ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଧାରା-୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି। ସୋମବାର ରାୟ ଶୁଣାଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା-୩୭୦ ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା। ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସମ୍ବିଧାନ ସଭାର ସୁପାରିସ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ। ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଭଙ୍ଗ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଧାରା-୩୭୦ର ଅବସାନ ନେଇ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜାରି କରିବାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କ୍ଷମତା ଜାରି ରହିଛି। ଧାରା-୩୭୦ ଅନୁଯାୟୀ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିସ୍ଥିତି ରହିଛି କି ନାହିଁ ସେ ନେଇ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଏହି ଅଦାଲତ ବିଚାର କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ୫ ଜଣିଆ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ ୩ଟି ରାୟ ଦେଇଛନ୍ତି। ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଡିୱାଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ ଏହି ଖଣ୍ଡପୀଠର ମୁଖ୍ୟ ଥିଲେ।
ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୟ କିଶନ କୌଲ, ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା, ଜଷ୍ଟିସ ବିଆର ଗବାଇ ଏବଂ ଜଷ୍ଟିସ ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ। ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ ଗବାଇ ଓ ଜଷ୍ଟିସ ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ ଏହି ରାୟ ଶୁଣାଇଛନ୍ତି। ଜଷ୍ଟିସ୍ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା ଓ ଜଷ୍ଟିସ୍ ଏସ କେ କୌଲ ଏକ ଅଲଗା ରାୟ ଲେଖିଛନ୍ତି। ପଢନ୍ତୁ ଧାରା-୩୭୦କୁ ନେଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଐତିହାସିକ ରାୟର ବଡ଼ କଥା।
ଧାରା-୩୭୦କୁ ନେଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟ
ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୮ରେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରରେ ଲାଗୁ ହୋଇଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନର ବୈଧତା ଉପରେ ରାୟ ଦେବାକୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ମନା କରିଦେଇଛନ୍ତି। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାକୁ ଆବେଦନକାରୀ ବିଶେଷଭାବେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିନାହାନ୍ତି।
ଯେତେବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ ଲାଗୁ କରାଯାଏ, ସେତେବେଳେ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ କେନ୍ଦ୍ରର କ୍ଷମତା ଉପରେ ସୀମା ରହିଥାଏ। ଧାରା-୩୫୬ ଅନୁଯାୟୀ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ ପାଇଁ ଯଥାର୍ଥ କାରଣ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ।
ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ନିଜର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ବଜାୟ ରଖିଛି ବୋଲି ସୂଚାଉ ନାହିଁ। ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟ ଭାରତର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ପାଲଟିଛି ତାହା ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା-୧ ଓ ୩୭୦ରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି।
ଧାରା-୩୭୦ ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା: ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି
ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଭଙ୍ଗ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଧାରା-୩୭୦(୩) ଅନୁଯାୟୀ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜାରି କରିବାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କ୍ଷମତା ଜାରି ରହିଛି ବୋଲି ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି କହିଛନ୍ତି। ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରକୁ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପୁନର୍ଗଠନ ବୈଧ କି ନାହିଁ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଆମେ ଆବଶ୍ୟକ ମନେକରୁନାହୁଁ। ଲଦାଖକୁ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଭାବେ ପୁନର୍ଗଠନ କରାଯାଇଛି କାରଣ ଧାରା-୩ ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶକୁ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ ବୋଲି ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି କହିଛନ୍ତି।
ସଂସଦ ଏକ ରାଜ୍ୟକୁ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିଣତ କରିପାରିବ କି ବୋଲି ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି ତାହା ଏବେବି ବଳବତ୍ତର ରହିଛି।
୩୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ କରାଇବା ପାଇଁ ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ଆମେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଉଛୁ ବୋଲି ଖଣ୍ଡପୀଠ କହିଛନ୍ତି। ଖୁବଶୀଘ୍ର ରାଜ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରାଯିବ ବୋଲି ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି କହିଛନ୍ତି।
ବିଦ୍ରୋହ କାରଣରୁ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଏକ ବଡ଼ ଅଂଶ ପଳାୟନ କରିଛି ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତି ଏପରି ଥିଲା ଯେ ସେନାକୁ ଡାକିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କୁ ବହୁ ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ୁଛି ଏବଂ ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ଲୋକେ ଆଘାତ ଭୋଗୁଛନ୍ତି, ରାଜ୍ୟରେ ଏହାର ଚିକିତ୍ସାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି।
ଜଷ୍ଟିସ୍ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା କହିଛନ୍ତି, ଧାରା ୩୬୭ରେ ସଂଶୋଧନ ଆଇନରେ ଭୁଲ ଥିଲା କିନ୍ତୁ ସମାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ୩୭୦(୩) ମାଧ୍ୟମରେ ହାସଲ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ତେଣୁ ସିଓ ୨୭୩ ବୈଧ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ଏହି ଶୁଣାଣି ୧୬ ଦିନ ଧରି ଚାଲିଥିଲା
୫ ଜଣ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଖଣ୍ଡପୀଠ ୧୬ ଦିନ ଧରି ଶୁଣାଣି କରି ରାୟ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖିଛନ୍ତି। ଧାରା-୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ ନେଇ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରି ୨୦ରୁ ଅଧିକ ପିଟିସନ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା। ୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୯ ତାରିଖରେ ସରକାର ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା-୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ। ଏହା ତତ୍କାଳୀନ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲା। ରାଜ୍ୟକୁ ଦୁଇଟି କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ଏବଂ ଲଦାଖରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି।
ଧାରା-୩୭୦: ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଓକିଲଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଶୁଣିଲେ
ଧାରା-୩୭୦ ଉପରେ ଶୁଣାଣିବେଳେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଅନେକ ଜଣାଶୁଣା ଓକିଲଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଶୁଣିଥିଲେ। କେନ୍ଦ୍ର ପକ୍ଷରୁ ଆଟର୍ଣ୍ଣି ଜେନେରାଲ ଆର ଭେଙ୍କଟରମଣି, ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା, ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଜୀବୀ ହରିଶ ସାଲଭେ, ରାକେଶ ଦ୍ୱିବେଦୀ, ଭି ଗିରି ଓ ଅନ୍ୟମାନେ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ଆବେଦନକାରୀଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଜୀବୀ କପିଲ ସିବଲ, ଗୋପାଳ ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ, ରାଜୀବ ଧୱନ, ଜାଫର ଶାହା, ଦୁଷ୍ମନ୍ତ ଦବେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।
ଧାରା-୩୭୦: ସପକ୍ଷରେ ଓ ବିପକ୍ଷରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଯୁକ୍ତି
ଧାରା-୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଆବେଦନକାରୀମାନେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଥିଲେ। କେବଳ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ସମ୍ବିଧାନ ସଭାର ସୁପାରିସ କ୍ରମେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏହାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିପାରିବେ। ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ୧୯୫୧ରୁ ୧୯୫୭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇପାରିଥାନ୍ତା, କିନ୍ତୁ ଏହାପରେ ଏହାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ।
ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଜୀବୀ ସିବଲ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ସମ୍ବିଧାନ ସଭାର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ୧୯୫୭ ପରେ ଏହାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ଏହା କୌଣସି ସାମ୍ବିଧାନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ।
କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ କହିଥିଲେ ଯେ ଗୃହମନ୍ତ୍ରୀ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ପୁନର୍ଗଠନ ବିଲ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ସମୟରେ କହିଥିଲେ ଯେ ଉପଯୁକ୍ତ ସମୟରେ ରାଜ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯିବ। କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ମାନ୍ୟତା ସ୍ଥାୟୀ ନୁହେଁ।
ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ କହିଥିଲେ ଯେ ସ୍ୱାଧୀନତାର ୭୫ ବର୍ଷ ପରେ ସେଠାକାର ଲୋକଙ୍କୁ ଏକ ଅଧିକାର ମିଳିଛି, ଯେଉଁଥିରୁ ସେମାନେ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହାକୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯିବା ଦ୍ୱାରା ଦେଶର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକଙ୍କୁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି। ସେହି ଅଧିକାର ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରବାସୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା। ସେମାନଙ୍କର ଏକ ବ୍ୟାପକ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ରହିଛି।
