ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ସବୁବେଳେ ଦେଶର ସବୁ ନାଗରିକଙ୍କୁ ନିରାପଦ ଏବଂ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେବା ଲାଗି ଭାରତ ସରକାର ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ କରି ଆସୁଛନ୍ତି। 2007-08 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ମିଶନ (ଏନଏଫଏସଏମ)ର ପରିସରକୁ 2014-15 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଅଧିକ ବ୍ୟାପକ କରାଯାଇ ଏଥିରେ ଖଦଡ଼ ଶସ୍ୟକୁ ସାମିଲ କରାଯିବା ସହିତ ଉତ୍ପାଦକତା, ମୃତ୍ତିକା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଚାଷୀଭ୍କ ଆୟ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରାଯାଇଥିଲା। 2024-25 ମସିହାରେ, ଏହାକୁ ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପୋଷଣ ମିଶନ (ଏନଏଫଏସଏନଏମ) ଭାବରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ପୁଷ୍ଟି ଉପରେ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ଏନଏଫଏସଏନଏମ ଅଧୀନରେ, ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା, ଫସଲ ପ୍ରଣାଳୀ ଆଧାରିତ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ନୂତନ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶିତ କିସମ / ସଂକର ପ୍ରମାଣିତ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ଏବଂ ବଣ୍ଟନ, ସମନ୍ୱିତ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ଏବଂ କୀଟ ପରିଚାଳନା ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା, ଫସଲ ଋତୁ ସମୟରେ ତାଲିମ ମାଧ୍ୟମରେ ଚାଷୀଙ୍କ କ୍ଷମତା ନିର୍ମାଣ ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି।
ଏନଏଫଏସଏମ/ଏନଏଫଏସଏମ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପୁଲ ପାଇଁ ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବା ବେଳେ ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ (ଏନଏଫଏସଏ), 2013, ସମାନ ବଣ୍ଟନକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ। ଏନଏଫଏସଏ ଆଇନଗତ ଭାବରେ ଗ୍ରାମୀଣ ଜନସଂଖ୍ୟାର 75 ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ସହରାଞ୍ଚଳ ଜନସଂଖ୍ୟାର 50 ପ୍ରତିଶତଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଆଧାରିତ ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା (ଟିଡିପିଏସ) ମାଧ୍ୟମରେ ସବସିଡିଯୁକ୍ତ (ବର୍ତ୍ତମାନ ମାଗଣା) ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପାଇବାକୁ ହକଦାର କରିଥାଏ, ଯାହା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ଦୁର୍ବଳ ପରିବାରଗୁଡ଼ିକ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ପାଆନ୍ତି।
ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ 2013 ଅଧୀନରେ 75 ପ୍ରତିଶତ ଗ୍ରାମୀଣ ଏବଂ 50 ପ୍ରତିଶତ ସହରୀ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ସାମିଲ କରାଯାଇଛି। ଏହି ଯୋଜନାରେ 81 କୋଟି 35 ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ମାସିକ 5 କିଲୋଗ୍ରାମ ମାଗଣା ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି। ମାଗଣା ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ବଣ୍ଟନର ଅବଧି 1 ଜାନୁଆରୀ, 2024 ରୁ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ପାଇଁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଛି। ଏହାର ଆନୁମାନିକ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟୟ 11.80 ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା, ଯାହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଇଛନ୍ତି। ଅକ୍ଟୋବର 2025 ସୁଦ୍ଧା, 78.90 କୋଟି ହିତାଧିକାରୀ ଏହି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ମାଗଣା ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟ ପାଉଛନ୍ତି। ଏହା ସହିତ, ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା ଏବଂ ସ୍ତନ୍ୟପାନକାରୀ ମାଆ ଏବଂ 6 ମାସରୁ 14 ବର୍ଷ ବୟସର ପିଲାମାନେ ସମନ୍ୱିତ ଶିଶୁ ବିକାଶ ସେବା (ଆଇସିଡିଏସ) ଏବଂ ପିଏମ-ପୋଷଣ ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପୁଷ୍ଟିକର ମାନଦଣ୍ଡ ଅନୁଯାୟୀ ଖାଦ୍ୟ ପାଇବାକୁ ହକଦାର ବୋଲି ଏହି ଆଇନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି। 6 ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିଶୁଙ୍କ ପାଇଁ ଉଚ୍ଚ ପୁଷ୍ଟିକର ମାନଦଣ୍ଡ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରାଯାଇଛି। ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳା ଏବଂ ସ୍ତନ୍ୟପାନକାରୀ ମାଆମାନେ ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ମଜୁରୀ କ୍ଷତି ଏବଂ ପରିପୂରକ ପୁଷ୍ଟି ପାଇଁ ଆଂଶିକ ଭାବରେ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବା ପାଇଁ ଅତି କମରେ 6,000 ଟଙ୍କାର ନଗଦ ମାତୃତ୍ୱ ଭତ୍ତା ପାଇବାକୁ ହକଦାର।
କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଭାରତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ନିଗମ ମାଧ୍ୟମରେ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ କ୍ରୟ, ଆବଣ୍ଟନ ଏବଂ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି। ରାସନ କାର୍ଡ ମାଧ୍ୟମରେ ଦକ୍ଷ ବିତରଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇଛି। ଅନ୍ତ୍ୟୋଦୟ ଅନ୍ନ ଯୋଜନାରେ ସାମିଲ ପରିବାରଗୁଡ଼ିକୁ ମାସିକ 35 କିଲୋଗ୍ରାମ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି। ଏହି ଯୋଜନାରେ ବିଧବା, ଅସହାୟ ଗୁରୁତର ଅସୁସ୍ଥ ବ୍ୟକ୍ତି, 60 ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ପରିବାରକୁ ସାମିଲ କରାଯାଇଛି। ପ୍ରାଥମିକତା ପରିବାର (ପିଏଚଏଚ)ରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ମାସିକ 5କିଲୋଗ୍ରାମ ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି।
କୋଭିଡ୍ ମହାମାରୀ ସମୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗରିବ କଲ୍ୟାଣ ଅନ୍ନ ଯୋଜନାକୁ ସାତଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଛି। ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟ 31 ଡିସେମ୍ବର 2022 ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । 2021ରେ ଭାରତର 75ତମ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଅବସରରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ପୋଷଣଯୁକ୍ତ ଚାଉଳ ଯୋଜନାର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଓଜନ ଅନୁସାରେ 1 ପ୍ରତିଶତ ଅନୁପାତରେ ଏଫଆରକେ ଏବଂ ଚାଉଳକୁ ମିଶ୍ରଣ କରି ଫୋର୍ଟିଫାଏଡ୍ ଚାଉଳ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ। ଏହି ଏଫଆରକେ ଗୁଡ଼ିକରେ ଚାଉଳର ଗୁଣ୍ଡ ଏବଂ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ, ଯଥା ଲୌହସାର, ଫୋଲିକ୍ ଏସିଡ୍ ଏବଂ ଭିଟାମିନ୍ ବି12 ଥାଏ। ଏଗୁଡ଼ିକ ଆକାର, ଆକୃତି ଏବଂ ରଙ୍ଗରେ ମିଲ୍ ହୋଇଥିବା ଚାଉଳ ସହିତ ସମାନ ଏବଂ ସାଧାରଣ ଚାଉଳ ପରି ସମାନ ସୁଗନ୍ଧ, ସ୍ୱାଦ ଏବଂ ଗଠନ ଥାଏ। ମାର୍ଚ୍ଚ 2024 ସୁଦ୍ଧା ସରକାର 100 ପ୍ରତିଶତ ପୁଷ୍ଟିକର ଚାଉଳ ବିତରଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଦେଶବାସୀଙ୍କର ପୋଷଣ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରୁଛି । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗରିବ କଲ୍ୟାଣ ଅନ୍ନ ଯୋଜନାରେ ଭାରତ ସରକାର ଏଥିପାଇଁ ଶତପ୍ରତିଶତ ଅର୍ଥାତ୍ 17 ହଜାର 82 କୋଟି ଟଙ୍କା ଯୋଗାଇ ଦେଉଛନ୍ତି।
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲାଭ ହସ୍ତାନ୍ତରଣ ଜରିଆରେ ଏନଏଫଏସଏରେ ସାମିଲ ପରିବାରକୁ ଖାଦ୍ୟ ସବସିଡି ଆକାରରେ ନଗଦ ସହାୟତା ମଧ୍ୟ ବିତରଣ କରାଯାଉଛି। ଏହି ନିୟମ ଅଗଷ୍ଟ 2015 ଠାରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି। ତେବେ ଏହାକୁ ବିକଳ୍ପ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି। ସମନ୍ୱିତ ଶିଶୁ ବିକାଶ ଯୋଜନାରେ 2024-25ରେ ମୋଟ୍ 26 ଲକ୍ଷ ମେଟ୍ରିକ ଟନରୁ ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ବିତରଣ କରାଯାଇଛି। ପିଏମ ପୋଷଣ ଯୋଜନାରେ ସରକାରୀ ଏବଂ ସରକାରୀ ଅନୁଦାନପ୍ରାପ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ମଧ୍ୟହ୍ନ ଭୋଜନ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି। ଏହି ଯୋଜନାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା 22.96 ଲକ୍ଷ ମେଟ୍ରିକ ଟନ ଚାଉଳ ଓ ଗହମ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି ।
ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ରାସନ କାର୍ଡ ଯୋଜନା 36ଟି ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ପ୍ରଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ପାଖାପାଖି 81 କୋଟି ହିତାଧିକାରୀଙ୍କର ଇ-ପିଓଏସ ଡିଭାଇସ ଜରିଆରେ ବାୟୋମେଟ୍ରିକ ପ୍ରମାଣୀକରଣ କରାଯାଇଛି। ରାସନ କାର୍ଡ/ଲାଭାର୍ଥୀ ଡାଟାବେସର 100% ଡିଜିଟାଇଜେସନ୍, 99.9% ରାସନ କାର୍ଡର ଆଧାର ସିଡିଂ ଏବଂ ପ୍ରାୟ 99.6% (5.43 ଲକ୍ଷ ମଧ୍ୟରୁ 5.41 ଲକ୍ଷ) ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟ ଦୋକାନ ସ୍ୱୟଂକ୍ରିୟ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରାଯାଇଛି। ସେହିପରି ଖୋଲା ବଜାର ବିକ୍ରି ଯୋଜନାରେ ସାଧାରଣ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ରିହାତି ଦରରେ ଭାରତ ବ୍ରାଣ୍ଡର ଅଟା ଓ ଚାଉଳ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି। ସାରା ଦେଶରେ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବଣ୍ଟନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ, ସରକାର ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟର ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପୁଲ ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି ଯାହା ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା (ପିଡିଏସ)ର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। 1 ଜୁଲାଇ, 2025 ସୁଦ୍ଧା, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପୁଲରେ ଯଥାକ୍ରମେ 135.40 ଏଲଏମଟି ଏବଂ 275.80 ଏଲଏମଟି ଷ୍ଟକ୍ ମାନଦଣ୍ଡ ବିରୁଦ୍ଧରେ 377.83 ଲକ୍ଷ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ (ଏଲଏମଟି) ଚାଉଳ ଏବଂ 358.78 ଏଲଏମଟି ଗହମ ମହଜୁଦ ଥିଲା।
13 ଅକ୍ଟୋବର, 2025 ସୁଦ୍ଧା, ଖରିଫ ମାର୍କେଟିଂ ଋତୁ 2024-25ରେ ଧାନ ସଂଗ୍ରହ 813.88 ଲକ୍ଷ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ (ଏଲଏମଟି) ରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବନିମ୍ନ ସହାୟକ ମୂଲ୍ୟରେ 1.9 ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା, ଯାହାର ଲାଭ 1.15 କୋଟି ଚାଷୀଙ୍କୁ ମିଳିଛି। ରବି ମାର୍କେଟିଂ ଋତୁ 2024-25 ରେ ଗହମ ସଂଗ୍ରହ 266.05 ଲକ୍ଷ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ ଥିଲା, ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ 60,526.80 କୋଟି ଟଙ୍କା, ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ 22.49 ଲକ୍ଷ ଚାଷୀଙ୍କୁ ମିଳିଛି। ରବି ମାର୍କେଟିଂ ଋତୁ 2025-26 ରେ (11.08.2025 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ଗହମ ସଂଗ୍ରହ 300.35 ଲକ୍ଷ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ ଥିଲା, ଯାହାର ମୂଲ୍ୟ 72,834.15 କୋଟି ଟଙ୍କା, ଯାହାର ଲାଭ 25.13 ଲକ୍ଷ ଚାଷୀଙ୍କୁ ମିଳିଛି।
2025-26 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଜୁଲାଇ 2025 ସୁଦ୍ଧା ଏନଏଫଏସଏ ଅଧୀନରେ ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟର ମୋଟ ବାର୍ଷିକ ଆବଣ୍ଟନ 18,498.94 ହଜାର ଟନ୍ ଥିଲା ଏବଂ 2024-25 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଏହା 55,493.044 ହଜାର ଟନ୍ ଥିଲା। ସାଧାରଣ ବିତରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ କରିବା ଲାଗି ଡିଜିଟାଲକରଣ, ଅଭିଯୋଗ ସମାଧାନ, ଅନଲାଇନ ଆବଣ୍ଟନ ଏବଂ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ପରିଚାଳନା, ମେରା ରାସନ୍ 2.0, ଅନ୍ନ ମିତ୍ର ମୋବାଇଲ ଆପ୍, ସ୍ମାର୍ଟ ପିଡିଏସ, ଆଧାର ସିଡିଂ, ଓଏନଓଆରସି ଏଫପିଏସ ଅଟୋମେସନ ଆଦି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି।