ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ରର ଅଗ୍ରଗତିର ସମୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ୭ ଲୋକ କଲ୍ୟାଣ ମାର୍ଗଠାରେ ଏକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ବୈଠକରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଛନ୍ତି। ବୈଷୟିକ ଉନ୍ନତି ମାଧ୍ୟମରେ ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା, ସହଯୋଗରେ ଯୁବ ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଓ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଏବଂ ସମବାୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ ‘ସମବାୟରୁ ସମୃଦ୍ଧି’କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଉପରେ ବୈଠକରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାରତୀୟ ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ରର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱସମବାୟ ସଂଗଠନମାନଙ୍କ ସହ ଭାଗିଦାରୀର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସମବାୟ ସଂଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ଜୈବିକ ଉତ୍ପାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ। କୃଷି ପଦ୍ଧତିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ରପ୍ତାନି ବଜାର ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଏବଂ ସମବାୟ ସମିତି ମାଧ୍ୟମରେ ମୃତ୍ତିକା ପରୀକ୍ଷଣ ମଡେଲ ବିକଶିତ କରିବାକୁ ସେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଆର୍ଥିକ କାରବାରକୁ ସୁଗମ କରିବା ପାଇଁ ୟୁପିଆଇକୁ ରୂପେ କେସିସି କାର୍ଡ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ କରିବାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସମବାୟ ସଂଗଠନଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ସୁସ୍ଥ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ।
ସ୍ୱଚ୍ଛତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ସମବାୟ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ପତ୍ତିର ଦସ୍ତାବିଜ କରିବା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ । ସମବାୟ କୃଷିକୁ ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ କୃଷି ମଡେଲ ଭାବେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ସେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କୃଷି ଓ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରିବା ପାଇଁ ଡିଜିଟାଲ ସାର୍ବଜନୀନ ଭିତ୍ତିଭୂମି (ଆଗ୍ରିଷ୍ଟାକ୍) ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ସେ ସୁପାରିସ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ସେବା ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇପାରିବ। ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ଏବଂ ଆଇଆଇଏମରେ ସମବାୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରିବା ସହିତ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ପାଇଁ ସଫଳ ସମବାୟ ସଂଗଠନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ ଯୁବ ଗ୍ରାଜୁଏଟମାନଙ୍କୁ ଯୋଗଦାନ ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯିବା ଉଚିତ ଏବଂ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ସମବାୟ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆଧାରରେ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯିବା ଉଚିତ୍ ।
ଏହି ବୈଠକରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଜାତୀୟ ସମବାୟ ନୀତି ଏବଂ ଗତ ସାଢ଼େ ତିନି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସମବାୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ପ୍ରମୁଖ ସଫଳତା ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଯାଇଥିଲା। ‘ସମବାୟରୁ ମାଧ୍ୟମରେ ସମୃଦ୍ଧି’ର ସ୍ୱପ୍ନକୁ ସାକାର କରି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ସମବାୟ ନୀତି ୨୦୨୫ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛି। ଜାତୀୟ ସମବାୟ ନୀତି ୨୦୨୫ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ରର ଶୃଙ୍ଖଳିତ ଏବଂ ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶକୁ ସୁଗମ କରିବା, ମହିଳା ଏବଂ ଯୁବବର୍ଗଙ୍କୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଇ ଗ୍ରାମୀଣ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସମବାୟ ଭିତ୍ତିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ମଡେଲକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଏକ ଦୃଢ଼ ଆଇନଗତ ଏବଂ ସଂସ୍ଥାଗତ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା। ଏହାବ୍ୟତୀତ ସମବାୟ ସମିତିର ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରର ପ୍ରଭାବକୁ ଗଭୀର କରିବା ଏବଂ ଦେଶର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶରେ ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ରର ଅବଦାନକୁ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହି ନୀତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ।
ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରଠାରୁ ସମବାୟ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଓ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ୭ଟି ପ୍ରମୁଖ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୬୦ଟି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟ ସମବାୟ ଡାଟାବେସ୍ ଏବଂ କମ୍ପ୍ୟୁଟରୀକରଣ ପ୍ରକଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ସମବାୟ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକର ଡିଜିଟାଇଜେସନ୍ ସହିତ ପ୍ରାଥମିକ କୃଷି ଋଣ ସମିତି (ପିଏସିଏସ୍)କୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ସମବାୟ ଚିନି କଳଗୁଡ଼ିକର ଦକ୍ଷତା ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀତା ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛି।
ପ୍ୟାକ୍ସ ସ୍ତରରେ ୧୦ରୁ ଅଧିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ୧୫ରୁ ଅଧିକ ଯୋଜନାକୁ ସମନ୍ୱିତ କରି ଭାରତ ସରକାର “ସାମଗ୍ରିକ ସରକାରୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ” ମାଧ୍ୟମରେ ସମବାୟ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଛନ୍ତି। ଫଳରେ ସମବାୟ ବ୍ୟବସାୟରେ ବିବିଧତା, ଅତିରିକ୍ତ ଆୟ ସୃଷ୍ଟି, ସମବାୟ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ସରକାରୀ ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକର ଉନ୍ନତ ଉପଲବ୍ଧତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଏହି ସମବାୟ ସମିତି ଗଠନ ପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି। ସମବାୟ ଶିକ୍ଷା, ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଓ ଗବେଷଣାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଦକ୍ଷ ପେସାଦାର ଯୋଗାଇଦେବା ପାଇଁ ଆନନ୍ଦସ୍ଥିତ ଇର୍ମାକୁ “ତ୍ରିଭୁବନ ସମବାୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ”ରେ ପରିଣତ କରିବା ଏବଂ ଏହାକୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ସଂସଦରେ ଏକ ବିଲ୍ ଆଗତ କରାଯାଇଛି।
ସମବାୟ ସମିତିର ବିକାଶ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନଙ୍କର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଯାଇଥିଲା। ବିଶେଷ କରି କୃଷି, ଗ୍ରାମୀଣ ବିକାଶ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିରେ ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ରର ଅବଦାନ ଉପରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ବୈଠକରେ ଏହା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଆରୋପ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟାର ଏକ ପଞ୍ଚମାଂଶ ସମବାୟ କ୍ଷେତ୍ର ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ୩୦ରୁ ଅଧିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥିବା ୮.୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମବାୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯେଉଁଥିରେ ୩୦ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି। ଅର୍ଥନୀତିର ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମବାୟ ସମିତିର ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି।
ବୈଠକରେ ଗୃହ ଓ ସମବାୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅମିତ ଶାହା, ସମବାୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସଚିବ ଡ. ଆଶିଷ କୁମାର ଭୂତାନୀ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ସଚିବ ଡ. ପିକେ ମିଶ୍ର, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ସଚିବ-୨ ଶକ୍ତିକାନ୍ତ ଦାସ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶଦାତା ଅମିତ ଖରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀମାନେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ।
