ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଇନୋଭେସନ୍ ସେଲ୍ ସହଯୋଗରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଖାଉଟି ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ ଟମାଟୋ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ (ଟିଜିସି) ନାମକ ଏକ ହ୍ୟାକାଥନ୍ ଆରମ୍ଭ କରିଛି। ଟମାଟୋ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଅଭିନବ ଉପାୟ ସହିତ ଏଥିରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଲାଗି ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି। ୩୦ ଜୁନ୍ ୨୦୨୩ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଟମାଟୋ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ (ଟିଜିସି)କୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ଗବେଷଣା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ, ଅଧ୍ୟାପକ, ଶିଳ୍ପବ୍ୟକ୍ତି, ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ ପେସାଦାରମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଉତ୍ସାହଜନକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ମିଳିଥିଲା।
ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଉଦ୍ଭାବକଙ୍କ ଠାରୁ ସମୁଦାୟ ୧,୩୭୬ଟି ସୃଜନଶୀଳ ଉପାୟ ମିଳିଥିଲା। କଠୋର ପର୍ଯ୍ୟାୟଭିତ୍ତିକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପରେ ୨୮ଟି ଉପାୟକୁ ପ୍ରୋଟୋଟାଇପ୍ ବିକାଶ ଓ ପରାମର୍ଶ ପାଇଁ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି ବୋଲି ଖାଉଟି ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ ସଚିବ ଶ୍ରୀମତୀ ନିଧି ଖାରେ ଆଜି ଗଣମାଧ୍ୟମ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କ ସହ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରି କହିଛନ୍ତି।
ବିଶ୍ୱର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଟମାଟୋ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ ଭାରତରେ ବାର୍ଷିକ ୨୦ ନିୟୁତ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ ଟମାଟୋ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ। ତେବେ ଅତ୍ୟଧିକ ବର୍ଷା କିମ୍ବା ହଠାତ୍ ଗରମ ଭଳି ପ୍ରତିକୂଳ ପାଣିପାଗ ପରିସ୍ଥିତି ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉପଲବ୍ଧତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ, ଯାହା ଫଳରେ ମୂଲ୍ୟରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଅସ୍ଥିରତା ଦେଖା ଦେଇଥାଏ । ଏହି ଆହ୍ଵାନଗୁଡ଼ିକ ସିଧାସଳଖ କୃଷକଙ୍କ ଆୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ, ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ବ୍ୟାହତ କରେ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ଅପଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଏବଂ ଟମାଟୋ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳାକୁ ସ୍ଥିର କରିବା ପାଇଁ ଅଭିନବ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ସମାଧାନ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ଟମାଟୋ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ (ଟିଜିସି) ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି।
ଟମାଟୋ ଉତ୍ପାଦନ, ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଏବଂ ବିତରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବସ୍ଥାଗତ ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଭାରତର ଯୁବ ଉଦ୍ଭାବକ ଏବଂ ଗବେଷକଙ୍କ ପ୍ରତିଭାକୁ ଉପଯୋଗ କରିବା ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା । ଏହି ଆହ୍ୱାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:
ପ୍ରାକ୍ ଉତ୍ପାଦନ: ଜଳବାୟୁ ସହନଶୀଳ ବିହନର ସୀମିତ ଉପଲବ୍ଧତା ଏବଂ ଖରାପ କୃଷିବିଜ୍ଞାନ ଅଭ୍ୟାସ।
ଅମଳ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷତି : ଶୀତଳ ଭଣ୍ଡାର ସୁବିଧାର ଅଭାବ ଏବଂ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପରିଚାଳନା ଫଳରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ।
ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି : ଅତିରିକ୍ତ ଟମାଟୋ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଭିତ୍ତିଭୂମି।
ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା : ବିଖଣ୍ଡିତ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ମଧ୍ୟସ୍ଥିଙ୍କ ଆଧିପତ୍ୟ ଅକ୍ଷମତା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟ ଅସ୍ଥିରତା ।
ବଜାର ପ୍ରବେଶ ଏବଂ ଚାହିଦା ପୂର୍ବାନୁମାନ: ଅସଙ୍ଗତ ପହଂଚ ଏବଂ ଚାହିଦା ପୂର୍ବାନୁମାନ ଉପକରଣର ଅଭାବ ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ଏବଂ ଅପଚୟର କାରଣ ସାଜିବା ।
ବୈଷୟିକ ଗ୍ରହଣ : ସୀମିତ ସଚେତନତା ଏବଂ ଆଧୁନିକ କୃଷି ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ବ୍ୟବହାର ଯେପରିକି ସଠିକ୍ ଚାଷ ଏବଂ ଆଇଓଟି-ଭିତ୍ତିକ ତଦାରଖ।
ପ୍ୟାକେଜିଂ ଏବଂ ପରିବହନ : ସେଲ୍ଫ ଲାଇଫ୍ ରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ଏବଂ କ୍ଷତି ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଅଭିନବ, ବ୍ୟୟବହୁଳ ସମାଧାନର ଆବଶ୍ୟକତା ।
ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଉଦ୍ଭାବକଙ୍କ ଠାରୁ ସମୁଦାୟ ୧,୩୭୬ଟି ବିଚାର ମିଳିଥିଲା। କଠୋର ମୂଲ୍ୟାୟନ ପରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟ – ୧ରେ ୪୨୩ଟି ବିଚାରକୁ ଚୟନ କରାଯାଇଥିଲା। ୨୯ଟି ଚିନ୍ତାଧାରା ଦ୍ବିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପହଞ୍ଚିଥିବା ବେଳେ ୨୮ଟି ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ପାଣ୍ଠି ଓ ପରାମର୍ଶ ମିଳିଛି। ଏଆଇସିଟିଇ ଏବଂ ଡିଓସିଏର ଟିଜିସି ମୂଲ୍ୟାୟନ କମିଟି ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକଳ୍ପ ଗୁଡ଼ିକର ନିୟମିତ ତଦାରଖ, ସ୍ଵଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ପରିଦର୍ଶନ ଏବଂ ସମୀକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା। ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପ୍ୟାନେଲ ଦ୍ୱାରା ଏକାଧିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ମୂଲ୍ୟାୟନ ୧୪-୧୫ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୪ରେ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ମୂଲ୍ୟାୟନରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରକଳ୍ପ ଗୁଡିକର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା, ମାପନୀୟତା ଏବଂ ଅଭିନବତା ଉପରେ ବିଚାର କରାଯାଇଥିଲା ।
ଟମାଟୋ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୧୪ଟି ପେଟେଣ୍ଟ, ୪ଟି ଡିଜାଇନ୍ ପଞ୍ଜୀକରଣ/ ଟ୍ରେଡମାର୍କ ଏବଂ ୧୦ଟି ପ୍ରକାଶନ ସମେତ ଅନେକ ଆଇପି ଫାଇଲିଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ରହିଛି। କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ଫଳାଫଳ ଥିଲା:
– ସେଲଫ୍ ଲାଇଫ୍ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ଅମଳ ପରବର୍ତ୍ତୀ କ୍ଷତିକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଅଭିନବ ପ୍ୟାକେଜିଂ ଏବଂ ପରିବହନ ସମାଧାନର ବିକାଶ ।
– ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତ ଉତ୍ପାଦ ସୃଷ୍ଟି ଯାହା ଉପଯୋଗୀତା ବୃଦ୍ଧି କରେ, ଅପଚୟ ହ୍ରାସ କରେ ଏବଂ ବର୍ଷସାରା ଉପଲବ୍ଧତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ।
ଟମାଟୋ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ସମାଧାନ ଟମାଟୋ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା, ସ୍ଥିରତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା, ଅପଚୟ ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଭ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥାଏ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଭାରତରେ ଅନ୍ୟ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଏକ ମାନଦଣ୍ଡ ସ୍ଥାପିତ କରିଛି ।
ଟମାଟୋ ଗ୍ରାଣ୍ଡ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ସହଯୋଗ ଏବଂ ଉଦ୍ଭାବନର ଶକ୍ତିର ପ୍ରମାଣ ଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇଛି । ଶିକ୍ଷା, ଉଦ୍ୟୋଗ ଏବଂ ସରକାରଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି ଏହା ଭାରତର କୃଷି ଆହ୍ୱାନର ସ୍ଥାୟୀ, ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସମାଧାନ ପାଇଁ ମାର୍ଗ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିଛି । ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଫଳାଫଳ ଉଭୟ କୃଷକ ଏବଂ ଟମାଟୋ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରିବ ।