ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜୟପୁରର ଜନଗହଳିପୂର୍ଣ୍ଣ ବାବା ରାମଦେବ ନଗର ବସ୍ତିରେ କିଛି ମହିଳା ନେତ୍ରୀ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛନ୍ତି ଯେ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରୁ ହିଁ ପ୍ରକୃତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ଶହ ଶହ ପରିବାର ରହୁଥିବା ଏହି ବସ୍ତିରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଲୋକମାନେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମଳ ସେବା ଅଭାବ ଭଳି ପରିସ୍ଥିତି ସହିତ ସଂଘର୍ଷ କରି ଆସୁଥିଲେ।
ସ୍ୱେରେଜ୍ ସଂଯୋଗ ନଥିବାରୁ ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ଶୌଚାଳୟର ଭୁଲ ପରିଚାଳନା ଯୋଗୁଁ ବିଶେଷ କରି ମହିଳାମାନେ ଏହି ଆହ୍ୱାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିଲେ । ମଞ୍ଜୁ ରଣା, ସଞ୍ଜୁ ରଣା, ଚୁଟ୍ଟନ ବେଗମ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଭଳି ମହିଳାମାନେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ବିପ୍ଳବର ନେତୃତ୍ୱ ନେବା ପରେ ସବୁ କିଛି ବଦଳିବାକୁ ଲାଗିଲା।
ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ମହିଳା, ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହକାରୀ ଓ ଗୃହିଣୀଙ୍କ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ପୃଷ୍ଠଭୂମିରୁ ଆସିଥିବା ଏହି ମହିଳାମାନେ ସାମୁଦାୟିକ ପରିଚାଳନା କମିଟି (ସିଏମସି) ଓ ସିଙ୍ଗଲ୍ ୱିଣ୍ଡୋ ଫୋରମ୍ (ଏସ୍ଡବ୍ଲ୍ୟୁଏଫ୍) ଗଠନ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ନିଜ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅବହେଳିତ ଲୋକଙ୍କୁ ସ୍ୱର ଦେବା ପାଇଁ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ଥିଲେ।
ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା ସ୍ୱଚ୍ଛତା କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ (ଏସବିଏମ୍) ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା ଉପରେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଗ୍ରହଣ କରିବା। ଏହି ଜ୍ଞାନ ସହିତ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ, ସେମାନେ ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ଯେଉଁଥିରେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ନିୟୋଜିତ କରିବା, ପ୍ରମାଣ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଏବଂ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ପରିମଳ ମଡେଲ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ମହିଳା ନେତ୍ରୀ ବସ୍ତି ଭିତରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ବୟସ୍କ, ଏକାକୀ ମହିଳା, ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ଓ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ସଂଗ୍ରହକାରୀଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ସୁରକ୍ଷିତ ପରିମଳ ଅଭ୍ୟାସ ଏବଂ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପୃଥକୀକରଣ ଉପରେ ସଚେତନତା ଅଭିଯାନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ମିଳିତ ଭାବେ ୪୦୦ରୁ ଅଧିକ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ।
ଏହାର ଫଳାଫଳ ତୁରନ୍ତ ମିଳିଥିଲା। ଶୌଚାଳୟ ନଥିବା ୧୦୦ ପରିବାର ମଧ୍ୟରୁ ୨୫ଟି ପରିବାରରେ ନୂଆ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ବାକି ୭୫ଟି ପରିବାରରେ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଜାରି ରହିଛିି। ମହିଳାମାନେ ବିଦ୍ୟମାନ ଗୋଷ୍ଠୀ ଶୌଚାଳୟର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ, ସାମୂହିକ ଦାୟିତ୍ୱ ଏବଂ ମାଲିକାନା ଭାବନାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ନେଇଥିଲେ।
ଏହି ସ୍ୱଚ୍ଛତା କ୍ଷେତ୍ରର ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ସ୍ୱରର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ମହିଳା ନେତ୍ରୀମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପୁରୁଷ ନେତୃତ୍ୱ ଥିବା ବସ୍ତି ଉନ୍ନୟନ ସମିତି (ଏସଡିସି) ସହିତ ସମ୍ପର୍କ କରିଥିଲେ। ମହିଳା ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ ଗୋଷ୍ଠୀ ମାନଙ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମସ୍ୟା ଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଦୃଢ଼ ମହିଳା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ସେମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ।
ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରୟାସ କେବଳ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଲା ନାହିଁ ବରଂ ଏକ ଅଧିକ ସମାବେଶୀ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ସମାଧାନରେ ମଧ୍ୟ ଯୋଗଦାନ କରିଥିଲା, ଯାହା ବସ୍ତିର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା।
ଏହି ମହିଳା ନେତ୍ରୀମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଉନ୍ନତ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଦିଗରେ ଏକ ବୃହତ ଜାତୀୟ ଅଭିଯାନର ଅଂଶ ବିଶେଷ, ଯାହାର ଉଦାହରଣ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନର ଦଶମ ବାର୍ଷିକୀ ଅବସରରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ସ୍ୱଭାବ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ସଂସ୍କାର ସ୍ୱଚ୍ଛତା (୪ଏସ) ଅଭିଯାନ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଛି । ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୭ ରୁ ୨ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୪ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିବା ଏହି ଅଭିଯାନ ବାର୍ଷିକ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ହିଁ ସେବା ଅଭିଯାନ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଛି, ଯାହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ ତାରିଖରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ଅବସରରେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ଦିବସରେ ସମାପ୍ତ ହେବ ।
୪ଏସ୍ ଅଭିଯାନ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନ ଠାରୁ ବହୁତ ଉପରେ; ଏହା ସ୍ୱଚ୍ଛତା ମାଧ୍ୟମରେ ମାଲିକାନା, ନିରନ୍ତରତା ଏବଂ ସମ୍ମାନର ମୂଳ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ, ଏହାର ନୀତି ବାବା ରାମଦେବ ନଗରର ମହିଳାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ ହୋଇଥାଏ ।
ଗତ ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନର ସଫଳତା ନିଜେ ଏହାର କଥା କହିଥାଏ । ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୫, ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ଗ୍ରାମୀଣ ଭାରତରେ ୧୧.୬୬ କୋଟି ଘରୋଇ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଅଗଣିତ ଗ୍ରାମର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଚିତ୍ରକୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଛି । ସହରାଞ୍ଚଳରେ ୬୩.୬୩ ଲକ୍ଷ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଘରୋଇ ଶୌଚାଳୟ (ଆଇଏଚ୍ଏଚ୍ଏଲ୍) ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ପରିମଳ ସୁବିଧାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିଛି । ଏହି ସଂଖ୍ୟା ଗୁଡ଼ିକ ମିଶନର ବ୍ୟାପକତାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି, କିନ୍ତୁ ବାବା ରାମଦେବ ନଗରର ମହିଳା ମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାହାଣୀ ହିଁ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାରମର୍ମକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ ।
ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରୟାସରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ, ବିଶେଷ କରି ମହିଳା ମାନଙ୍କର ସଂପୃକ୍ତି ବିନା ସ୍ଥାୟୀ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ହାସଲ କରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ । ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରି ଏହି ମହିଳାମାନେ କେବଳ ସେମାନଙ୍କ ବସ୍ତିର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ନୁହେଁ ବରଂ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ମହିଳା ନେତୃତ୍ୱକୁ ଯେପରି ଭାବରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ତାହାକୁ ମଧ୍ୟ ନୂଆ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି । ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦାମାନେ ନେତୃତ୍ୱ ନେଲେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ କରି ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଛି ।
ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ ଏହାର ଦଶମ ବାର୍ଷିକୀ ପାଳନ କରୁଥିବା ବେଳେ ବାବାରାମଦେବ ନଗରର କାହାଣୀ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରର ସକ୍ରିୟତାର ଶକ୍ତିର ପ୍ରମାଣ ପାଲଟିଛି। ଏହି ବସ୍ତିର ମହିଳାମାନେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ଯେ ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛ, ସୁସ୍ଥ ଭାରତ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ କେବଳ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇ ନଥାଏ ବରଂ ଏହା ସେବା କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ସଂପୃକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଦରକାର କରେ। ସେମାନଙ୍କ ଯାତ୍ରା ସାହସ, ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ, ଯାହା ଅଗଣିତ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଜ ସମୁଦାୟରେ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ।
