ମୟୂରଭଞ୍ଜ: ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବଡ଼ ଆହ୍ୱାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ମୌସୁମୀ ବର୍ଷାରେ ଅନିୟମିତତା ଏବଂ ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ଫଳରେ ଭୂତଳ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ବଢ଼ି ଚାଲିଛି। ଏହି ସମସ୍ୟାର ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ସମାଧାନ ପାଇଁ ବର୍ଷାଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର ହ୍ରାସ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି।
ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ, ପରିବେଶ ଓ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ଆଦିବାସୀ ବହୁଳ ତଥା ଖଣି ଜିଲ୍ଲା ମୟୂରଭଞ୍ଜରେ ବର୍ଷାଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର ହ୍ରାସ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଲାଗି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପ କରାଯାଉଛି। ଏଥିପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଧାରକ ଅଞ୍ଚଳ ଉନ୍ନୟନ ନିଗମ (ଓମ୍ବାଡସି) ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦେଉଛି।
ଆୟତନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ବୃହତମ ଜିଲ୍ଲା ହେଉଛି ମୟୂରଭଞ୍ଜ। ବଣ ପାହାଡ଼ଘେରା ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ବିଭିନ୍ନ ବନଖଣ୍ଡ ଅଧୀନରେ ବର୍ଷାଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଚେକଡ୍ୟାମ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି। ବର୍ଷାଦିନେ ପାହାଡ଼ରୁ ବହି ଆସୁଥିବା ପାଣି ଏଠାରେ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହୁଥିବାରୁ ବିଭିନ୍ନ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ଉପକୃତ ହେବା ସହ ଜଙ୍ଗଲ ଆଖପାଖ ଗାଁର ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ ଚାଷକାମରେ ବ୍ୟବହାରକରି ଭଲ ରୋଜଗାର କରିପାରୁଛନ୍ତି।
‘‘ଆଗରୁ ବର୍ଷା ହେଲେ ପାଖ ପାହାଡ଼ରୁ ପାଣି ଆସି ଆମ ଗାଁ ଭିତରେ ମାଡ଼ି ଯାଉଥିଲା। ଫଳରେ ଆମେ ବହୁତ ଅସୁବିଧା ଭୋଗୁଥିଲୁ। ଓମ୍ବାଡସି ସହାୟତାରେ ପାହାଡ଼ ତଳେ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ହେବା ଫଳରେ ପାଣି ସେଠାରେ ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହୁଛି। ସେହି ପାଣିକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଆମେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଫସଲ କରୁଛୁ,’’ କହିଛନ୍ତି ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲା ବାଦାମପାହାଡ଼ ଅନ୍ତର୍ଗତ କଣ୍ଟାସଲା ଗାଁର ଝରଣା ମହାନ୍ତ।
‘‘ଜଙ୍ଗଲରେ ଅନେକ ମୂଲ୍ୟବାନ ତଥା ଔଷଧୀୟ ଗଛ ରହିଛି। ଆଗରୁ ପାଣି ଅସୁବିଧା ଥିବାରୁ ଗଛଗୁଡ଼ିକ ଭଲଭାବେ ବଢ଼ୁ ନଥିଲା। ଫଳରେ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଜଙ୍ଗଲ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିଲେ। ଏବେ ଡ୍ୟାମ ଓ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପ ହେବା ଫଳରେ ଗଛଗୁଡ଼ିକ ଭଲଭାବେ ବଢୁଛି। ଜଙ୍ଗଲଜାତ ସାମଗ୍ରୀ ସଂଗ୍ରହ କରି ଲୋକମାନେ ସୁବିଧାରେ ରୋଜଗାର କରୁଛନ୍ତି,’’ କହିଛନ୍ତି କଣ୍ଟାସଲା ଗାଁର ଉପେନ୍ଦ୍ରନାଥ ମହାନ୍ତ।
ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାରେ ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର ହ୍ରାସ ଓ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଲାଗି ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନିଆଯାଇଛି। ତା’ଭିତରେ ଲୁଜ୍ ବୋଲ୍ଡର ଚେକ୍ ଡ୍ୟାମ୍, ଓ୍ୱାୟାରମେସ୍ ଲୁଜ୍ ବୋଲ୍ଡର ଚେକଡ୍ୟାମ୍, ଗ୍ରେଡେଡ୍ ବଣ୍ଡ୍, ସବ୍-ସରଫେସ୍ ଡାଇକ୍, ପର୍କୁଲେସନ ପିଟ୍, ଷ୍ଟେଗର୍ଡ ଷ୍ଟ୍ରେଞ୍ଚ, ଓ୍ୱାଟର ହାର୍ଭେଷ୍ଟିଂ ଷ୍ଟ୍ରକ୍ଚର, ଆର୍ଥେନ୍ ବଣ୍ଡ୍ ଏବଂ ଷ୍ଟୋନ୍ ବଣ୍ଡିଂ ଆଦି ପ୍ରକଳ୍ପ ରହିଛି। ଓମ୍ବାଡସି ପାଣ୍ଠିରୁ ଏଥିପାଇଁ ସହାୟତା ଦିଆଯାଉଛି।
‘‘ଆଗରୁ ବର୍ଷା ହେଲେ ଜଙ୍ଗଲରୁ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେଉଥିଲା। ଫଳରେ ବହୁ ମୂଲ୍ୟବାନ ଗଛ ମଧ୍ୟ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଉଥିଲା। ବର୍ଷାଜଳ ସଂରକ୍ଷିତ କରି ରଖିବା ଲାଗି ବିଶେଷ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିଲା। ଓମ୍ବାଡସି ସହାୟତାରେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଓ ବର୍ଷାଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପ କରାଯିବା ଫଳରେ ଜଙ୍ଗଲ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଛି। ତା’ଛଡ଼ା ଆଖପାଖ ଗାଁର ଲୋକମାନେ ଜୀବିକା ମଧ୍ୟ ପାଉଛନ୍ତି,’’ କହିଛନ୍ତି ବାଦାମପାହାଡ଼ ବନାଞ୍ଚଳର ରେଞ୍ଜର ସତ୍ୟବ୍ରତ ପଟ୍ଟନାୟକ।
ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ବିଭିନ୍ନ ଖଣି ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସବୁଜିମା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଗୋଷ୍ଠୀ ସହଭାଗିତାରେ ନର୍ସରୀ ସ୍ଥାପନ ସହ ବ୍ୟାପକ ବନୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନିଆଯାଉଛି। ରାଇରଙ୍ଗପୁର, କରଞ୍ଜିଆ ଓ ବାରିପଦା ବନଖଣ୍ଡ ଅଧୀନରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୮୩ ଲକ୍ଷ ୩୩ ହଜାର ଚାରା ରୋପଣ କରାଯାଇଛି।
ସେହିପରି ଜିଲ୍ଲାରେ ଓମ୍ବାଡସି ସହାୟତାରେ ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଜଳ ବିଭାଜିକା ଉନ୍ନୟନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଅଧୀନରେ କ୍ଷେତ ପୋଖରୀ, ଜଳ ଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ ଏବଂ ଆଡ଼ିବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଉଛି। ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର ହ୍ରାସ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ଦିଗରେ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ବିଶେଷ ସହାୟକ ହେବା ସହିତ ଲୋକଙ୍କୁ ଜୀବିକା ମିଳିପାରୁଛି।
ଆଦିବାସୀ ବହୁଳ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାରେ ଜଳର ଉତ୍ସକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ସହିତ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଓ ସବୁଜିମା ସୃଷ୍ଟି ଦିଗରେ ଓମ୍ବାଡସି ପାଣ୍ଠି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି। ଜଳ, ଜମି ଓ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରେ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରାଯାଇ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବିକାକୁ କିପରି ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଇପାରିବ ତା’ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉଛି।
