ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ମଣିପୁର ହିଂସାକୁ ନେଇ ଅନାସ୍ଥା ପ୍ରସ୍ତାବ ଜରିଆରେ ବିରୋଧୀ ମୋଦି ସରକାରଙ୍କୁ ଘେରିବାକୁ ଗତକାଲି ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦି ଯେତେବେଳେ ଜବାବ ଦେବାକୁ ଆସିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ମିଜୋରାମର ଏକ ଘଟଣାକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କଂଗ୍ରେସକୁ କଡ଼ା ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ସେ କହିଛନ୍ତି, ସେହି କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରତି ମୋର ଭାବପ୍ରବଣ ରହିଛି। ସେମାନଙ୍କର କିଛି ଧାରଣା ନାହିଁ।
ଏହାପରେ ସେ ତିନୋଟି ଘଟଣା ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ। ୧୯୬୬ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖରେ କଂଗ୍ରେସ ନିଜ ବାୟୁସେନା ଜରିଆରେ ମିଜୋରାମରେ ଅସହାୟ ନାଗରିକଙ୍କ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଏହାକୁ ନେଇ ଗମ୍ଭୀର ବିବାଦ ଦେଖାଦେଇଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ ଏହାର ଜବାବ ଦେବା ଦରକାର ଯେ ଏହା ଅନ୍ୟ ଦେଶର ବାୟୁସେନା କି? ମିଜୋରାମର ଲୋକମାନେ କ’ଣ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକ ନୁହଁନ୍ତି ? ସେମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା କ’ଣ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ଥିଲା କି ନାହିଁ ? ନିରୀହ ନାଗରିକଙ୍କ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲା। ଆଜି ବି ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖରେ ସମଗ୍ର ମିଜୋରାମ ଶୋକ ପ୍ରକାଶ କରୁଛି। ସେମାନେ କେବେ ମଲମ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିନଥିଲେ । କଂଗ୍ରେସ ଏହି ସତ୍ୟକୁ ଦେଶରୁ ଲୁଚାଇ ରଖିଛି।
ସେତେବେଳେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ କିଏ ଥିଲେ? ଅକାଳ ତଖତ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଆକ୍ରମଣ ଏବେ ବି ଆମ ସ୍ମୃତିରେ ରହିଛି। ସେମାନେ ପୂର୍ବରୁ ମିଜୋରାମରେ ଏଥିରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ହୋଇସାରିଥିଲେ। ସେମାନେ ଆମକୁ ଏଠାରେ ଶିକ୍ଷା ଦେଉଛନ୍ତି। ଏହାପରେ ସେଦିନ କ’ଣ ଘଟିଥିଲା ତାକୁ ନେଇ ଟ୍ୱିଟରରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନା ନିଜ ଦେଶରେ ନିରୀହ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା କି ? ପଢନ୍ତୁ ପୁରା କାହାଣୀ।
ସଂସଦରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ ପରେ କେମିତି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ରଖିଲା କଂଗ୍ରେସ
କଂଗ୍ରେସ ମୁଖପାତ୍ର ସୁପ୍ରିୟା ଶ୍ରୀନେତ୍ ଟ୍ୱିଟ୍ କରି କହିଛନ୍ତି, ଇତିହାସକୁ ବିକୃତ କରିଥିବା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଏକ ବଡ଼ ଭୁଲ କରିଛନ୍ତି। ଦେଶର ସବୁଠାରୁ ସାହସୀ ଝିଅ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆନୁଗତ୍ୟ ଉପରେ ଆପଣ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ୧୯୬୬ରେ ମିଜୋରାମରେ ବାୟୁସେନା ଉପରେ ବୋମା ମାଡ଼ କରିବାକୁ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାହିଁକି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡ଼ିଲା ? ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୯୬୬ମସିହାରେ ମିଜୋ ନ୍ୟାସନାଲ ଫ୍ରଣ୍ଟର ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଆଇଜୋଲକୁ ଦଖଲ କରିଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କୁ ଘଉଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନା ଉପରେ ବୋମା ମାଡ଼ କରିବା ଜରୁରୀ ଥିଲା। ଏହି ବୋମାବିସ୍ଫୋରଣ ଯୋଗୁଁ ଏମଏନଏଫ ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ପଳାଇ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ପୁଣି ଥରେ ଭାରତର ଆଧିପତ୍ୟ ଦଖଲ କରିଥିଲେ।
ବିଷ୍ଣୁ ଶର୍ମାଙ୍କ ପୁସ୍ତକରେ କ’ଣ ଲେଖାଯାଇଛି ପଢ଼ନ୍ତୁ
ବିଷ୍ଣୁ ଶର୍ମା ‘ଇନ୍ଦିରା ଫାଇଲ୍ସ’ ପୁସ୍ତକରେ ଏହି ଘଟଣା ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ୧୯ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୬୬ରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ରେ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାର ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ମିଜୋରାମର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରମୁଖ ସହର ଆଇଜୋଲ ଉପରେ ବୁଲୁଥିଲା। ହଠାତ୍ ସେହି ବିମାନଗୁଡ଼ିକରୁ ମେସିନ୍ ଗନ୍ ଗୁଳି ବର୍ଷା ଆରମ୍ଭ ହେବାରୁ ସମଗ୍ର ସହରରେ ହଇଚଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ପରଦିନ ସେହି ବିମାନଗୁଡ଼ିକ ପୁଣି ଆକାଶରେ ଦେଖାଦେବାରୁ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆତଙ୍କ ଖେଳିଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ କିଛି କରିବା ପୂର୍ବରୁ ବାୟୁସେନା ବିମାନରୁ ବୋମା ମାଡ଼ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଅନେକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ଏହି ବିସ୍ଫୋରଣରେ ସହରର ୪ଟି ପ୍ରମୁଖ ଅଞ୍ଚଳ ରିପବ୍ଲିକ୍ ୱେଙ୍ଗ, ହାମେଚେ ୱେଙ୍ଗ, ଡାୱପୁଇ ୱେଙ୍ଗ ଏବଂ ଚିଙ୍ଗା ୱେଙ୍ଗ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯାଇଛି। ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ଏବଂ ଶେଷ ଘଟଣା, ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଦେଶର ବାୟୁସେନା ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକଙ୍କ ଉପରେ ବୋମା ମାଡ଼ କରିଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଘଟିଥିଲା।
ଦେଶରେ ଅନେକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଛି, ଅନେକ ମୃତଦେହ ପଡ଼ିଛି, ଦଙ୍ଗା ହୋଇଛି, କିନ୍ତୁ ବାୟୁସେନାର ବିମାନ କେବେ ବୋମା ମାଡ଼ କରିନାହିଁ, ଏହା କେବଳ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସରକାର ସମୟରେ ଘଟିଥିଲା। ଏହାଠାରୁ ବି ଅଧିକ ଆପଣ ଜାଣିଲେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସରକାର ଦେଶର ବାକି ଲୋକଙ୍କୁ, ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏହି ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଦେଇନଥିଲେ। ଏହା ଜଣାପଡ଼ିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସରକାର ଏହାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିନଥିଲେ।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୬୬ରେ କଲିକତାସ୍ଥିତ ଖବରକାଗଜ ‘ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ଼’ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଏକ ବିବୃତ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ଯେ ଏହି ବିମାନକେବଳ ସୈନିକ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଲଜିଷ୍ଟିକ୍କୁ ‘ଏୟାର ଡ୍ରପ୍’ କରିବା ପାଇଁ ପଠାଯାଇଥିଲା। ତା’ପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଥିଲା ଯେ ଲଜିଷ୍ଟିକ୍ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ୪-୪ଟି ଜେଟ୍ ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ ? ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା ହେଉଛି, ଏହି ଜେଟ୍ ଯୁଦ୍ଧ ବିମାନ ସେହି ଫ୍ରାନ୍ସ କମ୍ପାନି ଡାସଲ୍ଟ (ଡାସଲ୍ଟ)ର ବିମାନ ଥିଲା, ଯାହାର ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ରାଫେଲକୁ ମୋଦିଙ୍କ ସମୟରେ ଆସିବାରୁ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନାତି ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧି ବହୁତ ହଙ୍ଗାମା କରିଥିଲେ। ଏହି ଓରେଗନ୍ ଲଢୁଆ ବିମାନଗୁଡ଼ିକୁ ‘ତୁଫାନି’ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଭଳି ୪ଟି ଜେଟ୍ ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ଆଇଜୱାଲଙ୍କ ଉପରେ ଏଭଳି ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଘଟାଇଥିଲା ଯେ ସହରର ସମସ୍ତ ଲୋକ ଘରୁ ଖସି ପଳାଇ ନିକଟସ୍ଥ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ପାହାଡ଼କୁ ପଳାଇ ଆସିଥିଲେ। ମିଜୋରାମରେ ୯୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଜଙ୍ଗଲ ରହିଛି। କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ ଛୋଟ ପିଲା ଏବଂ ବୟସ୍କମାନଙ୍କର କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା? କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ, କାହା ଘରେ ବୋମା ମାଡ଼ ହୋଇଛି, ମୃତଦେହ ପଡ଼ିଛି, ସରକାର ବୋମା ଫିଙ୍ଗୁଥିବା ବେଳେ ସେମାନେ କାହାଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ମାଗିବେ?
ଆପଣଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଥିବ କ’ଣ କଥା ? ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି କାହିଁକି ଏପରି କଲେ ? ବାସ୍ତବରେ, ଏହି ବିବାଦ ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ୧୮୯୫ ମସିହାରେ ଇଂରେଜମାନେ ମିଜୋ ଆଦିବାସୀଙ୍କ ସହ ଅନେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ସଂଘର୍ଷ ପରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଦଖଲ କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ମିଶନାରୀମାନେ ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ଧର୍ମାନ୍ତରିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଇଂରେଜ ସେନା ଆଗରେ ତାଙ୍କର ସ୍ଥିତି କ’ଣ ଥିଲା, ସେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ହେବା ପରେ ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଅନେକ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଦିଆଯାଉଥିଲା। ୮୭ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଏବେ ବି ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଅଟନ୍ତି।
ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଇଂରେଜମାନେ ଚାଲିଗଲେ, ଏପରିକି ମିଶନାରୀମାନେ ଚାଲିଗଲେ। ଅଧିକାଂଶ ମିଜୋରାମ ଅଞ୍ଚଳ ଆସାମରେ ଥିଲା। ମିଜୋ ୟୁନିୟନ ବ୍ୟାନରରେ ମିଜୋ ନେତାମାନେ ଆସାମ ନେତାମାନେ ମିଜୋରାମ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସାବତ ଛୁଆ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଅଭିଯୋଗ କରିବା ସହ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମିଜୋରାମ ରାଜ୍ୟ ଦାବି କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ବୋଧହୁଏ ଯଦି ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ପାଇଥାନ୍ତେ, ତେବେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଅଗ୍ରଗତି ହୋଇନଥାନ୍ତା।
ମିଜୋ ନେତାମାନଙ୍କୁ ନ ପଚାରି ଆସାମୀକୁ ରାଜ୍ୟର ସରକାରୀ ଭାଷା କରିବା ନେଇ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ। ଏଠାରେ ନେହେରୁଜୀ ଆଉ ଏକ ବଡ଼ ଭୁଲ କରିଥିଲେ ଯେ ୧୯୫୯-୬୦ମସିହାରେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ସମୟରେ ସରକାର ମିଜୋ ଆଦିବାସୀଙ୍କୁ ଏକୁଟିଆ ମରିବା ପାଇଁ ଛାଡି ଦେଇଥିଲେ, ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କୌଣସି ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିନଥିଲା, ଏପରି ଦାବି ଏବେ ବି ମିଜୋ ନେତାମାନେ କରୁଛନ୍ତି। ତା’ପରେ ମିଜୋ ନେତାମାନେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଏକ ସଂଗଠନ ‘ମିଜୋ ନ୍ୟାସନାଲ ଫେମିନା ଫ୍ରଣ୍ଟ’ ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଯାହାର ନେତା ଥିଲେ ଲାଲଡେଙ୍ଗା। ଏହି ସଂଗଠନ ଗାଁ’ରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗାଁ, ପାହାଡ଼ ପାହାଡ଼ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ବହୁତ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା, ତେଣୁ ଲୋକମାନେ ଏହି ସଂଗଠନକୁ ବହୁତ ସମ୍ମାନ ଦେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଏଥିସହିତ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବାଦର ଭାବନା ମଧ୍ୟ ଉଗ୍ର ରୂପ ଧାରଣ କରିବାରେ ଲାଗିଛି।
ଲାଲଡେଙ୍ଗା ଓ ମିଜୋ ନ୍ୟାସନାଲ ଫ୍ରଣ୍ଟ
ଲାଲଡେଙ୍ଗା ଭାରତୀୟ ସେନାରେ ଜଣେ ହାବିଲଦାର ଥିଲେ, ପରେ ଆସାମ ସରକାରରେ ଆକାଉଣ୍ଟ କିରାଣୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ମିଜୋ ଜିଲ୍ଲାରେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ସମୟରେ ଆସାମ ସରକାରଙ୍କ ମନୋଭାବ ଦେଖି ବିଦ୍ରୋହୀ ହୋଇଥିଲେ। ଦୁଇ ବର୍ଷ ପରେ ସଂଗଠନର ନାମ ବଦଳାଇ ମିଜୋ ନ୍ୟାସନାଲ ଫ୍ରଣ୍ଟ (ଏମଏନଏଫ) ରଖାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏବେ ଏହି ଫର୍ମାଟ ମଧ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ହୋଇଛି। ପରବର୍ତ୍ତୀ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ସଂଗଠନ ଭାରତ ବିରୋଧୀ ବିଦେଶୀ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରି ନିଜର ଶକ୍ତିକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲା। ଏହାର ଗୋଟିଏ ଶାଖା ଥିଲା ‘ମିଜୋ ନ୍ୟାସନାଲ ଆର୍ମି’ (ଏମ୍ଏନ୍ଏ), ଯାହା ୮ ଜଣ ମିଜୋ ହିରୋଙ୍କ ନାମରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବାଟାଲିୟନ ଗଠନ କରିଥିଲା।
ଏହାକୁ ସିଧାସଳଖ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ (ବର୍ତ୍ତମାନ ବାଂଲାଦେଶ)ଠାରୁ ସାମରିକ ସହାୟତା ମିଳିବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଏବଂ ଏମଏନଏଫ ଭାରତଠାରୁ ସିଧାସଳଖ ଅଲଗା ହୋଇ ଏକ ଅଲଗା ଦେଶ ଦାବି କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲା। ମିଜୋ ନେତା ଲାଲଡେଙ୍ଗା ମଧ୍ୟ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ ଗସ୍ତ କରି ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନେଇ ଏକ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଛନ୍ତି। ଥରେ ଆସାମ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଭଲ ଆଚରଣ ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କୁ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ତାଙ୍କୁ ଅନେକ ଥର ଗିରଫ କରାଯାଇ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ବାସ୍ତବରେ ଲାଲଡେଙ୍ଗା ଆଧୁନିକ ମିଆଁମାରର ପିତା ତଥା ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଅଙ୍ଗ ସାନ୍ ସୁ କିଙ୍କ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ ରଣନୀତି ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରେରଣା ପାଇଥିଲେ।
କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ବିଚାରଧାରା ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିବା ଅଙ୍ଗ ସାନ୍ ଦେଶର ଧାରଣାରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁନଥିଲେ, ତେଣୁ ବିଦେଶୀ ସହାୟତା ମାଧ୍ୟମରେ ମିଜୋରାମକୁ ଭାରତରୁ ଅଲଗା କରିବା ଏବଂ ଏକ ନୂତନ ଦେଶ ଗଠନ କରିବାରେ ଲାଲଡେଙ୍ଗାଙ୍କର ମଧ୍ୟ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନ ଥିଲା। ୧୯୬୬ ମସିହା ଫେବ୍ରୁଆରି ୨୮ ତାରିଖରେ ଲାଲଡେଙ୍ଗା ଏକ ବଡ଼ ବିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧ରେ ମିଜୋରାମକୁ ଏକ ଅଲଗା ଦେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହା ସହିତ ଆସାମରେ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଦଖଲ କରିବା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ‘ଅପରେସନ୍’ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସରକାରଙ୍କ ଦାବି ଅନୁଯାୟୀ, ଏମଏନଏଫର ୧୦,୦୦୦ ମିଜୋ ଲଢ଼ୁଆଙ୍କ ଏକ ସେନା ଆଇଜୱାଲର ସରକାରୀ କୋଷାଗାର, ମିଜୋ ଜିଲ୍ଲାର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଡିପୋ ଏବଂ ପେଟ୍ରୋଲ ପମ୍ପ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଦଖଲ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା । ସମସ୍ତ ଅଧିକାରୀ ଓ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ନିଆଯାଇଥିଲା। ହେଲିକପ୍ଟର ଯୋଗେ ଲଜିଷ୍ଟିକ୍ ଓ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଦେବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ଗୁଳିଚାଳନା ଯୋଗୁଁ ସେମାନେ ଅବତରଣ କରିପାରିନଥିଲେ।
ମାନେକସା ପ୍ରକରଣ
ସେତେବେଳେ ସାମ୍ ମାନେକସା ଇଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣ କମାଣ୍ଡ ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିଲେ। ମାର୍ଚ୍ଚ ୪ ତାରିଖରେ ଜେଟ୍ ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନରୁ ଗୁଳି ଚଳାଇବା ପରେ ପରଦିନ ୫ ଘଣ୍ଟା ଧରି ବିମାନଗୁଡ଼ିକ ବୋମାମାଡ଼ କରିଥିଲେ। ଏପରିକି ଶେଖର ଗୁପ୍ତା ତାଙ୍କ ଏକ ଲେଖାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଯେ ଆଇଜୱାଲଙ୍କ ଉପରେ ବୋମା ପକାଇଥିବା ବିମାନ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇ ଜଣ ପାଇଲଟ ରାଜେଶ ପାଇଲଟ ଏବଂ ସୁରେଶ କଲମାଡ଼ି ମଧ୍ୟ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ପଦୋନ୍ନତି ଦିଆଯାଇଥିଲା।
୧୯୯୮ରେ ମିଜୋରାମର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିବା ପୁ ଜୋରାମଥାଙ୍ଗା ଏକ ସାକ୍ଷାତ୍କାରରେ କହିଥିଲେ ଯେ ଯଦି ମୁଁ ଏମଏନଏଫରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲି, ତେବେ ଏହା ୧୯୬୬ ରେ ସମାନ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ବିରୋଧରେ ଥିଲା । ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମିଜୋରାମବାସୀ ଏହି ଦିନକୁ (ମାର୍ଚ୍ଚ ୫ ତାରିଖ)କୁ ‘ଜୋରାମ ନି’ ଅର୍ଥାତ୍ ‘ଜୋରାମ ଦିବସ’ଭାବେ ପାଳନ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ବୋମାମାଡ଼ରେ ଲୋକେ ଏତେ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇଥିଲେ ଯେ ୧୯୬୮ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ସାମ ମାନେକସା ଥରେ ମିଜୋରାମ ଉପରେ ଉଡ଼ୁଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ରୁଷୀୟ ଏମଆଇ-୪ ହେଲିକପ୍ଟର ଉପରକୁ ମିଜୋ ସ୍ନାଇପରମାନେ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲେ। ଗୋଟିଏ ନୁହେଁ, ୪ଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରାଯାଇଥିଲା। ସାମଙ୍କ ସୌଭାଗ୍ୟ ଯେ ସ୍ନାଇପରଙ୍କ ଟାର୍ଗେଟ ଭଲ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ହେଲିକପ୍ଟରର ଦୁର୍ବଳ ପଏଣ୍ଟ ବିଷୟରେ ସେମାନେ ଅବଗତ ନ ଥିଲେ, ତେଣୁ ଅଧିକ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ହୋଇନଥିଲା।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୫ ତାରିଖ ବେଳକୁ ଆଇଜୋଲ (ଆଇଜୋଲ) ଏବଂ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳ ପୁଣି ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିବାକୁ ଲାଗିଲା ଯେ ବାୟୁସେନା ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜ ନାଗରିକଙ୍କ ଉପରେ ବୋମା ମାଡ଼ କରିବାର କ’ଣ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲା? ପରବର୍ତ୍ତୀ ୨୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି କ୍ରୋଧ ଜାରି ରହିଥିଲା, ଜଙ୍ଗଲରେ ଲୁଚି ରହିଥିଲା ଏବଂ ମିଆଁମାର ଏବଂ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ (ପରବର୍ତ୍ତୀ ବାଂଲାଦେଶ) ସହିତ ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ ଜାରି ରଖିଥିଲା । ଏଠାରେ ଭାରତ ସରକାର ମଧ୍ୟ ଅନେକ ବାଟାଲିୟନ ମୁତୟନ କରିବା ସହ ‘ଭିଲେଜ୍ ରିଗ୍ରୁପିଙ୍ଗ୍’ ନାମକ ଏକ ବଡ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ଏହି ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକୁ ‘ସୁରକ୍ଷିତ ଓ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଗ୍ରାମ’ (ପିପିଭି) କୁହାଯାଉଥିଲା।
ଦୂରଦୂରାନ୍ତପାହାଡ଼ ଉପରେ ଥିବା ଗାଁରେ ରହୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ କୁହାଗଲା ଯେ ଆପଣଙ୍କୁ ସେହି ରାସ୍ତା କଡ଼ରେ ବସବାସ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ, ତେଣୁ ଆପଣ ଯାହା ବି ଜିନିଷ ନେଇ ପାରିବେ ତାହା ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଯାଆନ୍ତୁ ଏବଂ ବାକି ସବୁ ଜାଳି ଦିଅନ୍ତୁ। ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ ଜଳିବାରେ ଅସୁବିଧା ହୁଏ, ତେବେ ଭାରତୀୟ ସେନା ଏହି କାମ କରିବ ଏବଂ ସେମାନେ ତାହା କରିଛନ୍ତି। ପାହାଡ଼ ଉପରେ ଥିବା ଏହି ଗାଁଗୁଡ଼ିକରେ ଲୁଚି ରହିଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀର ଶକ୍ତି ସରକାର ବୁଝିପାରିଥିଲେ। ତା’ପରେ ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ବୋୟର ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଯେଉଁ ବାଟ ଆପଣାଇଥିଲେ, ମାଲାୟାରେ ଚୀନମାନଙ୍କ ସହିତ, ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ସହ ମିଶି କେନିଆରେ ମଉ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲେ, ଅର୍ଥାତ୍ ଗାଁ ବାହାରକୁ ଯାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶିବିରରେ ରଖିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ କିମ୍ବା ସେନା ଅଧିକାରୀମାନେ ବୁଝି ପାରିନଥିଲେ ଯେ ଇଂରେଜ ସେନାର ନିୟମ ପୁସ୍ତକରୁ ସେମାନେ ଯାହା ଧାରଣାକୁ ନକଲ କରିଥିଲେ, ଇଂରେଜମାନେ ଅନ୍ୟ ଦେଶର ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତି ଯାହା କରିଥିଲେ, ମିଜୋ ଆଦିବାସୀମାନେ ଭାରତୀୟ ଥିଲେ। ସମୁଦାୟ ୭୬୪ଟି ଗାଁ ମଧ୍ୟରୁ ୫୧୬ଟି ଗାଁକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖାଲି କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ୧୧୦ଟି ପିପିଭି ଗାଁକୁ ଖାଲି କରାଯାଇଛି। ସେମାନଙ୍କୁ ଶିବିରରେ ରଖାଯାଇଥିବାବେଳେ ୧୩୮ଟି ଗାଁ କୁ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସମୁଦାୟ ୯୫ ପ୍ରତିଶତ ଲୋକ ଏହି ଶିବିରକୁ ଆସିଥିଲେ।
ମିଜୋ ଆଦିବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା। ଏହି ଶିବିରଗୁଡ଼ିକରେ ବହୁତ କମ୍ ଜମି ଥିଲା ଏବଂ ଝୁମ୍ ଚାଷ କରୁଥିଲେ, କେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ତ ଆଉ କେତେବେଳେ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ । ଏବେ ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଛି। ସେନା ସେମାନଙ୍କୁ ଲଜିଷ୍ଟିକ୍ସ ମଧ୍ୟ ଦେଉନଥିଲା, ଏହି ଶିବିରରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରଭାବେ ନିର୍ମିତ ଗାଁରେ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ରହୁଥିଲେ। କାରଣ ସେମାନେ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଏକ ପ୍ରକାର ଭୋକ ଉପାସରେ ପୀଡ଼ିତ ଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ସେତେବେଳେ ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ପିପିଭି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଗତ ୮ ବର୍ଷ ପରେ ୧୯୭୧ମସିହାରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି ଟିକେ ମୁଣ୍ଡ ନୁଆଁଇଥିଲେ ଏବଂ ମିଜୋରାମକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ମିଜୋ ନ୍ୟାସନାଲ ଫ୍ରଣ୍ଟ ସକ୍ରିୟ ରହିଥିଲା ଏବଂ ବିଦେଶ ମାଟିରୁ ନିଜର ଅଭିଯାନ ଜାରି ରଖିଥିଲା। ୧୯୮୪ରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ହତ୍ୟା ପରେ ପୁଣି ଥରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୮୬ରେ ‘ମିଜୋରାମ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି’ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୮୭ରେ ମିଜୋରାମକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥିଲା। ଲାଲଡେଙ୍ଗା ଏହାର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୮୬ରୁ ୧୯୮୮ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ।