇ ସାମର୍ଥ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରେ ନାହିଁ ବରଂ ଦକ୍ଷିଣ ବିଶ୍ୱ ପାଇଁ ମାପନୀୟ ଡିଜିଟାଲ ସମାଧାନ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ଦେଶକୁ ଅଗ୍ରଣୀ କ୍ଷେତ୍ର ଭାବରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କରିଛି । ଭାରତ ଏହି ଗତି ଜାରି ରଖିଥିବା ବେଳେ ପ୍ରଶାସନ, ଜନସେବା ପ୍ରଦାନ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକ୍ଷେତ୍ରରେ ସମ୍ଭାବନାକୁ ପୁନଃନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାକୁ ଯାଉଛି।
