ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜୁଲାଇ ୨୦୨୪ରୁ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୮ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗରିବ କଲ୍ୟାଣ ଅନ୍ନ ଯୋଜନା (ପିଏମଜିକେଏୱାଇ) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କଲ୍ୟାଣକାରୀ ଯୋଜନା ସମେତ ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ତ ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ଫର୍ଟିଫାଏଡ୍ ବା ପୋଷଣଯୁକ୍ତ ଚାଉଳ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମଞ୍ଜୁରୀ ସହିତ ଦେଶରେ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ମାଇକ୍ରୋନ୍ୟୁଟ୍ରିଏଣ୍ଟ ଅଭାବକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଏକ ପରିପୂରକ ରଣନୀତି ଭାବରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏହି ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ପଦକ୍ଷେପ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି।
ଏଠାରେ କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ ଯେ, ପୋଷଣଯୁକ୍ତ ଚାଉଳ ସେବନ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଟେ। ଥାଲାସେମିଆ ଏବଂ ସିକେଲ ସେଲ୍ ଆନିମିଆ ଭଳି ହେମୋଗ୍ଲୋବିନୋପାଥିରେ ପୀଡ଼ିତ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ଖାଇପାରିବେ ଯାକି ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରମାଣ ଦ୍ୱାରା ସିଦ୍ଧ ହୋଇଛି।
ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ଏବଂ ମାନକ (ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍ ଅଫ୍ ଫୁଡ୍ସ) ନିୟମାବଳୀ, ୨୦୧୮ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ପୋଷଣଯୁକ୍ତ ଚାଉଳ ପ୍ୟାକେଟରେ ପୂର୍ବରୁ ଥାଲାସେମିଆ ଏବଂ ସିକଲ୍ ସେଲ୍ ଆନିମିଆରେ ପୀଡ଼ିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା ଉଲ୍ଲେଖ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। ଏହି ପରାମର୍ଶର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଏକ ବୈଜ୍ଞାନିକ କମିଟି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇ କହିଛି ଯେ ପ୍ୟାକେଜିଂ ଉପରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଦେଶ ଏଭଳି ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା ଲେବଲ୍କୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିନାହାନ୍ତି। ଏହାର ଜବାବରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଖାଦ୍ୟ ଓ ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବିଭାଗ (ଡିଏଫପିଡି) ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠନ କରି ଏହି ହିମୋଗ୍ଲୋବିନୋପାଥୀ ରୋଗ ଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଲୌହ ସାରଯୁକ୍ତ ଫର୍ଟିଫାଇଡ୍ ଚାଉଳର ନିରାପତ୍ତା ଆକଳନ କରିଥିଲା।
କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀର ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନର ପ୍ରମାଣ ଏଭଳି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ସୁରକ୍ଷା ଚିନ୍ତାକୁ ସମର୍ଥନ କରେ ନାହିଁ। ଥାଲାସେମିଆ ରୋଗୀଙ୍କ ରକ୍ତ ସଞ୍ଚାଳନ ସମୟରେ ଶୋଷିତ ଲୌହସାର ତୁଳନାରେ ପୋଷଣଯୁକ୍ତ ଚାଉଳରୁ ମିଳୁଥିବା ଲୌହସାର ସର୍ବନିମ୍ନ ଅଟେ ଏବଂ ଅତିରିକ୍ତ ଲୌହସାର ପ୍ରଭାବ ବା ଆଇରନ୍ ଓଭରଲୋଡ୍ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ କେଲେଶନ ଦ୍ୱାରା ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ। ଏହାବ୍ୟତୀତ, ସିକଲ୍ ସେଲ୍ ଆନିମିଆରେ ପୀଡ଼ିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଠାରେ ସ୍ୱାଭାବିକ ରୂପେ ହେପସିଡିନ ନାମକ ହର୍ମୋନ ସ୍ତର ବଢ଼ିଥିବା ଥିବା କାରଣରୁ ଅତିରିକ୍ତ ଲୌହସାରକୁ ଅବଶୋଷିତ କରିବାର କ୍ଷମତା ରହିନଥାଏ। ହେପସିଡିନ୍ ଏପରି ଏକ ହର୍ମୋନ ଯାହା ଲୌହସାର ଅବଶୋଷଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ।
ଏହି ଆକଳନ ପରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ କାଉନସିଲ୍ ଅଫ୍ ମେଡିକାଲ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ (ଆଇସିଏମ୍ଆର୍)ର ମହାନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ କମିଟି ପକ୍ଷରୁ ବ୍ୟାପକ ସମୀକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା। ହେମାଟୋଲୋଜି, ପୋଷଣ ଏବଂ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏହି କମିଟି ଲୌହସାର ମେଟାବୋଲିଜିମ୍, ଫର୍ଟିଫାଇଡ୍ ଚାଉଳରୁ ଆଇରନ୍ ଡୋଜ୍ ର ନିରାପତ୍ତା ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଲେବଲିଂ ଉପରେ ଏକ ଗଭୀର ବିଷୟଗତ ସମୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ।
ଏହି ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସମୀକ୍ଷା ଆଧାରରେ କମିଟି କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ପାଇନାହିଁ ଯେ ଲୌହସାର ଥିବା ପୋଷଣଯୁକ୍ତ ଚାଉଳ ଏହି ହିମୋଗ୍ଲୋବିନୋପାଥି ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳର ୮,୦୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କୁ ନେଇ ଭାରତରେ ହୋଇଥିବା ଏକ ବୃହତ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ସିକଲ ସେଲ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶ ରୋଗୀ ଆଇରନ୍ ଅଭାବ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି। ସିକଲ୍ ସେଲ୍ ଆନିମିଆ ବା ଥାଲାସେମିଆ ପାଇଁ ଫର୍ଟିଫାଇଡ୍ ଚାଉଳ ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା କ୍ଷତି ସମ୍ପର୍କରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ।
ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଡବ୍ଲ୍ୟୁଏଚଓ ଏବଂ ଆମେରିକାର ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଔଷଧ ପ୍ରଶାସନ (ଏଫଡିଏ) ଭଳି ସଂସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ପ୍ୟାକେଜିଂ ଉପରେ ଏଭଳି ମାର୍ଗଦର୍ଶିକାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରନ୍ତି ନାହିଁ।
ଭାରତରେ, ଯେଉଁଠି ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଏବଂ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଭଳି ରାଜ୍ୟରେ ୨,୬୪,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ହିତାଧିକାରୀ ଅଛନ୍ତି, ସେଠାରେ ବିପୁଳ ପରିମାଣରେ ଫର୍ଟିଫାଇଡ୍ ଚାଉଳ ବଣ୍ଟନ ହୋଇସାରିଛି, ସେଠାରେ ଲୌହସାର ଓଭରଲୋଡ୍ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କୌଣସି ପ୍ରତିକୂଳ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଫଳାଫଳ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଭିଯୋଗ ଆସିନାହିଁ। ମାର୍ଗଦର୍ଶିକାକୁ ବାଦ୍ ଦେବା ପାଇଁ କମିଟିର ସୁପାରିସକୁ ଏହା ଆହୁରି ପ୍ରମାଣିତ କରୁଛି।
ମାର୍ଗଦର୍ଶିକାକୁ ହଟାଇ ଦେବା ଲାଗି କମିଟି ସୁପାରିସ କରିଛି ଯାହାକୁ ଭାରତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ଓ ମାନକ ପ୍ରାଧିକରଣ (ଏଫ୍ଏସ୍ଏସ୍ଏଆଇ) ସ୍ୱୀକାର କରି ନେଇଛି। ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରାଧିକରଣର ୪୪ତମ ବୈଠକରେ ଅନୁମୋଦନ ମିଳିବା ପରେ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୪ରେ ଏହି ମାର୍ଗଦର୍ଶିକାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ହଟାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା।
୨୦୧୯ ମସିହାରେ ଭାରତର ଚାଉଳ ଫୋର୍ଟିଫିକେସନ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଭାବେ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇ ପରେ ଏହାକୁ ୩ଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ଫୋର୍ଟିଫିକେସନ୍ ହେଉଛି ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଅଭ୍ୟାସ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ (ଡବ୍ଲୁଏଚଓ) ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକାକୁ ଭାରତ ଅନୁସରଣ କରେ। ଡବ୍ଲ୍ୟୁଏଚ୍ଓର ୨୦୧୮ ସୁପାରିସ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେଉଁ ଦେଶରେ ଭାତ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଅଟେ ସେଠାରେ ଲୌହସାର ସହିତ ଚାଉଳ ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍ ଜରୁରୀ ଅଟେ। ଭାରତରେ ୬୫% ଲୋକ ଦୈନିକ ଚାଉଳ ଖାଉଥିବା ବେଳେ ଲୌହସାର ଯୁକ୍ତ ଚାଉଳ ବିଶେଷ ଭାବେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗରିବ କଲ୍ୟାଣ ଅନ୍ନ ଯୋଜନା (ପିଏମଜିକେଏୱାଇ) ଅଧୀନରେ ବାର୍ଷିକ ୫୨୦ ଲକ୍ଷ ମେଟ୍ରିକ୍ ଟନ୍ ଫର୍ଟିଫାଏଡ୍ ଚାଉଳ କିଣାଯିବ। ବର୍ତ୍ତମାନ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ୧,୦୨୩ ଏଫଆରକେ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତା ୧୧୧ ଏଲଏମଟି ରହିଛି, ଯାହା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ୫.୨୦ ଏଲଏମଟି ଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ବାର୍ଷିକ ୭୫ ଏଲଏମଟି କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ୨୩୨ ଜଣ ପ୍ରିମିକ୍ସ ଯୋଗାଣକାରୀ ଅଛନ୍ତି, ଯାହା କି ଆବଶ୍ୟକତା ଠାରୁ ୦.୧୦୪ ଏଲଏମଟି ଠାରୁ ଅଧିକ।
ଭାରତରେ ଚାଉଳ ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍ ବା ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ଇକୋସିଷ୍ଟମ ଯଥେଷ୍ଟ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ୩୦,୦୦୦ ରାଇସ୍ ମିଲ୍ ମଧ୍ୟରୁ ୨୧,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ମିଶ୍ରଣ ପାଇଁ ଉପକରଣ ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ମାସକୁ ମୋଟ ୨୨୩ ଏଲଏମଟି ଫର୍ଟିଫାଇଡ୍ ଚାଉଳ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇପାରିବ। ପରୀକ୍ଷଣ ଭିତ୍ତିଭୂମି ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଅନେକ ଏନଏବିଏଲ୍ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ପରୀକ୍ଷାଗାର ଫର୍ଟିଫାଇଡ୍ ଚାଉଳର ଗୁଣବତ୍ତା ଭଲ ଭାବେ ଯାଞ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି।
ଚାଉଳ ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍ ହେଉଛି ଏକ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବୈଶ୍ୱିକ ପ୍ରଥା। ଗ୍ଲୋବାଲ ଫୋର୍ଟିଫିକେସନ୍ ଡାଟା ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ଅନୁଯାୟୀ, ୧୮ଟି ଦେଶ ସକ୍ରିୟ ଭାବେ ଚାଉଳ ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍, ୧୪୭ଟି ଲୁଣ ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍, ୧୦୫ଟି ଗହମ ଅଟା ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍, ୪୩ଟି ତୈଳ ଫର୍ଟିଫିକେସନ୍ ଏବଂ ୨୧ଟି ମକା ଅଟାର ଫର୍ଟିଫିକେସନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଥାଲାସେମିଆ କିମ୍ବା ସିକଲ୍ ସେଲ୍ ଆନିମିଆ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ୟାକେଟ୍ରେ କୌଣସି ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା ଲେବଲ୍ ଲଗାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ।