ଭୁବନେଶ୍ୱର: ଭାରତୀୟ ରେଳ ଦେଶରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ନିଯୁକ୍ତିଦାତା। ଗତ ନଅ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ତଥା 2014-2023 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ରେଳ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସାରା ଦେଶରେ ରେଳବାଇର ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଉନ୍ନତି ତଥା ବିସ୍ତାର ପାଇଁ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛି। ଏହି ପ୍ରୟାସଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ନୂତନ ପ୍ରକଳ୍ପ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଗ୍ରହଣ ଏବଂ ବିଦ୍ୟମାନ ସୁବିଧାଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଗ୍ରେଡେସନ୍ ରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିନିଯୋଗ ସହିତ ଜଡିତ ଥିଲା। ଏହି ପ୍ରୟାସ ସହିତ ଦେଶରେ ପରିବହନ ସେବାରେ ଉନ୍ନତି ହେବ ସହିତ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ପରୋକ୍ଷ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।
2004-2014 ଅବଧି ମଧ୍ୟରେ ସମୁଦାୟ 4,11,000 ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ତେବେ, କେବଳ 9 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, 2014-2023 ମଧ୍ୟରେ, ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇରେ ପ୍ରାୟ 5,00,000 ଲୋକ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ। ଏହି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ରେଳବାଇର ବିଭିନ୍ନ ପଦପଦବୀ ଯଥା ଲୋକୋ ପାଇଲଟ୍, ଷ୍ଟେସନ୍ ମାଷ୍ଟର, ଟ୍ରେନ୍ ମ୍ୟାନେଜର୍, ଜୁନିୟର ଇଞ୍ଜିନିୟର୍, ଟେକ୍ନିସିଆନ୍, ବାଣିଜ୍ୟିକ କିରାଣୀ, ଟ୍ରାକ୍ ମେଣ୍ଟେନର୍, ପଏଣ୍ଟମ୍ୟାନ୍, ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। କେବଳ ଗତ ବର୍ଷ 1.5 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଆଶାୟୀ ପ୍ରାର୍ଥୀ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ। କୋଭିଡ-19 ର 2 ବର୍ଷର ଭୟଙ୍କର ଅବଧି ଏବଂ ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ସତ୍ୱେ ଏହି ଉତ୍ସାହଜନକ ନିୟୋଜନ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା।
ଡିସେମ୍ବର -2020 ରୁ ଜୁଲାଇ -2021 ମଧ୍ୟରେ, ରେଳବାଇ ସଫଳତାର ସହ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବ ବୃହତ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଆଧାରିତ / ଅନଲାଇନ୍ ନିଯୁକ୍ତି ପରୀକ୍ଷା ପରିଚାଳନା କରି ନିୟୋଜିତ କରାଇବା ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପଦକ୍ଷେପ ଅଟେ। ଏହି ପରୀକ୍ଷାରେ ମୋଟ 2.37 କୋଟି ପ୍ରାର୍ଥୀ ଉପସ୍ଥିତ ରହି ପରୀକ୍ଷାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ ସମଗ୍ର ପରୀକ୍ଷା ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏବଂ ଦୁର୍ନୀତିମୁକ୍ତ ଥିଲା। ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ରେଳବାଇର ଭିତ୍ତିଭୂମି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଇସ୍ପାତ, ବାଲାଷ୍ଟ, ସିମେଣ୍ଟ, ଇଟା ଇତ୍ୟାଦି ସେବା କରୁଥିବା ଶିଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପରୋକ୍ଷ ଚାକିରି ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା।
ଟ୍ରାକ୍ ବିଛାଇବା କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ନିଯୁକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ:
ହାରାହାରି 1 କିଲୋମିଟର ଟ୍ରାକ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ପ୍ରାୟ 33,000 ମାନବ ଦିନ ରୋଜଗାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ। ତେଣୁ, ପ୍ରତିଦିନ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ମାନବ ଦିନ 90.41 ଅଟେ। ଭାରତୀୟ ରେଳପଥରେ ଗତ ଏକ ବର୍ଷରେ ପ୍ରାୟ 5600 କିମି ଟ୍ରାକ୍ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା। ତେଣୁ, ପ୍ରତିଦିନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ମୋଟ ମାନବ ଦିନ ଥିଲା 5,06,301 (5 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ)।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇ ଭିତ୍ତିଭୂମି ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଯଥା ଓଭର ହେଡ଼ ଇକୁଇପମେଣ୍ଟ (ଓଏଚଇ), ସାଙ୍କେତିକ ପ୍ରଣାଳୀ, ଷ୍ଟେସନ ଗୁଡିକର ପୁନଃ ବିକାଶ, PU ଏବଂ PSU ପରି ବ୍ୟାପକ ପରିମାଣରେ ଭିତ୍ତିଭୂମି କାର୍ଯ୍ୟ ହାତକୁ ନେଇଛି ଯାହାକି ପରୋକ୍ଷ ଭାବେ ନିୟୋଜନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରୁଛି। ଏହା ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ପ୍ରାୟ 10 ଲକ୍ଷ ପରୋକ୍ଷ ଚାକିରି ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ରେଳବାଇରେ ଭିତ୍ତିଭୂମି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ହାରାହାରି ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ 3.5 ଗୁଣ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥାଏ। ତେଣୁ, ଏହି 10 ଲକ୍ଷ ପରୋକ୍ଷ ଚାକିରି ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ 35 ଲକ୍ଷ ପରୋକ୍ଷ ଚାକିରି ସୃଷ୍ଟି କରେ।
ପୁଞ୍ଜି ଖର୍ଚ୍ଚ:
ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇ ଦ୍ୱାରା 2023-24 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ 2.6 ଲକ୍ଷ କୋଟିର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପୁଞ୍ଜି ଆବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଛି। ଏହି ବାବଦରେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର 23 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ 150444 କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଛି ଯାହାକି ବଜେଟ୍ ଅନୁଦାନର ପ୍ରାୟ 58% ଅଟେ। ଗତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହି ବାବଦରେ 102881 କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହାକି ବଜେଟ୍ ଅନୁଦାନର ପ୍ରାୟ 43% ଅଟେ। ଚଳିତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ବ୍ୟୟ ଗତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ବ୍ୟୟ ଠାରୁ ପ୍ରାୟ 46% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଏହା ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇରେ ରୋଜଗାର ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି।
