ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ପାଇଥିବା ଦୋଷୀଙ୍କ କ୍ଷମା ଆବେଦନ ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ହେବ ଶେଷ ନିଷ୍ପତ୍ତି। ଏହା ଉପରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବ ନାହିଁ। ନୂଆ ଭାରତୀୟ ବେସାମରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କୋଡ୍ ବିଲ (ବିଏନ୍ଏସ୍ଏସ୍) ୨୦୨୩ରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିର ନ୍ୟାୟିକ ସମୀକ୍ଷା ଶେଷ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଛି। ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୭୨ ଅନୁଯାୟୀ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କିମ୍ବା ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଅଧିକାର ବ୍ୟବହାର କରିବା ସମୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କୌଣସି ଆଦେଶ ବିରୋଧରେ ଆପିଲର ପଥକୁ ଏହା ବନ୍ଦ କରିଦେବ। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ଅଦାଲତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିର ସମୀକ୍ଷା କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ବିଏନ୍ଏସ୍ଏସ୍ ବିଲର ଧାରା ୪୭୩ରେ କୁହାଯାଇଛି, ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୭୨ ଅନୁଯାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଆଦେଶ ବିରୋଧରେ କୌଣସି ଅଦାଲତରେ ଆବେଦନ କରାଯିବ ନାହିଁ। ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ନେଇ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ସମୀକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରଭାବିତ ପକ୍ଷ କୌଣସି ଅଦାଲତକୁ ଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ଏହି ବିଲ୍ ସିଆରପିସିର ସ୍ଥାନ ନେବାକୁ ଯାଉଛି।
ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡାଦେଶ ପାଇଥିବା ଅପରାଧୀଙ୍କ ଆଶା ଶେଷ
ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି କାରଣ ଏହା ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡାଦେଶ ପାଇଥିବା ଦୋଷୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରତିକାର କିମ୍ବା ଆଶା ଛଡ଼ାଇ ନେଇପାରେ। ଏହାପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଝୁଲନ୍ତା ଅବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ଚିବାର ବାଟ ସଫା ହୋଇଯିବ। ବାସ୍ତବରେ, ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଅତୀତରେ ରାୟ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ କ୍ଷମା ଏବଂ କ୍ଷମା ଭଳି ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ କ୍ଷମତାର ବ୍ୟବହାର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ଅଯଥା ଏବଂ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ବିଳମ୍ବ, ଏକାକୀ ବନ୍ଦୀ ଇତ୍ୟାଦି ଆଧାରରେ ଏହାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇପାରିବ। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଅଧିକାଂଶ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡାଦେଶ ପାଇଥିବା କଏଦୀ ସେମାନଙ୍କ କ୍ଷମା ଆବେଦନ ଖାରଜ ହେବା ବିରୋଧରେ ଅଦାଲତର ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇଥାନ୍ତି।
କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ଷମା ଆବେଦନ ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅହେତୁକ ବିଳମ୍ବ ଧାରା ୨୧ (ଜୀବନ ଅଧିକାର)ର ଉଲ୍ଲଂଘନ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡକୁ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇଥିଲା।
ମେମନ ନା ନିର୍ଭୟା ମାମଲା
ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡର ଠିକ୍ ପୂର୍ବରୁ ଅଦାଲତର ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହେବା ଘଟଣା କେତେକ ହାଇପ୍ରୋଫାଇଲ ମାମଲାରେ ହାଇଭୋଲଟେଜ୍ ଡ୍ରାମାଭାବେ ଦେଖାଯାଉଛି। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ ୨୦୧୫ରେ ୧୯୯୧ ମୁମ୍ବାଇ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ମାମଲାର ଦୋଷୀ ୟାକୁବ ମେମନଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ମିଳିବା ପୂର୍ବରୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଶୁଣାଣି ହୋଇଥିଲା। ୨୦୨୦ରେ ନିର୍ଭୟା ମାମଲାର ୪ ଦୋଷୀଙ୍କ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା। ଯଦିଓ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଉଭୟ ମାମଲାରେ ଫାଶୀ ଉପରେ ରୋକ୍ ଲଗାଇବାକୁ ମନା କରିଦେଇଛନ୍ତି, ତଥାପି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡର ବିରୋଧୀ ଏବଂ ମାନବାଧିକାର କର୍ମୀମାନେ ଏହି ଅସାଧାରଣ ବିଚାରକୁ ଦୋଷୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଆଇନଗତ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାର ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ସୁଯୋଗ ଭାବରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି।
ଅପରପକ୍ଷରେ ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ ହୋଇଥିବା ଶୁଣାଣିକୁ କିଛି ଲୋକ ନ୍ୟାୟିକ ସକ୍ରିୟତାଭାବେ ଦେଖିଥିଲେ। ଏହା ଅନୁଭବ କରାଗଲା ଯେ ନ୍ୟାୟିକ ପଦକ୍ଷେପର ଅତିରିକ୍ତ ସ୍ତର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାରେ ବିଳମ୍ବ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରଣନୀତି ପରି ଥିଲା।
ପୃଥକ୍ ଆବେଦନ ମଧ୍ୟ ବିଫଳ ହୋଇଛି
ନୂଆ ବିଲର ଧାରା ୪୭୩ ମଧ୍ୟ ସେହି ମାମଲାରେ ଏକାଧିକ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ପାଇଥିବା ଦୋଷୀଙ୍କ ପୃଥକ୍ ଆବେଦନ ଯୋଗୁଁ ବିଳମ୍ବ ହେବାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ଦୂର କରିଛି। ନିର୍ଭୟା ମାମଲାରେ ୪ ଦୋଷୀ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ କ୍ଷମା ଆବେଦନ କରିଥିବାରୁ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଆବେଦନ ଖାରଜ ହେବାରେ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବିଲରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ରହିଛି ଯେ ଜେଲ ଅଧୀକ୍ଷକ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବେ ଯେ ଯଦି କୌଣସି ମାମଲାରେ ଜଣେରୁ ଅଧିକ ଦୋଷୀ ଅଛନ୍ତି, ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦୋଷୀ ୬୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷମା ଆବେଦନ ଦାଖଲ କରିବେ ଏବଂ ଯେଉଁଠାରେ ଅନ୍ୟ ଦୋଷୀମାନଙ୍କଠାରୁ ଏଭଳି କୌଣସି ଆବେଦନ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ ନାହିଁ, ସେ ନିଜେ ମୂଳ କ୍ଷମା ଆବେଦନ ସହିତ ନାମ, ଠିକଣା, କେସ୍ ରେକର୍ଡର ନକଲ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ବିବରଣୀ କେନ୍ଦ୍ର କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପଠାଇବେ। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସମସ୍ତ ଦୋଷୀଙ୍କ ଆବେଦନଉପରେ ଏକାଠି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ।
ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡାଦେଶ ମାମଲାରେ କ୍ଷମା ଆବେଦନ ଦାଖଲ କରିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟପାଳ (ଧାରା ୧୬୧) ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି (ଧାରା ୭୨)ର ଏକ ସମୟ ସୀମା ରହିଛି। ଏଥିସହିତ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ମତାମତ ମିଳିବା ଦିନଠାରୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ କ୍ଷମା ଆବେଦନ ଉପରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିକଟକୁ ସୁପାରିସ ପଠାଇବା ପାଇଁ ୬୦ ଦିନ ସମୟ ମିଳିବ। ତେବେ କ୍ଷମା ଆବେଦନଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସମୟସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇନାହିଁ।
