ଏସ୍ ଜୟଶଙ୍କର
ଭାରତର ଜି-୨୦ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନନ୍ୟ ରହିଛି। ଏହା ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କର ପ୍ରାଥମିକତା ଏବଂ ପ୍ରମୁଖ ଚିନ୍ତା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିଛି, ଯାହା ଗ୍ଲୋବାଲ ସାଉଥର ସ୍ୱରକୁ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ଜଳବାୟୁ ଉନ୍ନତି ହେଉ କି ଅର୍ଥ, ଶକ୍ତି ସଂପ୍ରସାରଣ, ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ଲକ୍ଷ୍ୟର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ହେଉ କିମ୍ବା ବୈଷୟିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦିଗରେ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉ, ସେସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଆକାଂକ୍ଷା ବଢ଼ାଇଛି। ଜି-୨୦ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିବା ସମଗ୍ର ଦେଶରୁ ଲୋକ କିମ୍ବା ଜନଭାଗିଦାରୀଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବା ଏହି ଅସାଧାରଣ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିକୁ ଆହୁରି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କରିଛି। ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କେବଳ ସରକାରଙ୍କ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତରରେ ସୀମିତ ରହିନାହିଁ। ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର ଜି-୨୦ ପ୍ରକୃତରେ ଏକ ଗଣ ଜି-୨୦ରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି।
୬୦ଟି ସହରରେ ପ୍ରାୟ ୨୨୦ଟି ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବୈଠକରେ ପାଖାପାଖି ୩୦ ହଜାର ପ୍ରତିନିଧି ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଜି-୨୦ ବୈଠକ ସହ ଜଡିତ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଦେଶର କୋଣ ଅନୁକୋଣରୁ ୧ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଏବଂ ନାଗରିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଜି-୨୦ ଲୋକମାନଙ୍କର ନୂତନ ଦିଗ ଉଭା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଲୋକମାନେ ଏହା ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଥିଲେ। ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଛନ୍ତି। ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ଜନଭାଗିଦାରୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ଶିକ୍ଷକ ଓ ଅଭିଭାବକଙ୍କ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ଉତ୍ସାହଜନକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ରାଜ୍ୟ, ଜିଲ୍ଲା, ବ୍ଲକ, ପଞ୍ଚାୟତ ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ତରରେ ଆୟୋଜିତ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଜି-୨୦ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଏବଂ ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ଗଣିତ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା, ଯାହା ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରାଥମିକତା ଅଟେ।
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ୧୫.୭ କୋଟି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ୨୫.୫ ଲକ୍ଷ ଶିକ୍ଷକ ଓ ୫୧.୧ ଲକ୍ଷ ସମୁଦାୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ମିଶାଇ ୨୩.୩ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଭାଗିଦାରୀର ସାର କେବଳ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧି ପାଉନାହିଁ। ଜି-୨୦ ୟୁନିଭର୍ସିଟି କନେକ୍ଟ ଲେକ୍ଚର ସିରିଜ୍ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଇଣ୍ଟରଆକ୍ଟିଭ୍ ମଡେଲ୍ ଜି-୨୦ ବୈଠକ, ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜି-୨୦ ଅଧିବେଶନ, ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସବରେ ଜି-୨୦ ପ୍ୟାଭିଲିୟନ, କୁଇଜ୍ ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ସେଲ୍ଫି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ #G20India କାହାଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଆକର୍ଷଣୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବ୍ୟାପକ ଓ ଉତ୍ସାହଜନକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା।
କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଅଭିନବ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରିଛନ୍ତି। ବିଶେଷ କରି ଜି-୨୦ ଇନଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକଚର ୱାର୍କିଂ ଗ୍ରୁପ୍ ପକ୍ଷରୁ ଜାତୀୟ ଯୁବ ଦିବସରେ ଏକ ଜି-୨୦ ସାଇକ୍ଲୋଥନ୍ ଓ ମୋଟରସାଇକେଲ ରାଲିର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି।
ଏହାବ୍ୟତୀତ ଭାରତର ଜି-୨୦ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି ମଧ୍ୟ ଦେଶର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସମବାୟ ସଂଘୀୟ ମଡେଲ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛି। ଜି-୨୦ ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଗତ କରିବା, ସ୍ଥାନୀୟ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ଉତ୍ସାହ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ନିଜ ନିଜ ପରମ୍ପରା ଓ ଉପଲବ୍ଧିକୁ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରିବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳପରସ୍ପର ସହ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିଛନ୍ତି। ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ବିକାଶ ପାଇଁ ଏଭଳି ପ୍ରୟାସ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଛି ଯାହା ଏଭଳି ଚିତ୍ରଣରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି। ମଣିପୁରର ଲୋକଟକ ହ୍ରଦର ପୁନରୁଦ୍ଧାର, ମୁମ୍ବାଇରେ ସହରାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଉନ୍ନତି ଏହାର କିଛି ଉଦାହରଣ।
ଏହି ସମନ୍ୱୟ କେବଳ ସ୍ୱଦେଶୀ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟ ଏବଂ କାରିଗରୀକୁ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ନାହିଁ ବରଂ ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରେ। ଅନେକ ପ୍ରତିନିଧି ନିଜେ ‘ଗୋଟିଏ ଜିଲ୍ଲା ଗୋଟିଏ ଉତ୍ପାଦ’ (ଓଡିଓପି) ଅଭିଯାନର ଭବ୍ୟତା ଦେଖିଥିଲେ ଏବଂ ନିଜେ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ କେନ୍ଦ୍ର ପରିଦର୍ଶନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି ଭାରତର ମନୋରମ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିଦୃଶ୍ୟ ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ଆଲୋକପାତ କରିଛି, ଯାହା କୋଭିଡ୍ ପରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ପୁନରୁତ୍ଥାନ ଆଣିଛି। ବାସ୍ତବରେ ଜି-୨୦ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଅର୍ଥନୈତିକ ଫାଇଦା ଏବେ ବି ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି।
ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଜି-୨୦ ପାଳନ କରି ଆମେ ଉଭୟ ଭାରତ ଓ ବିଶ୍ୱର ହିତ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଏକ ଜାତୀୟ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛୁ। ମୋଟାମୋଟି ଭାବରେ ଏହା ଭାରତକୁ ବିଶ୍ୱ ସମର୍ଥ ଏବଂ ବିଶ୍ୱକୁ ଭାରତ ସକ୍ଷମ କରିଛି ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ। ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ନିୟୋଜିତ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସାମାଜିକ ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ହୋଇଛି। ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ ଆମେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ପ୍ରମୁଖ ଆହ୍ୱାନଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଏକ ସହଯୋଗୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଯୋଗଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି। ସେହିଭଳି ଶ୍ରମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାରସ୍ପରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଅଭିଜ୍ଞତା ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି।
ୟଙ୍ଗ ୨୦ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଥିଲା ଏବଂ ଜନଭାଗିଦାରୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଏକ ଦୃଢ଼ ବୈଧତା ଥିଲା। ୧୫୬୩ଟି ବୈଠକରେ ୧.୨୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ପ୍ରତିନିଧି ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଶକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ସିଭିଲ୍ ୨୦ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ୪.୫ ନିୟୁତ ଲୋକଙ୍କୁ ସ୍ପର୍ଶ କରିଛି । ଜି-୨୦ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପକରଣ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ନାଗରିକ ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ୧୪ ଟ୍ରିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପ୍ରକାଶନ ହୋଇଥିଲା। ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ସମୟରେ ଦୁଇଟି ବିଶ୍ୱ ରେକର୍ଡ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା। ବାରାଣାସୀର ଜି-୨୦ କୁଇଜ୍ ରେ ୮୦୦ ସ୍କୁଲର ୧.୨୫ ଲକ୍ଷ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।
ସେହିଭଳି ଡିଜିଟାଲ ଡେଲିଭରୀ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିବା ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆମର ନିୟମିତ କାରବାରରେ ଡିଜିଟାଲ ସହଜତା ବିକଶିତ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ। ମହିଳାଙ୍କ ନେତୃତ୍ବାଧୀନ ବିକାଶ ଉପରେ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ସେମାନେ ସାମାଜିକ ପ୍ରଗତିରେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରୁଛନ୍ତି। ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ସେମାନଙ୍କ ସଫଳତାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ସହାୟକ ହେବ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବ। ମନ୍ କି ବାତ୍ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଯୋଗ ଦେଇ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଭାରତର ଜି-୨୦ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିତ୍ୱକୁ ‘ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି’ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଉଭୟ ସତ୍ୟ କହିବା ଏବଂ ପ୍ରେରଣା ଥିଲା। ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଧାରଣା ଏବଂ ଶକ୍ତିର ଉପଯୋଗ କିପରି ଜି-୨୦କୁ ସ୍ମରଣୀୟ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି ତାହା ଏହା ଦର୍ଶାଉଛି।
ଲେଖକ ହେଉଛନ୍ତି ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ।
