ଭଗବାନ ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ: ହଜାରେ ଅଧ୍ୟାୟ ବିଶିଷ୍ଠ ଚିକିତ୍ସା ଗ୍ରନ୍ଥ ଲେଖି ବିଶ୍ବକୁ କରିଥିଲେ ଚକିତ

ଡା ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟନାଥ ମହାରଣା

ସୃଷ୍ଟି ସର୍ଜନା ପରେ ମନୁଷ୍ୟ ଓ ପ୍ରାଣୀ ସମାଜ ର ଦୀର୍ଘାୟୁ ଓ କଲ୍ୟାଣ ନିମନ୍ତେ ଆୟୁର୍ବେଦ ଚିକିତ୍ସା କୁ ପ୍ରତିପାଦନ କରାଯାଇଛି। ଭଗବାନ ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ ଏହି ଶାଶ୍ୱତ ଭାରତୀୟ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ ର ଆଦି ପ୍ରବର୍ତକ। ଏକ ଲକ୍ଷ ଶ୍ଳୋକ ବିଶିଷ୍ଟ ହଜାର ଅଧ୍ୟାୟ ର ଆୟୁର୍ବେଦ କୁ ମନୁଷ୍ୟ ର ଆୟୁ କୁ ବିବେଚନା କରି ଭଗବାନ ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ ଏହାକୁ ଆଠ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ।ଯଥା ୧.ଶଲ୍ୟ ତନ୍ତ୍, ୨.ଶାଲକ୍ୟ ତନ୍ତ୍ର(ENT),  ୩.କାୟ ଚିକିତ୍ସା( ଔଷଧ), ୪.ଭୂତ ତନ୍ତ୍ର ବା ମାନସ ରୋଗ ତନ୍ତ୍ର(ସାଇକିଆ ଟ୍ରିକ), ୫.ଅଗଦ ତନ୍ତ୍ର(ଟୋକ୍ସକୋଲୋଜି), ୬.ରସାୟନ ତନ୍ତ୍ର, ୭.ବାଜୀ କରଣ ତନ୍ତ, ୮.କୁମାର ତନ୍ତ୍ର ବା କୌମାର ତନ୍ତ୍ର(ଡିଜିଜ ଅଫ ଚିଲଡ୍ରେନ)।

ଆୟୁର୍ବେଦ କୁ ଶଲ୍ୟ ପ୍ରଧାନ ଚିକିତ୍ସା ଗ୍ରନ୍ଥ ର ମାନ୍ୟତା ମିଳେ।ଏଥିରେ ଶରୀର ର ରଚନା, ଶରୀର କ୍ରିୟା, ଶରୀର ମଧ୍ୟରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ଜୀବାଣୁ, ଭୂତାଣୁ, ରକ୍ତ ଶୋଧନ ପଦ୍ଧତି, ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତି ରୋପଣ, ଧାତୁ ନିର୍ମିତ ଅଙ୍ଗ ର ପ୍ରତି ରୋପଣ, ଆଶୁ ପ୍ରସବ, ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୋପଣ ବା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ସର୍ଜରୀ ଆଦି ସମ୍ପର୍କରେ ବର୍ଣନାରହିଛି।ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ ମାତୃ ଗର୍ଭାଶୟ ରୁ ଗର୍ଭ ରକ୍ଷା ଶୈଳୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଓ ମୃତ ଗର୍ଭ ନିଷ୍କାସନ ସମ୍ପର୍କରେ ବିସ୍ତ୍ରୁତ ଭାବରେ ବର୍ଣନାକରିଛନ୍ତି।

ଧନ୍ଵନ୍ତରୀଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ଶିଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୁଶୃତ ଶଲ୍ୟ ପ୍ରଧାନ ଆୟୁର୍ବେଦ ଗ୍ରନ୍ଥ “ଶ୍ରୁଶୃତ ସଂହିତା”ରଚନା କରି ଆଜି ଫାଦର ଅଫ ସର୍ଜରୀ ନାମରେ ପୃଥିବୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି।ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସେ ବିଭିନ୍ନ ଶଲ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ଯଥା. ସ୍ବସ୍ତିକ ଯନ୍ତ୍ର, ସିହ୍ନମୁଖୀ ଯନ୍ତ୍ର, ସଂଦଶ ଯନ୍ତ୍ର, ଶବ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦ ଯନ୍ତ୍ର, ଯୋନି ପରୀକ୍ଷୟଯନ୍ତ୍ର, ଏଶନୀ ଯନ୍ତ୍ର, କ୍ୟାଥେଟର ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଅପରେସନ ସହାୟକ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ନେଇ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି।

ଆୟୁର୍ବେଦ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଚିକିତ୍ସା କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଚିକିତ୍ସିତ ବା ଡାକ୍ତର ମଧ୍ୟରେ ଚାରିତ୍ରିକ ଗୁଣ ସର୍ବଦା ରହିବା ବାଞ୍ଛାନିୟ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି।ଡାକ୍ତର ଶୁଦ୍ଧ, ଦକ୍ଷ,କର୍ମଠ, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପରାୟଣ ବୋଧ, ଅର୍ଥ ଲାଭ ଆଶା କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଛି। ଡାକ୍ତର ରୋଗୀ ଚିକିତ୍ସା କରିବା ଫଳରେ ଧର୍ମ, ଅର୍ଥ, କାମ, ମୋକ୍ଷ ପରି ଚତୃ ବର୍ଗଫଳ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏବୋଲି କୁହାଯାଇଛି।

କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷ ତ୍ରୟୋଦଶୀ ତିଥି ନଭେମ୍ବର୧୧ ରେ ଭଗବାନ ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ ଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହି ଦିନ ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ ଙ୍କୁ ଆବାହନ, ପୂଜା କରି ବା ଦ୍ୱାରା ଘରେ ସୁଖ ଶାନ୍ତି, ନିରୋଗ ଆସିଥାଏ। ବିଭିନ୍ନ ଆୟୁର୍ବେଦିକ କଲେଜ, ଆୟୁର୍ବେଦ ଔଷଧୀୟ ଭଣ୍ଡାର, ବୈଦ୍ୟ,କବିରାଜ ମାନେ ଏହିଦିନ ନିଜ ନିଜ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓ ଘରେ ଆଦି ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରବର୍ତକ ଭଗବାନ ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ ଙ୍କ ପୂଜା କରିଥାନ୍ତି।

ଡା ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟନାଥ ମହାରଣା
ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଆୟୁର୍ବେଦିକ ଚିକିତ୍ସା ମନ୍ଦିର, ବାଲୁଗାଁ,ଖୋର୍ଦ୍ଧା
ମୋ -୯୪୩୭୩୬୫୭୨୨