ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନ, ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ବାସଭବନ, ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କର ଅମୂଲ୍ୟ ଐତିହ୍ୟ। ଏହାକୁ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ ଜାରି ରହିଛି। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନର ପରିବେଶକୁ ଭାରତୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ପରମ୍ପରାରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିବା ପାଇଁ ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ ଚାଲିଛି।
ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନର ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହଲ୍ ଯଥା ‘ଦରବାର ହଲ୍’ ଓ ‘ଅଶୋକ ହଲ୍’କୁ ଯଥାକ୍ରମେ ‘ଗଣତନ୍ତ୍ର ମଣ୍ଡପ’ ଓ ‘ଅଶୋକ ମଣ୍ଡପ’ ନାମରେ ନାମିତ କରି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ ଖୁସି ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି।
‘ଦରବାର ହଲ୍’ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ ଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାରୋହ ଏବଂ ଉତ୍ସବର ସ୍ଥାନ। ‘ଦରବାର’ ଶବ୍ଦଟି ଭାରତୀୟ ଶାସକ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଅଦାଲତ ଏବଂ ସମାବେଶକୁ ବୁଝାଏ। ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ହେବା ପରେ ଏହାର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା। ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ‘ଗଣତନ୍ତ୍ର’ର ଧାରଣା ଗଭୀର ଭାବରେ ଜଡ଼ିତ, ଯାହା ‘ଗଣତନ୍ତ୍ର ମଣ୍ଡପ’କୁ ଏହି ସ୍ଥାନ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ନାମରେ ପରିଣତ କରିଥିଲା।
‘ଅଶୋକ ହଲ୍’ ମୂଳତଃ ଏକ ମନୋରଞ୍ଜନ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା। ‘ଅଶୋକ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ଯିଏ “ସମସ୍ତ ଦୁଃଖରୁ ମୁକ୍ତ” ଅଥବା “କୌଣସି ଦୁଃଖରୁ ମୁକ୍ତ”। ଏହାବ୍ୟତୀତ ‘ଅଶୋକ’ ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କୁ ବୁଝାଏ, ଯିଏ ଏକତା ଏବଂ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହ-ଅସ୍ତିତ୍ୱର ପ୍ରତୀକ ଅଟନ୍ତି। ଭାରତୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଜାତୀୟ ପ୍ରତୀକ ହେଉଛି ସାରନାଥର ଅଶୋକଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ରାଜଧାନୀ। ଏହି ଶବ୍ଦଟି ଅଶୋକ ବୃକ୍ଷକୁ ମଧ୍ୟ ବୁଝାଏ ଯାହାର ଭାରତୀୟ ଧାର୍ମିକ ପରମ୍ପରା ସହିତ କଳା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିରେ ଗଭୀର ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି। ‘ଅଶୋକ ହଲ୍’ର ନାମ ‘ଅଶୋକ ମଣ୍ଡପ’ ରଖିବା ଦ୍ୱାରା ଭାଷାରେ ସମାନତା ଆସିଥାଏ ଏବଂ ‘ଅଶୋକ’ ଶବ୍ଦ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମୁଖ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ସହିତ ଇଂରାଜୀକରଣର ଚିହ୍ନ ଦୂର ହୋଇଥାଏ।
