ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇ ଉଚ୍ଚ ଘନତା ବିଶିଷ୍ଟ ଦିଲ୍ଲୀ-ମୁମ୍ବାଇ ରୁଟର ମଥୁରା-କୋଟା ସେକ୍ସନରେ ସ୍ୱଦେଶୀ ରେଳ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ କବଚ ୪.୦ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି। ଦେଶରେ ରେଳ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆଧୁନିକୀକରଣ ଦିଗରେ ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ। ରେଳମନ୍ତ୍ରୀ ଅଶ୍ୱିନୀ ବୈଷ୍ଣବ କହିଛନ୍ତି ଯେ ମାନ୍ୟବର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଜୀଙ୍କ ‘ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ’ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ରେଳବାଇ ସ୍ୱଦେଶୀ ଭାବରେ କବଚ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଟ୍ରେନ୍ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଡିଜାଇନ୍, ବିକଶିତ ଏବଂ ନିର୍ମାଣ କରିଛି। କବଚ ୪.୦ ଏକ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ପ୍ରଣାଳୀ। ଏହାକୁ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୪ ରେ RDSO (ଗବେଷଣା ଡିଜାଇନ୍ ଏବଂ ମାନକ ସଂଗଠନ) ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଏପରି ଟ୍ରେନ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ବିକଶିତ ଏବଂ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ବିକଶିତ ଦେଶ ଗୁଡ଼ିକୁ ୨୦ ରୁ ୩୦ ବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗିଥାଏ। କୋଟା-ମଥୁରା ରେଳ ସେକ୍ସନରେ କବଚ ୪.୦ ବହୁତ କମ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉପଲବ୍ଧି।
ସ୍ୱାଧୀନତାର ୬୦ ବର୍ଷ ପରେ ମଧ୍ୟ ଦେଶରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାନର ଉନ୍ନତ ଟ୍ରେନ୍ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇ ନଥିଲା। ଟ୍ରେନ ଏବଂ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ କଭଚ ସିଷ୍ଟମ ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇଛି।
ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇ ଆଗାମୀ ୬ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ରେଳ ରୁଟରେ କବଚ ୪.୦ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି। ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, କବଚ ସିଷ୍ଟମରେ ୩୦,୦୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଛି। IRISET (ଇଣ୍ଡିଆନ ରେଲୱେ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ସିଗନାଲ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ଆଣ୍ଡ ଟେଲିକମ୍ୟୁନିକେସନ୍) ୧୭ ଟି AICTE ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ କଲେଜ, ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଓ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସହିତ ଚୁକ୍ତି କରିଛି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ବି.ଟେକ୍ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ।
ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ ଲୋକୋ ପାଇଲଟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ବ୍ରେକ ଲଗାଇବାରେ ଏବଂ କୁହୁଡ଼ି ଭଳି କମ୍ ଦୃଶ୍ୟମାନତା ପରିସ୍ଥିତିରେ ସିଗ୍ନାଲ ଦେଖିବା ପାଇଁ ବାହାରକୁ ଦେଖିବାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ। ସେମାନେ କ୍ୟାବିନ ଭିତରେ ଥିବା ଡ୍ୟାସବୋର୍ଡରେ ସମସ୍ତ ସୂଚନା ଦେଖିପାରିବେ।
କବଚ କ’ଣ?
* କବଚ ହେଉଛି ଏକ ସ୍ୱଦେଶୀ ଭାବରେ ବିକଶିତ ଟ୍ରେନ୍ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ଟ୍ରେନ୍ର ଗତି ଉପରେ ନଜର ରଖି ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି।
* ଏହାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଅଖଣ୍ଡତା ସ୍ତର 4 (SIL-4), ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସୁରକ୍ଷା ସ୍ତର ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି।
* ଏହି ପ୍ରଣାଳୀର ବିକାଶ ୨୦୧୫ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହାକୁ ଦୀର୍ଘ ୩ ବର୍ଷ ଧରି ପରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଇଛି।
* ବୈଷୟିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରେ ଏହାକୁ ପ୍ରଥମେ ଦକ୍ଷିଣ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ରେଳବାଇ (SCR) ରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ୨୦୧୮ ରେ ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ମିଳିଥିଲା।
* SCRର ଅଭିଜ୍ଞତା ଆଧାରରେ, ଏକ ଉନ୍ନତ ସଂସ୍କରଣ ‘କବଚ ୪.୦’ ବିକଶିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ମେ ୨୦୨୫ ରେ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି ୧୬୦ କିମି ବେଗ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ କରାଯାଇଥିଲା।
* ସମସ୍ତ କବଚ ଉପକରଣ ସ୍ୱଦେଶୀ ଭାବରେ ନିର୍ମିତ ହେଉଛି।
କବଚର ଜଟିଳତା:
କବଚ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ ପ୍ରଣାଳୀ। ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଏକ ଟେଲିକମ୍ କମ୍ପାନୀ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଭଳି। ଏହା ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉପ-ପ୍ରଣାଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଗଠିତ:
୧. RFID ଟ୍ୟାଗ୍: ପ୍ରତି ୧ କିଲୋମିଟର ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସିଗନାଲରେ ଲଗାଯାଇଥାଏ। ଏଗୁଡ଼ିକ ଟ୍ରେନ୍ର ସଠିକ୍ ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ସୂଚାଇଥାଏ।
୨. ଟେଲିକମ୍ ଟାୱାର: ପ୍ରତି କିଛି କିଲୋମିଟରରେ ଅପ୍ଟିକାଲ୍ ଫାଇବର ସଂଯୋଗ ଏବଂ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଯୋଗାଣ ସହିତ ଟାୱାରଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଏ। ଏହି ଟାୱାରଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକୋ କବଚ ଏବଂ ଷ୍ଟେସନ କବଚ ନିରନ୍ତର ଯୋଗାଯୋଗ କରନ୍ତି।
୩. ଲୋକୋ କବଚ: ଟ୍ରାକରେ ରଖାଯାଇଥିବା RFID ଟ୍ୟାଗରୁ ସୂଚନା ଗ୍ରହଣ କରେ, ଏହାକୁ ଟେଲିକମ୍ ଟାୱାରକୁ ପଠାଏ ଏବଂ ଷ୍ଟେସନ କବଚରୁ ରେଡିଓ ସୂଚନା ଗ୍ରହଣ କରେ। ଏହା ଲୋକୋର ବ୍ରେକିଂ ସିଷ୍ଟମ ସହିତ ମଧ୍ୟ ସଂଯୁକ୍ତ, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବ୍ରେକ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଭାବରେ ଲାଗୁ ହୁଏ।
୪. ଷ୍ଟେସନ କବଚ: ପ୍ରତ୍ୟେକ ଷ୍ଟେସନ ଏବଂ ବ୍ଲକ ସେକ୍ସନରେ ଫିଟ୍ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହା ଲୋକୋ କବଚ ଏବଂ ସିଗନାଲ ସିଷ୍ଟମରୁ ସୂଚନା ନେଇଥାଏ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷିତ ଗତି ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥାଏ।
୫. ଅପ୍ଟିକାଲ୍ ଫାଇବର କେବୁଲ୍ (OFC): ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସିଷ୍ଟମକୁ ସଂଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଟ୍ରାକ୍ ସହିତ OFC ବିଛାଯାଇଥାଏ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ହାଇ-ସ୍ପିଡ୍ ଡାଟା ଯୋଗାଯୋଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ।
୬. ସିଗନାଲିଂ ସିଷ୍ଟମ: ଏହା ଲୋକୋ କବଚ, ଷ୍ଟେସନ କବଚ, ଟେଲିକମ୍ ଟାୱାର ଇତ୍ୟାଦି ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ।
ଯାତ୍ରୀ ଏବଂ ମାଲବାହୀ ଟ୍ରେନଗୁଡ଼ିକର ଅତ୍ୟଧିକ ପରିବହନ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରେଳବାଇ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ନକରି ଏହି ସିଷ୍ଟମଗୁଡ଼ିକୁ ସଂସ୍ଥାପନ, ଯାଞ୍ଚ ଏବଂ ପ୍ରମାଣିତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ।
କବଚର ପ୍ରଗତି:
୧. ଅପ୍ଟିକାଲ୍ ଫାଇବର ବିଛାଯାଇଛି – ୫୮୫୬ କି.ମି.
୨. ଟେଲିକମ୍ ଟାୱାର ସ୍ଥାପିତ – ୬୧୯
3. ଷ୍ଟେସନରେ ସ୍ଥାପିତ କବଚ- ୭୦୮
୪. ଲୋକୋରେ ସ୍ଥାପିତ କବଚ – ୧୧୦୭
୫. ଟ୍ରାକସାଇଡ୍ ଉପକରଣ ସ୍ଥାପିତ – ୪୦୦୧ ରୁଟ୍ କିଲୋମିଟର
ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇ ପ୍ରତିବର୍ଷ ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ୧ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ନିବେଶ କରେ। ଟ୍ରେନ ଏବଂ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ଏପରି ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ମଧ୍ୟରୁ କବଚ ଗୋଟିଏ। କବଚଗୁଡ଼ିକର ଦ୍ରୁତ ଅଗ୍ରଗତି ଏବଂ ନିୟୋଜିତ ହେବାର ସ୍ତର ରେଳବାଇର ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ।
