ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି (ଏନଇପି) ୨୦୨୦ ହେଉଛି ଭାରତର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରେକ୍ଷାପଟ୍ଟକୁ ନୂଆ ରୂପ ଦେବାରେ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ମୁହୂର୍ତ୍ତ। ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ, ଏନଇପି ୨୦୨୦ ହେଉଛି ଏକ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ଲୁପ୍ରିଣ୍ଟ ଯାହା ଭାରତକୁ ବିଶ୍ୱରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବରେ ପୁନଃପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଏହା ପ୍ରବେଶ, ସମାନତା, ଗୁଣବତ୍ତା, ସୁଲଭତା ଏବଂ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ପରିନୀତି ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେଶିତ। ଏହା କଠୋର ଓ କେବଳ ବିଷୟବସ୍ତୁ-ପ୍ରଧାନ ପଦ୍ଧତିରୁ ନମନୀୟ, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ-କେନ୍ଦ୍ରିକ ମଡେଲକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଅନ୍ତର୍ବିଭାଗୀୟ ଶିକ୍ଷଣ, ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଚିନ୍ତନ, ଗବେଷଣା, ଅନୁଷ୍ଠାନିକ ସ୍ୱାୟତ୍ତଶାସନ ଏବଂ ସୁଗମ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜରିଆରେ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଏକୀକରଣକୁ ଜୋର ଦେଇଛି।
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ସଂପର୍କରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ସୂଚନା:
୨୯ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୦ରେ ଅନୁମୋଦନ ପାଇଥିଲା ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି, ଯାହାକି ୩୪ ବର୍ଷ ପରେ ଥିଲା ପ୍ରଥମ ଶିକ୍ଷା ନୀତି । ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ସହ ୫ ବର୍ଷର ସଘନ ପରାମର୍ଶ ଏବଂ ୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ପରାମର୍ଶ ଗ୍ରହଣ ପରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଏକ ସାମଗ୍ରିକ, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ-କେନ୍ଦ୍ରିକ, ବହୁ-ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିବା। ଏହା ସହିତ ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟ ସହିତ ଜଡିତ ରହି ୨୧ ଶତାବ୍ଦୀର ଆବଶ୍ୟକତା ସହିତ ତାଳ ଦେଇ ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ, ସାମାଜିକ ସମାନତା ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ମାଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା।
ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାରେ ସଂସ୍କାର :
୨୦୩୫ ସୁଦ୍ଧା ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ଗ୍ରସ ଏନରୋଲମେଣ୍ଟ ରେସିଓ (ଜିଇଆର) ହାସଲ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି । ବହୁଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଗବେଷଣା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଜାତୀୟ ଗବେଷଣା ଫାଉଣ୍ଡେସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବ । ପୁଣି ନମନୀୟ ଏବଂ ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକାଡେମିକ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ କ୍ରେଡିଟ୍, ଜାତୀୟ କ୍ରେଡିଟ୍ ଫ୍ରେମୱାର୍କ ଏବଂ ବହୁବିଧ ପ୍ରବେଶ ଏବଂ ପ୍ରସ୍ଥାନ ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଚଳନର ପ୍ରସ୍ତାବ ରହିଛି । ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିର ଆଉ ଏକ ସଂସ୍କାରମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ହେଉଛି ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାରେ ବିଭାଗୀୟ ବିଭେଦକୁ ଭାଙ୍ଗି ଅନ୍ତର୍ବିଭାଗୀୟ ଶିକ୍ଷଣ ଓ ସମଗ୍ରାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ବିକାଶ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଭିତ୍ତିକ ଯୋଗାଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇଛି।
ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଦ୍ବାର ଖୋଲିବା :
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ ଆସନ୍ତା ୨୦୩୫ ସୁଦ୍ଧା ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ଜିଇଆର (ସାମଗ୍ରିକ ନାମଲେଖା ଅନୁପାତ) ହାସଲ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ, ସରକାର ଅଧିକ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଥାପନ କରିବା, ଅନୁନ୍ନତ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା, ଏକକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନକୁ ବହୁ-ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ କରିବା ଏବଂ ଦୂର ଏବଂ ଅନଲାଇନ୍ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଛନ୍ତି।
ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ:
ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୪ ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବିଦ୍ୟାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଯୋଜନାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଭାରତର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ୮୬୦ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିବା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ବିନା ବନ୍ଧକରେ ଋଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ସୁବିଧାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା। ୨୦୨୪-୨୫ ରୁ ୨୦୩୦-୩୧ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ମୋଟ ୩,୬୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ବଜେଟ୍ ସହିତ, ଏହି ଯୋଜନା ପ୍ରତିବର୍ଷ ୨୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରିବ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତି ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଅତିରିକ୍ତ ୭ ଲକ୍ଷ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ସହାୟତା କରିବ।
ବିଦ୍ୟାଲକ୍ଷ୍ମୀ ଡିଜିଟାଲ୍ ରୁପି ଆପ୍ ସୁଧ ସବସିଡି ଲାଭ ପାଇଁ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରବେଶକୁ ସକ୍ଷମ କରିଥାଏ। ଏହି ଆପ୍ ୬୧ ଟି ବ୍ୟାଙ୍କ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ ଏବଂ ଡିଏଫଏସ, ଆଇବିଏ ଏବଂ ସଦସ୍ୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ସହିତ ସହଭାଗୀତାରେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି।
ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ସହାୟତା:
ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାରେ ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ମାନସିକ ଅକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ, ଶିକ୍ଷାଦାନର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଉପରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଜାରି କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉଛି। ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ଏବଂ ସମାନ ଶୈକ୍ଷିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ଶିକ୍ଷଣ ପରିବେଶକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଏ।
ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ୍ ଶିକ୍ଷଣ:
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ ଅଧୀନରେ, ଭାରତ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ଉପଲବ୍ଧତା ଏବଂ ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନକୁ ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏବଂ ବିସ୍ତାର କରିବା ପାଇଁ ଡିଜିଟାଲ୍ ନବସୃଜନର ଶକ୍ତିକୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି। ଅନଲାଇନ୍ ଶିକ୍ଷଣ ପ୍ଲାଟଫର୍ମଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ଲ୍ୟାବ ଏବଂ ଏଆଇ-ଚାଳିତ ଉପକରଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା-ଚାଳିତ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଶିଖିବା, ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ବାସ୍ତବ-ବିଶ୍ୱ ସୁଯୋଗ ସହିତ ସଂଯୋଗ କରିବାର ଉପାୟକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରୁଛି।
୪୨ଟି ନୂତନ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା :
୨୦୧୪ ମସିହାରୁ, ୪୨ଟି ନୂତନ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ, ଆଇଆଇଟି (୭ଟି ନୂତନ), ଆଇଆଇଏମ (୮ଟି ନୂତନ), ଏନଆଇଟି ଓ ଆଇଆଇଇଏସଟି (୧ଟି ନୂତନ), ଆଇଆଇଆଇଟି (୧୬ଟି ନୂତନ) ଓ ଆଇସର ଓ ଆଇଆଇଏସସି (୨ଟି ନୂତନ) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯାହା ଶୈକ୍ଷିକ ଉତ୍କର୍ଷତା ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ବିକାଶ ପ୍ରତି ଏକ ଦୃଢ଼ ପ୍ରୟାସକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଲଦାଖକୁ ଇଣ୍ଡସ୍ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ନାମରେ ଏହାର ପ୍ରଥମ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ମିଳିଛି।
କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କର୍ଷତା କେନ୍ଦ୍ର:
“ଭାରତରେ କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ଭାରତ ପାଇଁ କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା କାର୍ୟ୍ୟକ୍ଷମ କରନ୍ତୁ” ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ସାକାର କରିବା ପାଇଁ, ସରକାର କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା (ଏଆଇ)ରେ ତିନୋଟି ଉତ୍କର୍ଷତା କେନ୍ଦ୍ର (ଉକ୍ଟଋଗ୍ଦ) ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଛନ୍ତି: ଆଇଆଇଏସସିରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କର୍ଷତା କେନ୍ଦ୍ର, ଆଇଆଇଟି କାନପୁରରେ ସ୍ଥାୟୀ ସହରଗୁଡ଼ିକରେ ଉତ୍କର୍ଷତା କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଆଇଆଇଟି ରୋପରରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍କର୍ଷତା କେନ୍ଦ୍ର ଯାହାର ମୋଟ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟୟ ୨୦୨୩-୨୪ ରୁ ୨୦୨୭-୨୮ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ୯୯୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ହେବ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ୨୦୨୫-୨୬ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ବଜେଟରେ ୫୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ ସହିତ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନୂତନ ଉତ୍କର୍ଷତା କେନ୍ଦ୍ର ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି।
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଆଇନ, ୨୦୨୦ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ସଂସ୍କୃତ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲା। ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛନ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ସଂସ୍ଥାନ, ଶ୍ରୀ ଲାଲ ବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ବିଦ୍ୟାପୀଠ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ବିଦ୍ୟାପୀଠ, ତିରୁପତି । ୧୯୭୦ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ସଂସ୍ଥାନ, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ପୂର୍ବରୁ ଏକ ଡିମ୍ଡ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିଲା। ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଶ୍ରୀ ଲାଲ ବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ବିଦ୍ୟାପୀଠ, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ପୂର୍ବରୁ ଏକ ଡିମ୍ଡ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା। ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂସ୍କୃତ ବିଦ୍ୟାପୀଠ, ତିରୁପତି ପୂର୍ବରୁ ଏକ ଡିମ୍ଡ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଥିଲା।
ଗବେଷଣା, ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଓ ନବସୃଜନ:
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ ଏକ ଜ୍ଞାନ-ଚାଳିତ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କଳ୍ପନା କରେ ଯାହା ଗବେଷଣା, ନବସୃଜନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେଶିତ। ଏହା ଏକ ଗତିଶୀଳ ଇକୋସିଷ୍ଟମ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି ଯାହା ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଜାତୀୟ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବିକାଶରେ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ଦେବା ପାଇଁ ସଶକ୍ତ କରିଥାଏ।
୨୦୪୭ ସୁଦ୍ଧା ୩୫ ଟ୍ରିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଅର୍ଥନୀତି ହେବା ପାଇଁ ଭାରତର ଆକାଂକ୍ଷା ଏହାର ବର୍ଦ୍ଧିତ ଗବେଷଣା ଏବଂ ନବସୃଜନ ପ୍ରୟାସ ସହିତ ଗଭୀର ଭାବରେ ଜଡିତ। ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ ଅନୁଯାୟୀ, ବିଶ୍ୱ ଜ୍ଞାନ ଦୃଶ୍ୟପଟ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି, ବିଶେଷକରି ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା, କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା (ଏଆଇ) ଏବଂ ମେସିନ୍ ଲର୍ଣ୍ଣିଂ (ଏମଏଲ) କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଯାହା ଭାରତ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଏବଂ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଉଭୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରେ। ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ସମନ୍ୱିତ ହେବା ପାଇଁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ଗବେଷଣା ଇକୋସିଷ୍ଟମକୁ ସକ୍ଷମ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସଗୁଡ଼ିକୁ ଆହୁରି ସମନ୍ୱିତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ, ଭାରତ ଗବେଷଣାରେ ଜିଡିପିର କେବଳ ୦.୬୪% ନିବେଶ କରେ, ଯାହା ଆମେରିକାରେ ୩.୪୭%, ଇସ୍ରାଏଲରେ ୫.୭୧% ଏବଂ ଚୀନରେ ୨.୪୧% (୨୦୨୩-୨୪) ତୁଳନାରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କମ।
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ ଅନୁଯାୟୀ, ଭାରତ ସରକାର ଦେଶରେ ଗବେଷଣା ଏବଂ ବିକାଶକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ଜାତୀୟ ଗବେଷଣା ଫାଉଣ୍ଡେସନ ଫର୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ, ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ଶିଳ୍ପ-ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କ, ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଇକୋସିଷ୍ଟମ, ନବସୃଜନ କୋଷ ଏବଂ ହାକାଥନ, ଏଆଇ, ଆଇକେଏସ, ଟେକ୍ ରେ ଆନ୍ତଃ-ବିଷୟ ଫାକଲ୍ଟି ବିକାଶ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଭାରତୀୟ ଭାଷା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଣାଳୀ:
ଭାରତ ସରକାର ଭାରତୀୟ ଭାଷାର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଏବଂ ମୁଖ୍ୟଧାରାର ଶିକ୍ଷାରେ ଭାରତୀୟ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଣାଳୀର ସମନ୍ୱୟକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଉଛନ୍ତି। ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଭାରତର ସମୃଦ୍ଧ ଭାଷାଗତ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ଏକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏବଂ ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା ପରିବେଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା। ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସଂସ୍କାର, ଡିଜିଟାଲ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଏବଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗତ ସହାୟତା ମାଧ୍ୟମରେ, ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଗବେଷଣା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନରେ ଭାରତୀୟ ଭାଷାର ବ୍ୟବହାରକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ଭାରତୀୟ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଣାଳୀରେ କ୍ରେଡିଟ୍-ଆଧାରିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିଥାଏ।
ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟକରଣ:
ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଭାରତକୁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା, ସହଯୋଗୀ ଗବେଷଣା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ଗତିଶୀଳତା, ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ମାନଦଣ୍ଡ ଏବଂ ସର୍ବୋତ୍ତମ ଅଭ୍ୟାସ ସ୍ଥାପନ କରି ଘରୋଇ ସ୍ତରରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟକରଣ, ଦେଶରେ ବିଦେଶୀ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସ୍ଥାପନକୁ ପ୍ରେତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ବିଦେଶରେ ଭାରତୀୟ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଥାପନ କରିବା।
ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ବଜେଟ୍ ବ୍ୟୟବରାଦ:
ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ମଧ୍ୟରେ ଶୈକ୍ଷିକ ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାୟତ୍ତତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ, ୨୦୧୭ରେ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଆର୍ଥିକ ସଂସ୍ଥା (ଏଚଇଏଫଏ) ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ଏକ ଋଣ-ଭିତ୍ତିକ ମଡେଲରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ, ଯାହା ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ କୌଣସି ଆଗୁଆ ବଜେଟ୍ ସହାୟତା ବିନା ପୁଞ୍ଜି ପାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ସାତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ଏଚଇଏଫଏ ୨୦୧ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ୪୪,୪୪୯.୧୮ କୋଟି ଟଙ୍କା ମଞ୍ଜୁର କରିଛି, ଯାହା ଆଇଆଇଟି, ଆଇଆଇଏମ, ଏନଆଇଟି ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଲାଭ ପହଞ୍ଚାଇଛି। ଏହି ପାଣ୍ଠିଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରୟୋଗଶାଳା, ଛାତ୍ରାବାସ, ଶ୍ରେଣୀଗୃହ ଏବଂ ଗବେଷଣା ଭିତ୍ତିଭୂମିକୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଶୈକ୍ଷିକ ସୁବିଧା ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି।