ଭୁବନେଶ୍ୱର: ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶର ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ ସରକାର ଓ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁହାଁମୁହିଁ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ଏତେ କମ୍ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଏତେସଂଖ୍ୟକ ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ପ୍ରସଙ୍ଗ କେବେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚି ପାରିନଥିଲା।
ଚଳିତ ବର୍ଷ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଦିଲ୍ଲୀ, ତେଲେଙ୍ଗାନା, ତାମିଲନାଡୁ, କେରଳ ଓ ପଞ୍ଜାବର ନିର୍ବିଚିତ ସରକାରଗୁଡ଼ିକ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅଦାଲତକୁ ଯାଇଛନ୍ତି। ଦିଲ୍ଲୀର ଉପରାଜ୍ୟପାଳ ଏବଂ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷକୁ ନେଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ରାୟ ଦେବା ପରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ପ୍ରଥମେ ଏକ ଅଧ୍ୟାଦେଶ ଏବଂ ପରେ ସଂସଦ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଇନ ଆଣି ଏହାକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିଥିଲେ। ଏସବୁରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ ପୂର୍ବ କଂଗ୍ରେସ ସରକାର ଭଳି ବର୍ତ୍ତମାନର ବିଜେପି ସରକାର ମଧ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଦଳର ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଷମତାର ଅପବ୍ୟବହାର ନିଜର ଲାଭ ପାଇଁ କରୁଛନ୍ତି।
ଏଭଳି ମନୋବୃତ୍ତି କାହିକି ?
ଏମିତି ଅନେକ ଜିନିଷ ଅଛି ଯାହା ଏହି ଧାରଣାକୁ ମଜବୁତ କରିଥାଏ। ନିକଟରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଯେଉଁ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ତାହା ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଆଚରଣ ବିରୋଧରେ ଯାଇଛି । ପଞ୍ଜାବ ରାଜ୍ୟପାଳ ବନୱାରୀଲାଲ ପୁରୋହିତ ବିଧାନସଭାରେ ପାରିତ ହୋଇଥିବା ବିଲକୁ ଅନୁମୋଦନ ନ ଦେବା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଅଦାଲତଙ୍କ ମନ୍ତବ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ତୀବ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଛି।
ଦ୍ବିତୀୟତଃ ଏହି ବିଲଗୁଡ଼ିକ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିକଟରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ପଡ଼ି ରହିଥିଲା। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପରେ ତାମିଲନାଡୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ଏନ୍ ରବି ଫେରାଇଥିବା ୧୦ଟି ବିଲ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଗତବର୍ଷ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। କେରଳରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଆରିଫ ମହମ୍ମଦ ଖାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଟକି ରହିଥିବା ୮ଟି ବିଲ ମଧ୍ୟରୁ ୩ଟି ପ୍ରାୟ ୨ ବର୍ଷ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ୩ଟି ୧୨ ମାସ ଧରି ପଡ଼ି ରହିଛି। ତେବେ କୌଣସି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚିବା ପୂର୍ବରୁ ଅନ୍ୟକିଛି ତଥ୍ୟ ଉପରେ ବିଚାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ।
ତାମିଲନାଡୁରେ କୁଳପତି ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଅଧିକାରକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟପାଳ ଯେଉଁ ବିଲ ଅଟକାଇଛନ୍ତି, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରସଙ୍ଗର ବିଲ ରହିଛି। ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଉଛି ଏଆଇଏଡିଏମକେର ୪ ଜଣ ପୂର୍ବତନ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ମାମଲା ରୁଜୁ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ମାଗିବା। ତୃତୀୟଟି ହେଉଛି ୫୪ ଜଣ କଏଦୀଙ୍କୁ ଅକାଳ ମୁକ୍ତ କରିବା।
କେରଳରେ ଅଟକି ରହିଥିବା ବିଲଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ସରକାରୀ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର କୁଳପତି ପଦରୁ ହଟାଇବା। ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ, ଏହି ମାମଲାଗୁଡ଼ିକ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ଏହା ଉପରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ଯୁକ୍ତି ରହିଛି। କେରଳ ରାଜ୍ୟପାଳ ଆରିଫ ମହମ୍ମଦ ଖାନ୍ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ କୁଳପତି ନିଯୁକ୍ତି ଦାୟିତ୍ୱ ଦେଉଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ପାଣ୍ଠି ମିଳୁଛି। ବ୍ୟୟ ବରାଦ ଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବିଲ ଏକ ଅର୍ଥ ବିଲ, ଯାହାକୁ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ବିନା ବିଧାନସଭାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସହ ଜଡ଼ିତ ବିଲକୁ ସରକାର ଅର୍ଥ ବିଲଭାବେ ବିଚାର କରୁନାହାନ୍ତି।
ପଞ୍ଜାବ ମାମଲା ଆହୁରି ବିଚିତ୍ର। ସେଠାରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ବିନା ଅନୁମତିରେ ବିଧାନସଭା ଅଧିବେଶନ ଡାକି ବିଲ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ଅଧିବେଶନ ଅସାମ୍ବିଧାନିକ ହୋଇଥିବାରୁ ଏଥିରେ ପାରିତ ହୋଇଥିବା ବିଲ ମଧ୍ୟ ଅସାମ୍ବିଧାନିକ ହୋଇଛି ବୋଲି ରାଜ୍ୟପାଳ ପୁରୋହିତ କହିଛନ୍ତି। ସରକାର କହୁଛନ୍ତି ବଜେଟ୍ ଅଧିବେଶନ ଶେଷ ହୋଇନାହିଁ, ତେଣୁ ଜୁନରେ କୌଣସି ନୂଆ ଅଧିବେଶନ ହୋଇନଥିଲା। ଏହାସହ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛନ୍ତି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ।
ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ଏହି ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଆଚରଣ ସମ୍ବିଧାନର ଭାବନା ଅନୁଯାୟୀ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରିବା କଷ୍ଟକର। ଅଧିକାଂଶ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ଦକ୍ଷତାକୁ ଅଣଦେଖା କରି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ କୁଳପତି ପଦବୀରେ ମନଇଚ୍ଛା ରାଜନୈତିକ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା କ’ଣ ସତ୍ୟ ନୁହେଁ ? କୁଳପତି ହିସାବରେ ରାଜ୍ୟପାଳମାନଙ୍କର କ’ଣ ନିଜ ସୀମା ଭିତରେ ପାଦ ରଖିବାର ଅଧିକାର ନାହିଁ କି ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ କହିବାର ଅଧିକାର ନାହିଁ ?
ବିଧାନସଭା ଅଧିବେଶନ ଡାକିବା ପାଇଁ ଅଦାଲତକୁ ଆସିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ ବୋଲି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି, ଏହା ରାଜ୍ୟପାଳ ଓ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମାମଲା। ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଇ କିଛି ବିବାଦର ସମାଧାନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ କି ? କେରଳ ରାଜ୍ୟପାଳ ସାର୍ବଜନୀନଭାବେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ସାଧାରଣ ସୂଚନା ଦେବାର ସାମ୍ବିଧାନିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରୁ ପଳାଇ ରାଜଭବନକୁ ଆସନ୍ତି ନାହିଁ।
ଏହା ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଅତୀତରେ କଂଗ୍ରେସ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମୟରେ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଭୂମିକାକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ବିବାଦଠାରୁ ବର୍ତ୍ତମାନର ବିବାଦ ମୂଳତଃ ଭିନ୍ନ। କଂଗ୍ରେସ ଶାସନ କାଳରେ ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ କେନ୍ଦ୍ରର କଣ୍ଢେଇ ପାଲଟି ଦଳୀୟ ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥ ସାଧନ କରୁଥିବା ଅଭିଯୋଗ ଆସିଥିବାବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନର ବିବାଦର ମୂଳରେ ରହିଛି ଆଦର୍ଶଗତ ଓ ଆଦର୍ଶଗତ ମତଭେଦ।
ତାମିଲନାଡୁ ରାଜ୍ୟପାଳ ରବି ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରକୃତ ନାମ ଥାମିଜାଗମ୍ ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ତାମିଲନାଡ଼ୁ ନାମ ପଛରେ ଥିବା ସିଦ୍ଧାନ୍ତକୁ ସେ ଭୁଲ ଓ ମିଥ୍ୟା ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ଅନେକ ଐତିହାସିକ ଏହା ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି। ଶାସକ ଡିଏମକେର ସନାତନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଭାରତ ରାଷ୍ଟ୍ର, ଭାଷା ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମତ ରହିଛି । ତେଣୁ ସେ ଏହାକୁ ଏକ ବଡ଼ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ କରିଥିଲେ।
ଡିଏମକେ ସରକାର ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ ଏକ ଅଭିଭାଷଣ ପଢ଼ିବାକୁ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାର କିଛି ଅଂଶ ତାଙ୍କ ମତରେ ଜାତୀୟ ଏକତା ଭାବନା ସହିତ ସମାନ ନ ଥିଲା। ସେ ତାଙ୍କର ଅନେକ ଧାଡ଼ି ଏବଂ ସେଥିରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ନାମ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିନଥିଲେ। ଷ୍ଟାଲିନ୍ ସରକାର ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଭାଷଣକୁ ରେକର୍ଡରେ ନ ନେବା ପାଇଁ ଏକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ କରିଥିଲେ।
କ’ଣ କରିବେ ରାଜ୍ୟପାଳ
ଏଥିରେ କୌଣସି ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ଯେ ସମ୍ବିଧାନ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କୁ କ୍ୟାବିନେଟର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି, କିନ୍ତୁ କିଛି ବିଷୟ ଅଛି ଯାହା ଉପରେ ରାଜ୍ୟପାଳ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି ବାର୍ତ୍ତା ଦେଇପାରିବେ । ଗଣତନ୍ତ୍ର କେବଳ ସମ୍ବିଧାନର କଠୋର ଶବ୍ଦଦ୍ୱାରା ନୁହେଁ ବରଂ ଏହାର ଭାବନା ଅନୁଯାୟୀ ପାରସ୍ପରିକ ସୌହାର୍ଦ୍ଦ୍ୟ ଏବଂ ସନ୍ତୁଳନଦ୍ୱାରା ଚାଲିଥାଏ । ତେଣୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଯଦି ରାଜ୍ୟ ସରକାର ରାଜନୈତିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରଖି ବିଲ ପାରିତ କରନ୍ତି, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଭାବହୀନ କରନ୍ତି ଏବଂ ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ କ୍ଷମତାକୁ ହ୍ରାସ କରନ୍ତି ତେବେ ରାଜ୍ୟପାଳମାନେ କ’ଣ କରିବେ । ଯଦି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏସବୁ ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି ତେବେ ଭଲ ହେବ ।