ବିଶ୍ବବିଜୟୀ ଦାଶ
ଖୋର୍ଦ୍ଧା: ୧୯୯୩ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ ପହିଲା ଦିନ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜିଲ୍ଲାର ମାନ୍ୟତା ପାଇଲା। ୧ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୯୩ ପୂର୍ବରୁ ଏହା ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା। ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା ଏକ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ର, ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଏହି ଜିଲ୍ଲା।
ଇତିହାସର ସ୍ମୃତିକୁ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିଥିବା ବୀର ଲାଲ ମାଟି ଖୋର୍ଦ୍ଧା, ଯାହାର ମାଟିକୁ ଚିପୁଡିଲେ ରକ୍ତ ବାହାରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ୧୮୧୭ରେ ଏହି ମାଟିରୁ ସଙ୍ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା। ପୁଣି ଏହି ମାଟିର ଇତିହାସ ଗାଏ ବୀରତ୍ଵର ଗାଥା। କହେ ସଂହତି ଓ ସଂଘର୍ଷର କଥା। ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ସଂଗ୍ରାମର ମୂକସାକ୍ଷୀ ହୋଇ ରହିଛି ଅନେକ ସ୍ଥାନ। ଏଠାରେ କ୍ଷରିଛି ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ରକ୍ତ। ସେହି ରକ୍ତ ପରାଧୀନତାର ଶୃଙ୍ଖଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିଛି ଭାରତକୁ ସେପରି କିଛି ବୀରପୁରୁଷଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋର୍ଦ୍ଧାରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ୨୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ତ୍ତି ଉତ୍ସବ ବର୍ଷତମାମ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ମିଳିଛି। ଶେଷ ସ୍ଵାଧୀନ ଦୁର୍ଗ ଖୋର୍ଦ୍ଧାଗଡ଼ ଭାବେ ପରିଚିତ ଏ ମାଟି ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳା।
ସମୃଦ୍ଧ ପବିତ୍ର ମାଟିର ପ୍ରତିଭା, ପାଇକପଟଳ, ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି, ସଂହତି, ଐତିହ୍ୟ, କଳାକାର, ସମରକଳା, ସ୍ଥପତି ଓ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛନ୍ତି। ନୈସର୍ଗିକ ଶୋଭା ପସରା ବେଷ୍ଟିତ ବରୁଣେଇ ପାହାଡ଼ ପାଦଦେଶରେ ଦୁର୍ଭେଦ୍ୟ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଗଡ଼ ନିର୍ମାଣ କରି ତତ୍କାଳୀନ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ରାଜା ଗଜପତି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦେବଙ୍କ ଅକ୍ଷୟ କୀର୍ତ୍ତି ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରରେ ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଠା ମଣ୍ଡନ କରିଛି। ଦୁଦ୍ଧର୍ଷ ଯବନ କଳାପାହାଡର ଆକ୍ରମଣ ଯୋଗୁ ଓଡ଼ିଶାର ନୀଳ ଆକାଶରେ ଯେତେବେଳେ ଆତଙ୍କର କଳାବାଦଲ ଘାଟି ଯାଇଥିଲା ସେତେବେଳେ ଉତ୍କଳର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ପ୍ରଧାନସେବକ ଗଜପତି ଓ ପୂଜକମାନେ ନେଇ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲେ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟ ପରିବେଷ୍ଟିତ ବରୁଣେଇ ପାହାଡ ପାଦଦେଶସ୍ଥ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଗଡ଼ରେ।
ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରୁ ଦାରୁ ଦେବତାଙ୍କୁ ଅପସାରିତ କରିବା ଅବସରରେ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁ ଭକ୍ତ ତଥା ମୃଦଙ୍ଗବାଦକ ବିଶର ମହାନ୍ତି ମୃଦଙ୍ଗ ଗର୍ଭରେ ଶ୍ରୀଜୀଉମାନଙ୍କ ବ୍ରହ୍ମ ନେଇ ରଖିଥିଲେ କୁଜଙ୍ଗ ଜମିଦାରଙ୍କ ଓଳିଆ ଉପରେ। ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ଗଜପତି ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦେବ କୁଜଙ୍ଗରୁ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ଅଣାଇ ଖୋର୍ଦ୍ଧାଗଡରେ ବନଯାଗ ପୂର୍ବକ ମୂର୍ତ୍ତି ନିର୍ମାଣ କରାଇ ୧୫୭୫ରେ ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମ କ୍ଷେତ୍ରର ରତ୍ନ ସିଂହାସନରେ ବିଜେ କରାଇବା ଗୌରବର କଥା। ଜାଗୁଳେଇପାଟଣାରେ ବିଜେ ହାତଗୋଡ ଥିବା ଅନନ୍ତ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଦେବ ଜଗନ୍ନାଥ) ଗଜପତି ଦିବ୍ୟସିଂହଦେବ ୩ୟଙ୍କୁ ଚତୁର୍ଦ୍ଧାମୂର୍ତ୍ତି ରୂପେ ଦର୍ଶନ ଦେଇଥିବାରୁ ଏଠାକାର ଦାରୁମୂର୍ତ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣାବୟବରେ ପୂଜିତ। ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଠାକୁର କାଳିଆ ସାଆନ୍ତଙ୍କ ନବକଳେବର ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦେବଲାଗି ଦାରୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ନିକଟ ଚମ୍ପାଝର ଓ ଦମାଛଗାଡିଆ ପରି ପବିତ୍ର ମୃତ୍ତିକାରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ହୋଇ ଶ୍ରୀଜୀଉଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ଗଠନରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବା ଅତୀବ ଗୌରବର ବିଷୟ। ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ସହିତ ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ସମ୍ପର୍କ ବହୁ ପୁରାତନ ଓ ନିବିଡ।
ଖୋର୍ଦ୍ଧା କହିଲେ ଅତୀତରେ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ରାଜ୍ୟକୁ ବୁଝାଉଥିଲା, ଯାହାର କେନ୍ଦ୍ରାଞ୍ଚଳ ରାଜଧାନୀ ଗଡ଼ଖୋର୍ଦ୍ଧା ନାମରେ ପରିଚିତ। ଖୋର୍ଦ୍ଧାଗଡ଼ ଭାରତର ଶେଷ ସ୍ୱାଧୀନ ଦୁର୍ଗ ଭାବରେ ସର୍ବବିଦିତ। ତେବେ ଗଡ଼ଖୋର୍ଦ୍ଧାକୁ ଛାଡିଦେଲେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଖୋର୍ଦ୍ଧା ସହର। ସେତେବେଳେ ବଣଜଙ୍ଗଲରେ ଭରପୂର ଥିଲା। କାଳକ୍ରମେ ବଣଜଙ୍ଗଲକୁ ସଫା କରି ଜନବସତି ଗଢ଼ିଉଠିଲା।
ଅନ୍ୟପକ୍ଷେ ଖୋର୍ଦ୍ଧାଗଡ଼ ୧୫୬୮ରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦେବଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା। ପରେ ୨୩୫ ବର୍ଷ ଧରି ୧୮୦୪ ଡିସେମ୍ବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଜପତିମାନେ ଶାସନ କରି ଆସୁଥିଲେ। ୧୮୦୪ ଡିସେମ୍ବର ଶେଷ ସପ୍ତାହରେ ଖୋର୍ଦ୍ଧାଗଡ଼ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଦଖଲକୁ ଯାଇଥିଲା। ୧୮୦୪ରେ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବ୍ରିଟିଶ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ୧୮୧୭ରେ ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାକି ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରାଇଥିଲା।
ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ମେଦିନପୁରଠାରେ ବରଗଛର ଦୁଇ ଡାଳକୁ ଟାଣି ଆଣି ଫାଶୀ ଦେଇଥିଲେ। ସେ ସମୟରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ଵ ନେଉଥିବା ବୀରମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ ଗଡ଼ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଛକରେ ୧୬ ନଂ. ଜାତୀୟ ରାଜପଥ କଡରେ ପଞ୍ଚପାଇକ ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ, ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ, ପିଣ୍ଡିକି ବାହୁବଳେନ୍ଦ୍ର, କୃତିବାସ ପାଟଶାଣୀ, ତାପଙ୍ଗ ଦଳବେହେରାଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି।
ଖୋର୍ଦ୍ଧା ରାଜ୍ୟରେ ଭୋଇବଂଶର ଶାସନ ଚାଲିଥିଲା। ଏଣୁ ୧୫୬୮ରୁ ୧୮୧୭ ଇତିହାସ ହିଁ ଭୋଇବଂଶର। ଇତିହାସ ପ୍ରଥମ ଗଜପତି ଭାବେ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦେବ (୧୫୬୮-୧୬୦୦) ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କରିଥିଲେ। ପରେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଦେବ (୧୬୦୦ରୁ ୧୬୨୧), ନରସିଂହଦେବ (୧୬୨୧ରୁ ୧୬୪୭), ଗଙ୍ଗାଧର ଦେବ (ସ୍ଵଳ୍ପ ସମୟ ରାଜୁତି), ବଳଭଦ୍ର ଦେବ (୧୬୪୭ରୁ ୧୬୫୬), ପ୍ରଥମ ମୁକୁନ୍ଦଦେବ (୧୬୫୭ ରୁ ୧୬୮୯), ପ୍ରଥମ ଦିବ୍ୟସିଂହଦେବ (୧୬୮୯ ରୁ ୧୭୧୬), ହରେକୃଷ୍ଣ ଦେବ (୧୭୧୬ ରୁ ୧୭୨୦),ଗୋପୀନାଥଦେବ (୧୭୨୦ ରୁ ୧୭୨୭), ୨ୟ ରାମଚନ୍ଦ୍ର। ଦେବ (୧୭୨୭ ରୁ୧୭୩୬), ବୀରକେଶରୀଦେବ (୧୭୩୭ ରୁ ୧୭୯୩), ୨ୟ ଦିବ୍ୟସିଂହଦେବ (୧୭୯୩ ରୁ୧୭୯୮) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କଲେ। ଗଜପତି ୨ୟ ମୁକୁନ୍ଦଦେବ ଶେଷ ରାଜା, ଯିଏକି (୧୭୯୮ ରୁ ୧୮୧୭) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାସନ କରିଥିଲେ।
ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲାର ମା’ ବରୁଣେଈ ପୀଠ,ଅଟ୍ରି ସ୍ଥିତ ବାବା ହଟକେଶ୍ବର ମନ୍ଦିର, ଚ଼ଣ୍ଡେଶ୍ବର ସ୍ଥିତ ବାବା ଚ଼ଣ୍ଡିହର ଦେବ ମନ୍ଦିର,ହରିପୁର ସ୍ଥିତ ବାବା ପ୍ରତାପେଶ୍ବର ଦେବ ମନ୍ଦିର, ଜୀବନଦେଈପୁର ସ୍ଥିତ ବାବା ବାଲୁଙ୍କେଶ୍ବର ମନ୍ଦିର, ଜୀବନଦେଈପୁର ସ୍ଥିତ ମା’ ସର୍ବମଙ୍ଗଳା ମନ୍ଦିର, ବାଣପୁରର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶକ୍ତିପୀଠ ମା’ ଭଗବତୀ ମନ୍ଦିର, ମା’ ବିରଜାଈ ମନ୍ଦିର, ଚ଼ିଲିକା ସ୍ଥିତ ମା’ କାଳିଜାଈ ମନ୍ଦିର, ଭାଟପଡ଼ା ସ୍ଥିତ ମା’ ସିଦ୍ଧେଶ୍ବରୀ ମନ୍ଦିର, ମା’ ନାରାୟଣୀ ମନ୍ଦିର, ବାଣପୁର ସ୍ଥିତ ମା’ ଟିକିରାଇ ମନ୍ଦିର, ଧୂଆଁନଳୀ ସ୍ଥିତ ମା’ ତାରିଣୀ ମନ୍ଦିର, ବାଣପୁର ସ୍ଥିତ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ରଙ୍କନାଥ ଦେବ ମନ୍ଦିର,ବଡ଼ହନ୍ତୁଆଡ଼ ସ୍ଥିତ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ଚ଼ରଣ ଚ଼କାଦେବ ମନ୍ଦିର,ବାଣପୁର ସ୍ଥିତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଦକ୍ଷେଶ୍ବର ଦେବ ମନ୍ଦିର, ଶ୍ରୀ ସ୍ବପ୍ନେଶ୍ବର ଦେବ ମନ୍ଦିର,ପଙ୍କାଳ ସ୍ଥିତ ମା’ ଖିଲାମୁଣ୍ଡା ମନ୍ଦିର, ସୁନାଖଳା ସ୍ଥିତ ବାବା ନୀଳକଣ୍ଠଶ୍ବର ଦେବ ମନ୍ଦିର, ନାଚ଼ୁଣୀ ସ୍ଥିତ ମା’ ପାଣ୍ଡବାଶୁଣୀ ଦେବୀ ମନ୍ଦିର,ବରପାଟଣା ସ୍ଥିତ ବାବା ବାଙ୍କନିଧି ଦେବ ମନ୍ଦିର ଆଦି ଅନେକ ଶୈବ ପୀଠ,ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିର,ଶକ୍ତିପୀଠ ରହିଛି।
ଚ଼ିଲିକା ହ୍ରଦ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା ର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳୀ,ଚ଼ିଲିକା ର ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ କୁ ଉପଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟତଃ ସବୁଦିନ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମାନେ ଆସିଥାନ୍ତି,ବିଶେଷତଃ ଶୀତ ଋତୁରେ ଚ଼ିଲିକା କୁ ବହୁତ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମାନେ ଆସିଥାନ୍ତି,କାରଣ ଶୀତ ଋତୁ ରେ ବହୁ ଦୂରଦୂରାନ୍ତରୁ ବହୁ ପ୍ରଜାତି ର ପକ୍ଷୀ ମାନେ ଚ଼ିଲିକା କୁ ଆସିଥାନ୍ତି, ଚ଼ିଲିକା ର ନଳବଣ ଠାରେ ପକ୍ଷୀ ବିହାର ହୋଇଥାଏ,ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ,ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ କୁ ଉପଭୋଗ କରିଥାନ୍ତି।
ବାଣପୁର ସ୍ଥିତ ଶାଳିଆ ଡ଼୍ୟାମ ଅନ୍ୟ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳୀ। ଏସିଆ ମହାଦେଶର ସର୍ବବୃହତ ଶାଳ ଶାଗୁଆନ୍ ଜଙ୍ଗଲ ଏହି ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା ବାଣପୁର ସ୍ଥିତ ଦାମିଆ ବରବରା ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ। ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀ ଭୂବନେଶ୍ବର ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ।
ଶିକ୍ଷାକୁ ନେଇ ସମୃଦ୍ଧ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା। ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରାଣନାଥ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ବାଣପୁର ସ୍ଥିତ ଗୋଦାବରୀଶ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଯୁକ୍ତ ୨ ଜୁନିୟର କଲେଜ, ମହିଳା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ଗମ୍ଭାରିମୁଣ୍ଡା ସ୍ଥିତ ପର୍ଶୁରାମ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରହିଛି। ଆଇନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଆବାସିକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ବିବେକାନନ୍ଦ ଆବାସିକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ମଧ୍ୟ ଅଛି। ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଆଇଟିଆଇ ନ ଥିବାବେଳେ ବେସରକାରୀ ଭାବେ ବିଶ୍ୱକର୍ମା ଆଇଟିଆଇ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ରହିଛି। ବରୁଣେଇରେ ହାଇଟେକ୍, ଅମିତ୍, ଟେଲ ସିଟି ପ୍ରଭୃତି ଟି ଘରୋଇ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ କଲେଜ ରହିଛି। ଶିକ୍ଷକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଜିଲା ଶିକ୍ଷା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର, ସ୍କାଉଟ୍ ଗାଇଡ୍ ଓ ରୋଭର ରେଞ୍ଜରଙ୍କ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି।
ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ଅନେକ ମହାପୁରୁଷ ଜନ୍ମ ନେଇ ଏହି ଜିଲ୍ଲାକୁ ଗୌରବାନ୍ବିତ କରିଛନ୍ତି। “ଛୋଟ ମୋର ଗାଁଟି “ର କବି ଜ୍ଞାନପୀଠ ବିଜେତା ଗୁରୁଜଙ୍ଗର ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସଚ୍ଚି ରାଉତରାୟ ଏହି ମାଟିର ଗୌରବ। ଯଶସ୍ବୀ କବୟତ୍ରୀ କୁନ୍ତଳା କୁମାରୀ ସାବତ ଏହି ମାଟିର ଗର୍ବ। ଜୟୀ ରାଜଗୁରୁ, ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁ, ପିଣ୍ଡିକି ବାହୁବଳେନ୍ଦ୍ର, ମାଧବଚ଼ନ୍ଦ୍ର ରାଉତରାୟ ଏହି ମାଟିର ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ।
ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହର ଶିଖା ବାଣପୁରରେ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ବୋଳିତ ହୋଇଥିଲା ଓ ଏହାର ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ବିପ୍ଲବୀ ବୀର କୃତ୍ତିବାସ ପାଟ୍ଟଶାଣୀ। ବିପ୍ଲବୀ ବୀର ପାଟ୍ଟଶାଣୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ପାଇକ ଯୋଦ୍ଧା ମାନଙ୍କୁ ନେଇ ବାଣପୁର ପଲଟଣ ପଡ଼ିଆ ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଗ୍ରାମ ହୋଇଥିଲା, ସେହି ସଂଗ୍ରାମରେ ଇଂରେଜ ସେନାଧ୍ୟକ୍ଷ ବେଲ ସାହେବଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ବାଣପୁରକୁ ୩ ଦିନ ସ୍ବାଧିନତା କଲେ ବିପ୍ଲବୀ ବୀର ପାଟ୍ଟଶାଣୀ। ପାଟ୍ଟଶାଣୀଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଦେଖି ଇଂରେଜ ମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୃଦ୍ କମ୍ପନ ଜାତ ହେଲା, କିନ୍ତୁ କିଛି କୁଚ଼କ୍ରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଇଂରେଜ ସହିତ ହାତ ମିଳାଇ ବିପ୍ଲବୀ ବୀର ପାଟ୍ଟଶାଣୀଙ୍କୁ ଇଂରେଜ ହାତରେ ଧରେଇ ଦେଲେ, ଇଂରେଜମାନେ ବୀର ପାଟ୍ଟଶାଣୀଙ୍କୁ ଆଣ୍ଡାମାନ ଦୀପପୁଞ୍ଜକୁ ନେଇ କାରାଗାରରେ ରଖିଲେ।
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ସାରସ୍ବତ ସାଧକ ପଣ୍ଡିତ ଗୋଦାବରୀଶ ମିଶ୍ର, କବି ନିଆଁଖୁଣ୍ଟା ଗୋଦାବରୀଶ ମହାପାତ୍ର, ବିପ୍ଲବୀ ଜନନେତା ତଥା ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନାଟ୍ୟକାର ପର୍ଶୁରାମ ହରିଚ଼ନ୍ଦନ, ପାଇକ କବି କୃଷ୍ଣଚ଼ନ୍ଦ୍ର ତ୍ରିପାଠୀ, ସମବାୟବିତ୍ ଶଶୀଭୂଷଣ ହରିଚ଼ନ୍ଦନ, ଯାହାଙ୍କର କାନ୍ତ,କୋମଳ, ଭାବମୟ ତଥା ମଧୁମୟ ଗାଥା କବିତା ଯୁଗେଯୁଗେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଅମୂଲ୍ୟ ଓ ଅକ୍ଷୟ ସମ୍ପଦ। ପଣ୍ଡିତ ରଘୁନାଥ ମିଶ୍ର, ପ୍ରାଣନାଥ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆହୁରି ଅନେକ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା ର ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ମୁଖ୍ୟ ବିଚ଼ାରପତି ବାଣପୁର ମାଟିର ପୁଅ ଚ଼ିଫ୍ ଜଷ୍ଟିସ ରଙ୍ଗନାଥ ମିଶ୍ର, ଜଷ୍ଟିସ୍ ତୃତୀୟ ମୁଖ୍ୟ ବିଚ଼ାରପତି ଚ଼ିଫ୍ ବାଣପୁର ମାଟିର ପୁଅ ଜଷ୍ଟିସ୍ ଦୀପକ ମିଶ୍ର ଆଦି ରହିଛନ୍ତି। ଓଡ଼ିଶାରୁ ଦଶ ଜଣ ରାଜ୍ୟପାଳ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶରେ ରହିସାରିଛନ୍ତି। ବାଣପୁର ମାଟିର ପୁଅ ଶ୍ରୀ ଲୋକନାଥ ମିଶ୍ର, ସେ ଆସାମର ଓ ନାଗାଲାଣ୍ଡର ରାଜ୍ୟପାଳ ଥିଲେ। ଶ୍ରୀ ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆସାମର ରାଜ୍ୟପାଳ ଥିଲେ। ବାଣପୁର ମାଟିର ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ଶ୍ରୀ ବିଶ୍ବଭୂଷଣ ହରିଚ଼ନ୍ଦନ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ରାଜ୍ୟପାଳ ଅଛନ୍ତି। ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ଷ୍ଟେପଲ ଲୁଙ୍ଗି, ଜର୍ଦା ଗାମୁଛାର ବାଣପୁରର ବେତ କାର୍ଯ୍ୟର ସ୍ବତତ୍ନ ପରିଚ଼ୟ ରହିଛି।
ବିଶ୍ବବିଜୟୀ ଦାଶ, ଗମ୍ଭାରିମୁଣ୍ଡା, ବାଣପୁର, ଖୋର୍ଦ୍ଧା, ଫୋନ ନଂ- ୬୩୭୦୨୦୮୪୨୮