ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ବୈଠକରେ ୧୬,୩୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟବରାଦରେ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଉଦ୍ୟୋଗମାନଙ୍କଠାରୁ ୧୮,୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବିନିଯୋଗ ସହିତ ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ମିଶନ (ଏନସିଏମ୍ଏମ୍) ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଅନୁମୋଦନ ମିଳିଛି।
ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ ଅଭିଯାନର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଏବଂ ହାଇଟେକ୍ ଶିଳ୍ପ, ସ୍ୱଚ୍ଛ ଶକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଭୂମିକାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଗତ ଦୁଇ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି।
ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଏହି ପରିକଳ୍ପନାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ୨୦୨୪ ଜୁଲାଇ ୨୩ରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ୨୦୨୪-୨୫ କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ମିଶନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବ।
କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ମିଶନରେ ଖଣିଜ ଅନୁସନ୍ଧାନ, ଖଣି ଖନନ, ଲାଭ, ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହୋଇଯାଇଥିବା ଉତ୍ପାଦରୁ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ସମେତ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାର ସମସ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯିବ। ଏହି ଅଭିଯାନ ଦେଶ ଏବଂ ଏହାର ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଅନୁସନ୍ଧାନକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବ। ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ଖନନ ପ୍ରକଳ୍ପ ଗୁଡିକ ପାଇଁ ଏକ ତ୍ୱରିତ ନିୟାମକ ଅନୁମୋଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଏହି ମିଶନ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପ୍ରଦାନ କରିବ ଏବଂ ଓଭରଲୋଡିଂ ଏବଂ ଟେଲିଂରୁ ଏସବୁ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ପୁନରୁଦ୍ଧାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ।
ଭାରତୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଉଦ୍ୟୋଗ ଏବଂ ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରର କମ୍ପାନିଗୁଡ଼ିକୁ ବିଦେଶରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ସମ୍ପତ୍ତି ଅଧିଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ସମ୍ବଳ ସମ୍ପନ୍ନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ। ଏଥିରେ ଦେଶ ଭିତରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଭଣ୍ଡାର ଗଠନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି।
ଏହି ଅଭିଯାନରେ ଖଣିଜ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ପାର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ରିସାଇକ୍ଲିଂ ବା ପୁନଃବ୍ୟବହାରକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ଜ୍ଞାନକୌଶଳରେ ଗବେଷଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥରେ ଉତ୍କର୍ଷ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେବ।
ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ସରକାରୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି ଏହି ମିଶନ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଉଦ୍ୟୋଗ, ଘରୋଇ କମ୍ପାନୀ ଏବଂ ଗବେଷଣା ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ମିଳିତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ।
ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଓ ଖନନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଖଣି ଓ ଖଣିଜ (ବିକାଶ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ଆଇନ, ୧୯୫୭କୁ ୨୦୨୩ରେ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା। ଫଳରେ ଖଣି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ୨୪ଟି ରଣନୈତିକ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ନିଲାମ କରିଛି। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଜିଓଲୋଜିକାଲ ସର୍ଭେ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ଜିଏସଆଇ) ଗତ ତିନି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ପାଇଁ ୩୬୮ଟି ଅନୁସନ୍ଧାନ ପ୍ରକଳ୍ପ ହାତକୁ ନେଇଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ୨୦୨୪-୨୫ ପ୧୯୫ଟି ପ୍ରକଳ୍ପ ଚାଲିଛି। ଏହାବ୍ୟତୀତ ୨୦୨୫-୨୬ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଜିଏସଆଇ ବିଭିନ୍ନ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ପାଇଁ ୨୨୭ଟି ପ୍ରକଳ୍ପ ହାତକୁ ନେବ। ଉଦ୍ଭାବନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ୨୦୨୩ରେ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା – ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ ଏମଏସଏମଇରେ ଗବେଷଣା ଏବଂ ଉଦ୍ଭାବନ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ (ଏସଆଣ୍ଡଟି ପ୍ରିଜମ୍) କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଗବେଷଣା ଏବଂ ବିକାଶ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟୀକରଣ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ ଏମଏସଏମଇକୁ ପାଣ୍ଠି ପ୍ରଦାନ କରେ।
ଏହାବ୍ୟତୀତ କାବିଲ ନାମକ ଖଣି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଏକ ଯୁଗ୍ମ ଉଦ୍ୟୋଗ ଲିଥିୟମ୍ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ଖନନ ପାଇଁ ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାର କାଟାମାର୍କା ପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରାୟ ୧୫୭୦୩ ହେକ୍ଟର ଜମି ଅଧିଗ୍ରହଣ କରିଛି। କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୨୦୨୪-୨୫ ବଜେଟରେ ଅଧିକାଂଶ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଉପରେ ସୀମା ଶୁଳ୍କ ହଟାଇ ସାରିଛନ୍ତି। ଏହା ଦ୍ୱାରା ଦେଶରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଉପଲବ୍ଧତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ଏବଂ ଭାରତରେ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଶିଳ୍ପଜଗତକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯିବ। ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜ ଯୋଗାଣ କୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି।