ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଶନିବାର-ରବିବାର ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ର ଦ୍ୱିତୀୟ ତଥା ଅନ୍ତିମ ଉଡ଼ାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୧ଟା ୫୦ରେ ଶେଷ ହୋଇଛି। ଏହି ଅପରେସନ ପରେ ଚନ୍ଦ୍ରଠାରୁ ଲ୍ୟାଣ୍ଡରର ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତା ୨୫ କିଲୋମିଟର ଏବଂ ସର୍ବାଧିକ ଦୂରତା ୧୩୪ କିଲୋମିଟର ରହିଛି। ଡିବଷ୍ଟିଂରେ ମହାକାଶଯାନର ବେଗ ମନ୍ଥର ହୋଇଯାଏ।
ଇସ୍ରୋ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଏକ୍ସ (ଟ୍ୱିଟର)ରେ ଏକ ପୋଷ୍ଟରେ କହିଛି ଯେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡରର ବର୍ତ୍ତମାନ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ତଦନ୍ତ ହେବ ଏବଂ ଅବତରଣ ସ୍ଥଳରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଦୟ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବ। ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ ତାରିଖ ଅପରାହ୍ନ ୫ଟା ୪୫ମିନିଟରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଦୂରତା ଅର୍ଥାତ୍ ୨୫ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତାରୁ ସଫ୍ଟ ଲ୍ୟାଣ୍ଡିଂ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯିବ।
ପ୍ରଜ୍ଞାନ ରୋଭର ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭର ଛାପ ଛାଡ଼ିବ
ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୨ ମିଶନର ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଥିବା ଏମ୍ ଆନ୍ନାଦୁରାଇଙ୍କ କହିବାନୁଯାୟୀ, ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ ଲ୍ୟାଣ୍ଡରକୁ ୨୫ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତାରୁ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ୧୫ରୁ ୨୦ ମିନିଟ୍ ସମୟ ଲାଗିବ। ଏହା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମୟ ହେବାକୁ ଯାଉଛି।
ଏହାପରେ ୬ ଚକିଆ ପ୍ରଜ୍ଞାନ ରୋଭର ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡରରୁ ରାମ୍ପ୍ ଦେଇ ବାହାରକୁ ଆସି ଇସ୍ରୋଠାରୁ କମାଣ୍ଡ ମିଳିବାମାତ୍ରେ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଚାଲିବ। ଏହି ସମୟରେ ଏହାର ଚକ ଚନ୍ଦ୍ରମାଟିରେ ଭାରତର ଜାତୀୟ ପ୍ରତୀକ ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭ ଓ ଇସ୍ରୋ ଲୋଗୋର ଛାପ ଛାଡ଼ିବ।
ଚନ୍ଦ୍ରର ଫଟୋ ଉଠାଇଲେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର
ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଅଗଷ୍ଟ ୧୭ ତାରିଖରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ର ପ୍ରୋପଲସନ୍ ମଡ୍ୟୁଲକୁ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ରୋଭରଠାରୁ ଅଲଗା କରାଯାଇଥିଲା। ଅଲଗା ହେବା ପରେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ପ୍ରୋପଲସନ ମଡ୍ୟୁଲକୁ କହିଥିଲେ- ‘ରାଇଡ୍ ମେଟ୍ ପାଇଁ ଧନ୍ୟବାଦ। ଏହି ସମୟରେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡରରେ ଥିବା କ୍ୟାମେରା ପ୍ରୋପଲସନ ମଡ୍ୟୁଲର ଫଟୋ ସହ ଚନ୍ଦ୍ରର ଫଟୋ ମଧ୍ୟ ଉଠାଇଥିଲା।
ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର…
କେମିତି ଶେଷ ହେଲା ଡିବଷ୍ଟିଂ: ଚନ୍ଦ୍ରଯାନର ଲ୍ୟାଣ୍ଡରର ଚାରି ଗୋଡ଼ ନିକଟରେ ୮୦୦ ନ୍ୟୁଟନ୍ ଶକ୍ତିର ୧-୧ ଥ୍ରଷ୍ଟର ଲଗାଯାଇଥିବାରୁ ଏହା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି। ୨ଟି ଷ୍ଟେପ୍ ରେ ଦୁଇଟି ଥ୍ରଷ୍ଟର କାମରେ ଆସିଥିଲା।
ଅବତରଣରେ କେତେ ଅସୁବିଧା: ୨୫ କିଲୋମିଟର ଉଚ୍ଚତାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବ ଅବତରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା। ଲ୍ୟାଣ୍ଡରର ବେଗକୁ ସେକେଣ୍ଡ ପ୍ରତି ୧୬୮୦ ମିଟରରୁ ୨ ମିଟରକୁ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ରେ କାହିଁକି ଅବତରଣ: ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଉଭୟ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଓ ରୋଭର ସୋଲାର ପ୍ୟାନେଲ ବ୍ୟବହାର କରିବେ। ଏବେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ରାତି ହୋଇଗଲାଣି ଏବଂ ୨୩ ତାରିଖରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଦୟ ହେବ।
କ’ଣ କରିବ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩: ପୃଥିବୀରୁ ଆସୁଥିବା ବିକିରଣର ଅଧ୍ୟୟନ କରିବ ପ୍ରୋପଲସନ ମଡ୍ୟୁଲ। ଲ୍ୟାଣ୍ଡର-ରୋଭର ପୃଷ୍ଠରେ ପାଣି ଖୋଜିବା ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରୀକ୍ଷଣ କରିବ।
ଏହି ମହାକାଶଯାନ ଅଗଷ୍ଟ ୫ ତାରିଖରେ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା।
୨୨ ଦିନର ଯାତ୍ରା ପରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ଅଗଷ୍ଟ ୫ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୭ଟା ୧୫ରେ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ତା’ପରେ ଏହାର ବେଗ ହ୍ରାସ କରାଗଲା, ଯାହାଫଳରେ ଯାନକୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣରେ କଏଦ କରାଯାଇ ପାରିବ। ବେଗ କମାଇବା ପାଇଁ ଇସ୍ରୋ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଗାଡ଼ିର ମୁହଁ ଫେରାଇ ୧୮୩୫ ସେକେଣ୍ଡ ଅର୍ଥାତ ପାଖାପାଖି ଅଧ ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଥ୍ରଷ୍ଟର ଚଳାଇଥିଲେ। ସନ୍ଧ୍ୟା ୭ଟା ୧୨ମିନିଟରେ ଗୁଳିବିନିମୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।
ଚନ୍ଦ୍ରର ଫଟୋ ଉଠାଇଲା ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ
ଯେତେବେଳେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ପ୍ରଥମେ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ସେତେବେଳେ ଏହାର କକ୍ଷପଥ ୧୬୪ କିଲୋମିଟର x ୧୮,୦୭୪ କିଲୋମିଟର ଥିଲା। କକ୍ଷପଥରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ସମୟରେ ଏହାର ଅନବୋର୍ଡ କ୍ୟାମେରାରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଫଟୋ ମଧ୍ୟ କଏଦ ହୋଇଥିଲା। ଇସ୍ରୋ ଏହାର ଏକ ଭିଡିଓ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ନିଜ ୱେବସାଇଟରେ ସେୟାର କରିଛି।
ମୁଁ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩… ମୁଁ ଚନ୍ଦ୍ରର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଅନୁଭବ କରିପାରୁଛି
ଏହି ଅଭିଯାନ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇ ଇସ୍ରୋ ଏକ୍ସ ପୋଷ୍ଟରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ପଠାଇଥିବା ବାର୍ତ୍ତା ଲେଖିଛି, ‘ମୁଁ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩… ମୁଁ ଚନ୍ଦ୍ରର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଅନୁଭବ କରିପାରୁଛି। ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩କୁ ସଫଳତାର ସହ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ଇସ୍ରୋ କହିଛି। ଅଗଷ୍ଟ ୨୩ରେ ଅବତରଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନକୁ ନିଜର କକ୍ଷପଥକୁ ମୋଟ ୪ ଥର ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ରବିବାର ସେ ଥରେ କକ୍ଷପଥକୁ ହ୍ରାସ କରିଛି।
ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ କକ୍ଷପଥରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ସବୁଠାରୁ ନିକଟତର ଥିବା ବେଳେ ଥ୍ରଷ୍ଟର ଉତକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା।
ଇସ୍ରୋର ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ଇସ୍ଟ୍ରାକ ସ୍ଥିତ ମିଶନ ଅପରେସନ୍ କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ (ମୋକ୍ସ)ରୁ ପେରିଲୁନରେ ରେଟ୍ରୋ ବର୍ଣ୍ଣିଂର କମାଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
ପେରିଲୁନର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସେହି ବିନ୍ଦୁ ଯେଉଁଠାରେ ଚନ୍ଦ୍ର କକ୍ଷପଥରେ ଥିବା ଯାନ ଚନ୍ଦ୍ରର ସବୁଠାରୁ ନିକଟତର ଅଟେ।
ରେଟ୍ରୋ ବର୍ଣ୍ଣିଂ ଗାଡ଼ିର ଥ୍ରଷ୍ଟର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଗୁଳି ଚାଳନା କରାଯାଇଥିବା କୁହାଯାଉଛି।
ଗାଡ଼ିର ବେଗକୁ ଧିମା କରିବା ପାଇଁ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଥ୍ରଷ୍ଟର ଚାଳନା କରାଯାଏ।
ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ର ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାତ୍ରା…
ଏହି ମିଶନକୁ ତିନୋଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ:
୧. ପୃଥିବୀରୁ ଏହାର କକ୍ଷପଥକୁ ଯାତ୍ରା
ଜୁଲାଇ ୧୪ତାରିଖରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନକୁ ପୃଥିବୀର ୧୭୦ କିଲୋମିଟର x ୩୬,୫୦୦ କିଲୋମିଟର କକ୍ଷପଥକୁ ଉତକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା।
ଜୁଲାଇ ୧୫ରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କକ୍ଷପଥ ୪୧,୭୬୨ କିଲୋମିଟର x ୧୭୩ କିଲୋମିଟରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା।
ଜୁଲାଇ ୧୭ତାରିଖରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଥର ପାଇଁ କକ୍ଷପଥକୁ ୪୧,୬୦୩ କିଲୋମିଟର x ୨୨୬ କିଲୋମିଟରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା।
ଜୁଲାଇ ୧୮ତାରିଖରେ ତୃତୀୟ ଥର ପାଇଁ କକ୍ଷପଥକୁ ୫୧,୪୦୦ କିଲୋମିଟର x ୨୨୮ କିଲୋମିଟରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା।
ଜୁଲାଇ ୨୦ରେ ଚତୁର୍ଥ ଥର ପାଇଁ କକ୍ଷପଥ କୁ ୭୧,୩୫୧ x ୨୩୩ କିଲୋମିଟରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା।
ଜୁଲାଇ ୨୫ରେ ପଞ୍ଚମ ଥର ପାଇଁ କକ୍ଷପଥକୁ ୧,୨୭,୬୦୩ କିଲୋମିଟର ବା ୨୩୬ କିଲୋମିଟରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା।
୨. ପୃଥିବୀର କକ୍ଷପଥରୁ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାତ୍ରା
ଜୁଲାଇ ୩୧ ଓ ଅଗଷ୍ଟ ୧ ତାରିଖ ରାତିରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ପୃଥିବୀର କକ୍ଷପଥରୁ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିଥିଲା।
ଅଗଷ୍ଟ ୫ ରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ୧୬୪ କିଲୋମିଟର x ୧୮୦୭୪ କିଲୋମିଟର ରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା।
୩. ଚନ୍ଦ୍ର କକ୍ଷପଥରୁ ଅବତରଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାତ୍ରା
ଅଗଷ୍ଟ ୬ ରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନର କକ୍ଷପଥ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ୧୭୦ କିଲୋମିଟର x ୪୩୧୩ କିଲୋମିଟରକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା।
ଅଗଷ୍ଟ ୯ ରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନର କକ୍ଷପଥ ଦ୍ୱିତୀୟ ଥର ପାଇଁ ୧୭୪ କିଲୋମିଟର x ୧୪୩୭ କିଲୋମିଟରକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା।
ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନର କକ୍ଷପଥ ତୃତୀୟ ଥର ପାଇଁ ୧୫୦ କିଲୋମିଟର x ୧୭୭ କିଲୋମିଟରକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା।
ଅଗଷ୍ଟ ୧୬ ରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ୧୫୩ କିଲୋମିଟର x ୧୬୩ କିଲୋମିଟର ର ଗୋଲାକାର କକ୍ଷପଥରେ ଆସିଥିଲା।
ଗତ ଅଗଷ୍ଟ ୧୭ ତାରିଖରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ର ପ୍ରୋପଲସନ୍ ମଡ୍ୟୁଲକୁ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ରୋଭରଠାରୁ ଅଲଗା କରାଯାଇଥିଲା।
ଅଗଷ୍ଟ ୧୮ ତାରିଖରେ ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଡିବଷ୍ଟିଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ୧୧୩×୧୫୭ କିଲୋମିଟର କକ୍ଷପଥକୁ ଆସିଥିଲା।
ଅଗଷ୍ଟ ୨୦ ତାରିଖରେ ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଡିବଷ୍ଟିଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାରୁ ୨୫×୧୩୪ କିଲୋମିଟର କକ୍ଷପଥକୁ ଆସିଥିଲା।