ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ରାଜନୀତିରେ ଭାରତର ବଦଳୁଥିବା ପ୍ରତିଚ୍ଛବି ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱଗୁରୁ ଭାବେ ଉତ୍ଥାପନ କରିଛି। ‘ଭାରତ ପ୍ରଥମ’ ନୀତିକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ସହ ଭାରତ ବିଗତ ୧୧ ବର୍ଷରେ ବିଶ୍ୱକୁ ଏକ ପରିବାର ଭାବେ ବିବେଚନା କରିଛି। ଜୟବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଆହ୍ୱାନକୁ ମୁକାବିଲା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତର ନେତୃତ୍ୱକୁ ବିଶ୍ୱ ପ୍ରଶଂସା କରିଛି। ଏହିଦିଗରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ଭାରତର ସ୍ୱରକୁ ବିଶ୍ୱପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ପ୍ରତିଧ୍ୱନୀତ କରିଛି। ଏଥିରୁ କିଛି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ।
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ନେତୃତ୍ୱ
ଜି-୨୦ ରେ ଭାରତର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଜୈବିକ ଇନ୍ଧନ ମେଣ୍ଟର ଶୁଭାରମ୍ଭ ଭାରତର ଉଦୀୟମାନ ନେତୃତ୍ୱକୁ ବିଶ୍ୱ ଦରବାରରେ ଦୋହରାଇଥିଲା। ଡିସେମ୍ବର ୧, ୨୦୨୨ ରୁ ନଭେମ୍ବର ୩୦, ୨୦୨୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଜି -୨୦ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଣ୍ଡଳୀର ସଭାପତିତ୍ୱ କରିଥିଲା। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ଭାରତ ମଣ୍ଡପମରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଜି-୨୦ ନେତାଙ୍କ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ୨୦ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କ ସମେତ, ନଅଟି ନିମନ୍ତ୍ରିତ ଦେଶ ଏବଂ ୧୪ଟି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂଗଠନର ପ୍ରତିନିଧି ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ଭାରତର ୬୦ଟି ସହରରେ ୨୦୦ ରୁ ଅଧିକ ବୈଠକ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିନିଧି ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ସମ୍ମିନଳୀର ବିଷୟବସ୍ତୁ ଥିଲେ “ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍”। ଏହା ଭାରତର ସଭ୍ୟତା, ନୀତି ଏବଂ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛାକୁ ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲା।
ସେହିପରି ୧୦ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୪ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଫ୍ରାନ୍ସ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଇମାନୁଏଲ ମାକ୍ରନଙ୍କ ସହ ପ୍ୟାରିସରେ ଆୟୋଜିତ ଏଆଇ ଆକ୍ସନ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀର ସହ-ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ। ଏହି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ଦାୟିତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏଆଇ ବିକାଶ ଉପରେ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଉଦୀୟମାନ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାରେ ଭାରତର ବଢ଼ୁଥିବା ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହିତ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ପ୍ରଗତିକୁ ସମନ୍ୱିତ କରିବା ନୀତିକୁ ଏହା ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲା।
କୋଭିଡ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ, ଭାରତ ଏହାର ମାନବ-କୈନ୍ଦ୍ରିକ କୂଟନୀତିର ପ୍ରମାଣ ସ୍ୱରୂପ ଟିକା ମୈତ୍ରୀ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲା। ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୧ ଠାରୁ, ଭାରତ ୯୯ଟି ଦେଶ ଏବଂ ଦୁଇଟି ଜାତିସଂଘ ସଂସ୍ଥାକୁ ୩୦.୧୨ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଟିକା ଡୋଜ୍ ଯୋଗାଇ ବିଶ୍ୱରେ ନିଜର ମାନବୀୟ ବିଚାରକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିଥିଲା।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଏବଂ ତତ୍କାଳୀନ ଫ୍ରାନ୍ସ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫ୍ରାଙ୍କୋଇସ୍ ଓଲାଣ୍ଡଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ୩୦ ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୫ରେ ପ୍ୟାରିସଠାରେ COP-୨୧ ର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ସେହିପରି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସୌର ମେଣ୍ଟ ହେଉଛି ଭାରତର ପ୍ରମୁଖ ଜଳବାୟୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରୟାସ ଭିତରୁ ଗୋଟିଏ। ୧୨୦ ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ସ୍ୱାକ୍ଷରକାରୀ ଦେଶ ସହିତ, ଏହି ଅଭିଯାନ ଦ୍ୱାରା ଆଇଏସ୍ଏ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ୧ ହଜାର ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ସୌର ନିବେଶ ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଭାରତର ଗୁରୁଗ୍ରାମରେ ଏହାର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି। ଏହା ଭାରତରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ପ୍ରଥମ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆନ୍ତଃସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା।
ଯେଉଁଠି ସଙ୍କଟ ସେଇଠି ସହାୟତା
ଏତ ଗଲା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ପରିବେଶ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଉପଯୋଗ ଏବଂ ଗବେଷଣା ତଥା ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଆଗକୁ ନେବା ପାଇଁ ବିଶ୍ୱନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିବା ନୂତନ ଭାରତର ଗାଥା। ଅଭିନବ ଚିନ୍ତାଧାରା ସହ ଭାରତ କେବେ ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ପଛରେ ପକାଇ ନାହିଁ। ଯେଉଁଠି ଯେତେବଳେ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ସେଇଠି ସେତେବଳେ ସହାୟତାର ଝଚଡ଼ି ନେଇ ଠିଆ ହୋଇଛି ଭାରତ।
ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ଭାରତ ୧୫୦ ରୁ ଅଧିକ ଦେଶକୁ ମାନବୀୟ ସହାୟତା ଏବଂ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ଏହା ମହାମାରୀ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଙ୍କଟର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଡାକ୍ତରୀ ଦଳ, ରିଲିଫ୍ ସାମଗ୍ରୀ ଏବଂ ବିଶେଷଜ୍ଞ ମାନବଶକ୍ତି ନିୟୋଜିତ କରିଛି। ଏହି ପ୍ରୟାସଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଭାରତର କ୍ଷମତା ନୁହେଁ ବରଂ ଏକ ଦାୟିତ୍ୱବାନ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଏହାର କର୍ତ୍ତବ୍ୟବୋଧକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ, ସରକାର ଭାରତକୁ ବିଶ୍ୱ ମଞ୍ଚରେ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି, ସ୍ଥାୟୀ ସହଭାଗୀତା ଗଠନ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ରଣନୈତିକ ସ୍ୱାୟତ୍ତତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି। ନିକଟ ପଡ଼ୋଶୀ ହେଉ କିମ୍ବା ବ୍ୟାପକ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ, ବହୁପାକ୍ଷିକ ମଞ୍ଚ କିମ୍ବା ଦକ୍ଷିଣ ବିଶ୍ୱ ସହିତ ସମ୍ପର୍କର ଭାରତର ଭାରତ ସ୍ପଷ୍ଟତା ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପ୍ରଶଂସା ପାଇଛି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦକ୍ଷେପ, ମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ବିକାଶରେ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ଦେବା ସହିତ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରଥମ ସ୍ଥାନରେ ରଖିଛି ଦେଶ।
ପଡ଼ୋଶୀ ପ୍ରଥମ
ଭାରତର ‘ପଡ଼ୋଶୀ ପ୍ରଥମ’ ନୀତି ଆଞ୍ଚଳିକ ସମ୍ପର୍କ ପାଇଁ ଏକ ସାହସିକ, ଭବିଷ୍ୟତମୁଖୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗଠନ କରିଛି। ଏହି ନୀତି ଭୁଟାନ, ନେପାଳ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ମାଳଦ୍ୱୀପ, ମିଆଁମାର, ବାଂଲାଦେଶ ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଭଳି ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଦୃଢ଼ ଭୌତିକ, ଡିଜିଟାଲ୍ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଏ। ଏହା ସମ୍ମାନ, ଆଲୋଚନା, ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧିର ନୀତି ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ। ଭାରତର ସମର୍ଥନ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ଭିତ୍ତିଭୂମିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସ୍ଥାନୀୟ ବିକାଶ ପ୍ରକଳ୍ପ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଛି।
ପୂର୍ବ ନୀତି
୨୦୧୪ ମସିହାରେ ‘ଲୁକ୍ ଇଷ୍ଟ’ ନୀତିରୁ ଆକ୍ଟ ଇଷ୍ଟ ନୀତିକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଭାରତ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଏବଂ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ପ୍ରସାରକୁ ବିସ୍ତାର କରିଛି। ଆସିଆନ ଏହାର ମୂଳ ସ୍ଥାନରେ ଥିବାରୁ, ଏହି ନୀତି ଅର୍ଥନୈତିକ ସହଭାଗୀତା, ସାଂସ୍କୃତିକ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଭିପ୍ରେରିତ କରେ। ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ, କ୍ୱାଡ ଏବଂ ଆସିଆନ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ସ୍ତରୀୟ ବୈଠକ ପ୍ଲସ୍ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ଆଞ୍ଚଳିକ ଫୋରମରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ସହିତ ଭାରତ ଦୃଢ଼ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସମ୍ପର୍କ ଗଠନ କରିଛି।
ଦକ୍ଷିଣ ବିଶ୍ୱ ସହ ନିବିଡ଼ତା
ଦକ୍ଷିଣ ବିଶ୍ୱରେ ଭାରତର ନେତୃତ୍ୱ ସହଭାଗୀ ଇତିହାସ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଆକାଂକ୍ଷା ଉପରେ ଅବସ୍ଥାପିତ। ଜାନୁଆରୀ ଏବଂ ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୩ ଏବଂ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୪ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଭଏସ୍ ଅଫ୍ ଗ୍ଲୋବାଲ୍ ସାଉଥ ସମ୍ମିଳନୀର ତିନୋଟି ସଂସ୍କରଣ ଦକ୍ଷିଣ ସ୍ୱରକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲା। ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍କରଣରେ ୧୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଦେଶର ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଭାରତର ବିଶ୍ୱସନୀୟତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲା।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୫ ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ମରିସସରେ ‘ମହାସାଗର’ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଭାରତର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପାରସ୍ପରିକ ଏବଂ ସାମଗ୍ରିକ ଉନ୍ନତିର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥିଲା। ଏହି ସମ୍ପର୍କ ଦ୍ୱାରା ଦକ୍ଷିଣ ବିଶ୍ୱ ଦେଶ ଗୁଡ଼ିକର ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଗୃହ ନିର୍ମାଣ ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଭାରତ ସହଭାଗୀ ହୋଇଛି।
ନୂତନ ଦୂତାବାସ ଏବଂ କନସୁଲେଟ୍
୨୦୧୪-୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ, ଭାରତ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ୩୯ ଟି ନୂତନ ଦୂତାବାସ ଏବଂ କନସୁଲେଟ୍ ଖୋଲିଛି। ମୋଟ ସଂଖ୍ୟା ବର୍ତ୍ତମାନ ୨୧୯ ରେ ପହଞ୍ଚିଛି। ଏହି ବିସ୍ତାର ଭାରତର ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଉପସ୍ଥିତି ଏବଂ ପ୍ରସାରକୁ ତୀକ୍ଷ୍ଣ କରିଛି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ମିଶନ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥ ଉପରେ ସରକାରଙ୍କ ସ୍ପଷ୍ଟ ଧ୍ୟାନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଏହା ବିକାଶ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାର ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ କୂଟନୀତିକୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶାଏ। ବର୍ଦ୍ଧିତ ପଦଚିହ୍ନ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ, ସମ୍ପର୍କକୁ ଗଭୀର କରିବା ଏବଂ ବିଦେଶରେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି। ଏହା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟମୂଳକ, ଦୃଢ଼ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ଦୃଷ୍ଟିରୁ କୂଟନୀତି, ସର୍ବଦା ଦେଶକୁ ପ୍ରଥମେ ରଖେ।
ରଣନୈତିକ ସ୍ତରରେ ବିଶ୍ୱ ସମ୍ପର୍କର ନେତୃତ୍ୱ
ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ, ଆମେରିକା, ରୁଷ, ଫ୍ରାନ୍ସ ଏବଂ ସାଉଦି ଆରବ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ବିଶ୍ୱ ଶକ୍ତି ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ଗଭୀର, ଅଧିକ ସଂରଚିତ ଏବଂ କ୍ରମଶଃ ଭବିଷ୍ୟତ-ମୁଖୀ ହୋଇଛି। ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ଲୋକଙ୍କ ସହ ଲୋକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏହି ସହଭାଗୀତା ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରକ ଭାବରେ ଭାରତର ବିକଶିତ ଭୂମିକାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି।
ଆମେରିକା
ଭାରତ-ଆମେରିକା ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସମ୍ପର୍କ ଏକ “ବିଶ୍ୱ ରଣନୈତିକ ସହଭାଗୀତା” ଭାବରେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି, ଯାହା ସମାନ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ, ଆଞ୍ଚଳିକ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସମନ୍ୱୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ। ଗତ ଏଗାର ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆମେରିକା ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ଏକ ଉଚ୍ଚ-ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ-କୈନ୍ଦ୍ରିକ ସହଭାଗୀତାରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି। “ମିଶନ ୫୦୦” ଅନ୍ତର୍ଗତ, ଉଭୟ ପକ୍ଷ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ୫୦୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରକୁ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛନ୍ତି ଏବଂ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ଏକ ବ୍ୟାପକ ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି। ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସହଭାଗୀତା ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ଦଶ ବର୍ଷର ଫ୍ରେମୱାର୍କ ଘୋଷଣା ସହିତ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କ ଆହୁରି ମଜବୁତ ହୋଇଛି। ଭାରତର ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଆମେରିକୀୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ ଲାଭ ସହ ସମ୍ପର୍କକୁ ବ୍ୟାପକ କରିଛି।
ଋଷୀୟ ସଂଘ
ଗତ ଏଗାର ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଋଷ ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ଗଭୀର ଏବଂ ଅଧିକ ସଂରଚିତ ହୋଇଛି। ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ରଣନୈତିକ ଅଂଶୀଦାର ଭାବରେ, ରୁଷିଆନ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତିର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ରହିଛି। ବାଣିଜ୍ୟ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ସହଯୋଗ ପରିଚାଳିତ ହୋଇଛି। ସେହିପରି ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଋଷର ସହଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ପ୍ରତି ଅଧିକ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହୋଇଛି।
ଫ୍ରାନ୍ସ
ଭାରତ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ ଏକ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ସହଭାଗୀତା ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି, ଯାହା ସାଧାରଣ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଏବଂ ବହୁପାକ୍ଷିକ ବିଶ୍ୱାସ ଉପରେ ନିର୍ମିତ। ଏହି ସମ୍ପର୍କ ସୁରକ୍ଷା, ଅର୍ଥନୀତି, ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ଲୋକ-ଲୋକ ସମ୍ପର୍କକୁ ବ୍ୟାପିଛି। ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ତମ୍ଭ ଭାବରେ ରହିଛି, ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାରେ ୩୬ ରାଫାଲ ଜେଟ୍ ସାମିଲ ହେବା ଗଭୀର ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ସହଯୋଗର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇଛି। ପୂର୍ବରୁ, ଜୁଲାଇ ୨୦୨୩ରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଫରାସୀ ଜାତୀୟ ଦିବସରେ ସମ୍ମାନିତ ଅତିଥି ଭାବରେ ଫ୍ରାନ୍ସ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ।
ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ
ଭାରତ-ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ ବ୍ୟାପକ ରଣନୈତିକ ସହଭାଗୀତା ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁଦୃଢ଼ ହୋଇଛି। ଭାରତ-ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ ଏଫଟିଏ ଏବଂ ଡବଲ୍ କଣ୍ଟ୍ରିବ୍ୟୁସନ୍ କନଭେନସନ୍ ର ସମ୍ପ୍ରତି ସମାପ୍ତି ଆମର ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ଯାହା ପ୍ରମୁଖ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସହଯୋଗର ବିଶାଳ ସମ୍ଭାବନାକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିବ। ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଆର୍ଥିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ପଦକ୍ଷେପ, ଏବଂ ୟୁକେ-ଭାରତ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଆର୍ଥିକ ସେତୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ସାଉଥାମ୍ପଟନ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଭାରତରେ ଏହାର କ୍ୟାମ୍ପସ୍ ଖୋଲିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛି, ଏବଂ ଅଧିକ ୟୁକେ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଭାରତରେ ସେମାନଙ୍କର କ୍ୟାମ୍ପସ୍ ଖୋଲିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି। ଏହା ସହିତ ମାଞ୍ଚେଷ୍ଟର୍ ଏବଂ ବେଲଫାଷ୍ଟରେ ଆମର ଦୁଇଟି ନୂତନ କନସୁଲେଟ୍ ଖୋଲିବା ସହିତ ଆମର ଶିକ୍ଷାଗତ ଏବଂ ଲୋକ-ଲୋକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆହୁରି ମଜବୁତ କରିଛି।
ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ
ଦୁଇଟି ସର୍ବବୃହତ ଗଣତନ୍ତ୍ର, ଖୋଲା ବଜାର ଅର୍ଥନୀତି ଏବଂ ବହୁବହୁଳ ସମାଜ, ଭାରତ ଏବଂ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ ୨୦୦୪ ମସିହାରୁ ଏକ ରଣନୈତିକ ସହଭାଗୀତା ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଛି। ୨୦୨୩-୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ ଭାରତର ସାମଗ୍ରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସର୍ବବୃହତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଅଂଶୀଦାର ଥିଲା ଯାହାର ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ବାଣିଜ୍ୟ ୧୩୭ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୫୩ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଥିଲା। ନିୟମିତ ଭାରତ-ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘ ସମ୍ମିଳନୀ ବ୍ୟତୀତ, ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏକ ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ପରିଷଦ (ଟିଟିସି) ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି – ବାଣିଜ୍ୟ, ବିଶ୍ୱସ୍ତ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷାର ସନ୍ଧିସ୍ଥଳରେ ରଣନୈତିକ ଗୁରୁତ୍ୱର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ଏକ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ମଞ୍ଚ।
ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ
ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ରଣନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କ ଦ୍ୱାରା ଚାଳିତ ହୋଇଛି। ସାଉଦି ଆରବ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ୧୯୪୭ ମସିହାର ଏବଂ ୨୨ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ରେ ଜେଦ୍ଦାରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ଏବଂ ଯୁବରାଜ ମହମ୍ମଦ ବିନ୍ ସଲମାନଙ୍କ ସହ-ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ରଣନୈତିକ ସହଭାଗୀତା ପରିଷଦ ବୈଠକ ସମୟରେ ଏହାକୁ ଆହୁରି ମଜବୁତ କରାଯାଇଥିଲା। ପ୍ରମୁଖ ବିକାଶ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସହଯୋଗ ଉପରେ ନୂତନ ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟି ଏବଂ ଦୁଇଟି ରିଫାଇନାରୀ ପାଇଁ ଯୋଜନା ସମେତ ନିବେଶ ଉପରେ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ବାହିନୀର ଅଗ୍ରଗତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ସାଉଦି ଆରବରେ ୨.୬୫ ନିୟୁତରୁ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଭାରତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦୁଇ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଯୋଗ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଆସୁଛନ୍ତି।
ନିୟମିତ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସହଯୋଗ ସହିତ ଭାରତ-କାତାର ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫ରେ ମହାମହିମ ଶେଖ୍ ତାମିମ୍ ବିନ୍ ହମାଦ୍ ଅଲ୍-ଥାନିଙ୍କ ରାଷ୍ଟ୍ର ଗସ୍ତ ସମୟରେ, କାତାର ଭିତ୍ତିଭୂମି, ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୦ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ନିବେଶ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା। ଉଭୟ ପକ୍ଷ ଏକ ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥନୈତିକ ସହଭାଗୀତା ଚୁକ୍ତିନାମା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବାକୁ ଏବଂ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ କରିବାକୁ ସହମତ ହୋଇଥିଲେ। ସେମାନେ କତାରରେ କ୍ୟୁଏନ୍ବିର ବିକ୍ରୟ ପଏଣ୍ଟରେ ଭାରତର ଏକୀକୃତ ପେମେଣ୍ଟ ଇଣ୍ଟରଫେସ୍ (ୟୁପିଆଇ) ଆରମ୍ଭକୁ ସ୍ୱାଗତ କରିଥିଲେ, ଯାହାର ଦେଶବ୍ୟାପୀ ପ୍ରସାରଣ ପାଇଁ ଯୋଜନା ରହିଛି।
ସୀମା ବାହାରେ ସମର୍ଥନ
ଗତ ୧୧ ବର୍ଷ ଧରି, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ବିଦେଶରେ ଥିବା ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ ହୋଇଛି। ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟମାନେ ବିପଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ, ସରକାର ଶୀଘ୍ର ଏବଂ ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି। ସମୟୋଚିତ ଏବଂ ସୁସଜ୍ଜିତ ପ୍ରୟାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଭାବରେ ଘରକୁ ଫେରାଇ ଅଣାଯାଇଛି। ଏହି ଆଭିମୁଖ୍ୟଟି ଏକ ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ତାହା ହେଲା: ଦେଶ ଏବଂ ଏହାର ଲୋକମାନେ ପ୍ରଥମେ। ଏହିକ୍ରମରେ ସଂଘର୍ଷ, ସଙ୍କଟ କିମ୍ବା ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ, ସରକାର ଦ୍ରୁତଗତି, କରୁଣା ଏବଂ ସଠିକତାର ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି। ରିଲିଫ୍ ଏବଂ ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରୟାସ “ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମ” ନୀତିର ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଉଦାହରଣ ପାଲଟିଛି। ମହାମାରୀ ହେଉ ବା, ରାଜନୈତିକ ବିପ୍ଳବ କିମ୍ବା ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ହେଉ, ଭାରତ ଏହାର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଘରକୁ ଫେରାଇ ଆଣିଛି।
କୋଭିଡ ମହାମାରୀ ସମୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ବନ୍ଦେ ଭାରତ ମିଶନ। ଏହା ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ପ୍ରୟାସ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ। ମେ ୨୦୨୦ ରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୨ ମଧ୍ୟରେ, ୩ କୋଟି ୨୦ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ସ୍ୱଦେଶ ଫେରାଇ ଅଣାଯାଇଥିଲା। ଚୀନର ଉହାନରୁ ୬୩୭ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକକୁ ଏହି ସମୟରେ ଅଣାଯାଇଥିବାବେଳେ ଏବଂ 7 ମାଳଦ୍ୱୀପବାସୀଙ୍କୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା।
୨୦୨୧ରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ପରିସ୍ଥିତି ଖରାପ ହେବରୁ ଭାରତ ୬୬୯ ଜଣଙ୍କୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବା ପାଇଁ ଏକ ମାନବିକ ମିଶନ ହାତକୁ ନେଇଥିଲା, ଯାହାର ନାଁ ଥିଲା ଅପରେସନ୍ ଦେବୀଶକ୍ତି । ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୪୪୮ ଜଣ ଭାରତୀୟ ଏବଂ ୨୦୬ ଜଣ ଆଫଗାନ ଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଆଫଗାନ ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ଶିଖ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଦସ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ।
୨୦୨୨ ଫେବୃଆରୀ ଏବଂ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ, ସରକାର ୟୁକ୍ରେନ୍-ଋଷ ବିବାଦରେ ପ୍ରଭାବିତ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଉଊଦ୍ଧାର କରିବା ଲାଗି ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଅପରେସନ୍ ଗଙ୍ଗା। ୯୦ ଟି ବିମାନ ଦ୍ୱାରା ମୋଟ ୧୮,୨୮୨ ଜଣ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଥିଲା।
୨୦୨୩ ମସିହାରେ ସୁଡାନରେ ଯେତେବେଳେ ସଂଘର୍ଷ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଅପରେସନ୍ କାବେରୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତ ୧୩୬ ଜଣ ବିଦେଶୀ ନାଗରିକଙ୍କ ସମେତ ମୋଟ ୪,୦୯୭ ଜଣଙ୍କୁ ୧୮ ଟି ବାୟୁସେନା ବିମାନ, ୨୦ ଟି ବାଣିଜ୍ୟିକ ବିମାନ ଏବଂ ୫ ଟି ଭାରତୀୟ ନୌସେନା ଜାହାଜରେ ଫେରାଇ ଅଣାଯାଇଥିଲା।
୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଅପରେସନ୍ ଅଜୟ ଅଧୀନରେ, ୬ଟି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିମାନରେ ୧,୩୪୩ ଜଣଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଅଣାଯାଇଥିଲା। ଏଥିରେ ୧,୩୦୯ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ, ୧୪ ଜଣ ଭାରତୀୟ ବିଦେଶୀ ନାଗରିକ (OCI) କାର୍ଡ ଧାରକ ଏବଂ ୨୦ ଜଣ ନେପାଳୀ ନାଗରିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ।
୨୦୨୪ ମାର୍ଚ୍ଚରେ, ହାଇତିର ଗୃହଯୁଦ୍ଧରୁ ଭାରତର ନାଗରିକଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଲାଗି ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ଅପରେସନ୍ ଇନ୍ଦ୍ରାବତୀ। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ୧୭ ଜଣ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କୁ ହେଲିକପ୍ଟର ବ୍ୟବହାର କରି ସୁରକ୍ଷିତ ଭାବରେ ଡୋମିନିକାନ୍ ଗଣରାଜ୍ୟକୁ ବିମାନରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତର ଲୋକ-କୈନ୍ଦ୍ରିକ ବୈଦେଶିକ ନୀତିରେ ଆଉ ଏକ ସଫଳତା।
ଇଣ୍ଡିଆନ୍ କମ୍ୟୁନିଟି ୱେଲ୍ଫେୟାର ଫଣ୍ଡ
୨୦୦୯ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ, ଇଣ୍ଡିଆନ୍ କମ୍ୟୁନିଟି ୱେଲ୍ଫେୟାର ଫଣ୍ଡ ବିଦେଶରେ ଥିବା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଜୀବନରେଖା ପାଲଟିଛି। ୨୦୧୪ ମସିହାରୁ, ଏହି ପାଣ୍ଠି ମାଧ୍ୟମରେ ୩,୪୨,୯୯୨ ଜଣଙ୍କୁ ସହାୟତା କରାଯାଇଛି। ଏହା ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆବଶ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ସେମାନେ ଫସି ରହିଥିବେ, ଆହତ ହୋଇଥିବେ, କିମ୍ବା ଆଇନଗତ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିବେ।
ଅତଙ୍କବାଦ ନିରୋଧୀ ପଦକ୍ଷେପ
ଗତ ଏଗାର ବର୍ଷ ଧରି ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ପ୍ରତି ଭାରତର ଦୃଢ଼ ଏବଂ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସର୍ବୋପରି ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଅଟଳ ସଂକଳ୍ପକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ସୀମା ପାର କରି ସଠିକ ସାମରିକ ଆକ୍ରମଣ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଶ ଭିତରେ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେଟୱାର୍କଗୁଡ଼ିକୁ ରଣନୈତିକ ଭାବରେ ଭାଙ୍ଗିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଭାରତ ଅତୀତର ଦ୍ୱିଧାକୁ ଦୂର କରିଛି। ଧାରା ୩୭୦ ରଦ୍ଦ, ନକ୍ସଲବାଦ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଭିଯାନ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ-ପ୍ରଯୁକ୍ତି ପ୍ରତିରକ୍ଷାରେ ନୂତନ କ୍ଷମତା ଦ୍ୱାରା, ଭାରତ ଆଜି ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ସ୍ୱାବଲମ୍ବୀ ହୋଇପାରିଛି। ୨୦୧୬ରେ ସର୍ଜିକାଲ୍ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ, ୨୦୧୯ରେ ବାଲାକୋଟ ଏୟାର ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍, ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ ରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ପ୍ରତି ଭାରତର ଦ୍ରୁତ ଏବଂ ସଠିକ ସାମରିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସ୍ୱରୂପ ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁର, ଏହି ସଂକଳ୍ପକୁ ଆହୁରି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି।
ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି
ଗତ ଏଗାର ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ଭାରତ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଉପରେ ଦୃଢ଼ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଏହାର ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷମତାକୁ ପୁନଃପରିଭାଷିତ କରିଛି। ଭାରତ ୨୦୨୩-୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଉତ୍ପାଦନ ହାସଲ କରିଛି, ଯାହାର ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ ୧୨୭୪୩୪ କୋଟି ଛୁଇଁଛି। ଏହା ୨୦୧୪-୧୫ ତୁଳନାରେ ୧୭୪ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି। ସେହିପରି ୨୦୨୪-୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ, ଭାରତ ୨୩,୬୨୨ କୋଟି ଟଙ୍କାର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ରପ୍ତାନି ରେକର୍ଡ କରିଛି, ଯାହା ୨୦୧୩-୧୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ୬୮୬ କୋଟି ଥିଲା।
ସାମୁଦ୍ରିକ ସୁରକ୍ଷା
ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ ରଣନୀତି ସତର୍କତା, ଶୀଘ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଏବଂ ସକ୍ରିୟ ଆଞ୍ଚଳିକ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ। ଏକ ଲମ୍ବା ଉପକୂଳ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରମୁଖ ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ମାର୍ଗ ସହିତ, ଭାରତୀୟ ନୌସେନା ଜାତୀୟ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମହାସାଗର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଦ୍ୱାରା ମାର୍ଗଦର୍ଶନ, ଭାରତ ମହାସାଗର ମଧ୍ୟରେ ସହଯୋଗ ଏବଂ ସ୍ଥିରତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ। ଗତ ବର୍ଷକ ମଧ୍ୟରେ, ପଶ୍ଚିମ ଆରବ ସାଗରରେ ଡକାୟତି ଏବଂ ବଢ଼ୁଥିବା ବିପଦର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ, ନୌସେନା ୩୫ ରୁ ଅଧିକ ଜାହାଜ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲା, ୧୦୦୦ ରୁ ଅଧିକ ବୋର୍ଡିଂ ଅପରେସନ କରିଥିଲା ଏବଂ ୩୦ ରୁ ଅଧିକ ଘଟଣାର ଜବାବ ଦେଇଥିଲା। ଏହି ପ୍ରୟାସଗୁଡ଼ିକ ୫୨୦ରୁ ଅଧିକ ଜୀବନ ବଞ୍ଚାଇଛି ଏବଂ ୫.୩ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟର ମାଲ ପରିବହନ କରୁଥିବା ୩୧୨ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଜାହାଜ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ପଥ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଛି।
ଗତ ୧୧ ବର୍ଷ ବିଶ୍ୱ ଶକ୍ତି ଭାବେ ଭାରତର ରୂପାନ୍ତରଣକୁ ଦର୍ଶାଏ। ଜି-୨୦ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସୌର ମେଣ୍ଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରଣନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ, ଭାରତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଏବଂ ବାସ୍ତବବାଦ ସହିତ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଛି। ମାନବିକ ସହାୟତା, ଆଞ୍ଚଳିକ ସହଭାଗୀତା ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ ଏହାର ଅଙ୍ଗୀକାରତା ଏହାର ନାଗରିକଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରଥମ ନୀତିକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ। ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଉତ୍ପାଦନ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ନବସୃଜନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ, ଭାରତ ଏହାର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଛି। ସାହସିକ ନେତୃତ୍ୱ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କୂଟନୀତିର ଏହି ଯୁଗ ଭାରତକୁ ଏକ ସନ୍ତୁଳିତ, ସମୃଦ୍ଧ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗଠନରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ସ୍ଥାନିତ କରୁଛି।