ଭୁବନେଶ୍ବର, ଚୈତ୍ର ଶୁକ୍ଲ ନବମୀ ତିଥିକୁ ସାଧାରଣତଃ ରାମ ନବମୀ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ଦିନ ମର୍ଯ୍ୟଦା ପୁରୁଷ ଶ୍ରୀରାମ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେଥିପାଇଁ ହିନ୍ଦୁ ପୂଜା ପଦ୍ଧତିରେ ରାମ ନବମୀ ଏକ ପବିତ୍ର ତଥା ଗୁରତ୍ବ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏଙି ଦିନ ରାମ ଭକ୍ତମାନେ ସାରା ଦିନ ଉପବାସ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ପୂଜା କିପରି କରାଯିବ, କେମିତି କରିବେ ସେ ନେଇ କିଛି ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛୁ।
* ସର୍ବପ୍ରଥମେ, ସ୍ନାନ କର ଏବଂ ପବିତ୍ର ହୁଅ ଏବଂ ପୂଜାପାଠ ସାମଗ୍ରୀ ସହିତ ପୂଜା ସ୍ଥାନରେ ବସ ।
* ପୂଜାରେ ତୁଳସୀ ପତ୍ର ଏବଂ ପଦ୍ମ ଫୁଲ ରହିବା ଜରୁରୀ ।
* ଶୋଦଶୋପଚରର ସମସ୍ତ ଉପାଦାନ ସହିତ ଶ୍ରୀ ରାମ ନବମୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରନ୍ତୁ ।
* ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କର ପ୍ରିୟ ପଦାର୍ଥର ଖିର ଏବଂ ଫଳ-ମୂଳକୁ ପ୍ରସାଦ ଭାବରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତୁ ।
* ପୂଜା ପରେ, ଘରର କନିଷ୍ଠ ମହିଳା କିମ୍ବା ଝିଅ ଘରର ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କ କପାଳରେ ତିଲକ ଲଗାଇବା ଉଚିତ୍ ।
ଏଠାରେ ପୂଜା ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଶିଖନ୍ତୁ
ସକାଳୁ ଉଠି ନିୟମିତ କାମ କର, ସ୍ନାନ କର । ପରିଷ୍କାର ପୋଷାକ ପିନ୍ଧି ପୂଜା ଘରକୁ ସଫା କର । ସମସ୍ତ ସାମଗ୍ରୀ ସଂଗ୍ରହ କରି ପିଢା କିମ୍ବା ଆସନ ଉପରେ ବସ । କାଠ ପଟା ବା ପିଢା ଉପରେ ଏକ ନାଲି କପଡା ରଖନ୍ତୁ । ଏହା ଉପରେ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କର ପ୍ରତିମା ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତୁ । ଶ୍ରୀରାମ ପରିବାର ଚିତ୍ରକୁ ମଧ୍ୟ ରଖିପାରିବେ। ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କର ପୁରା ପରିବାର, ଯେଉଁଥିରେ ହନୁମାନ ଚାରି ଭାଇଙ୍କ ସହିତ ସୀତା ମଧ୍ୟ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଥିବେ।
ପୂଜା ପଦ୍ଧତି
ପ୍ରଥମେ ନିମନ୍ତ୍ରଣ: –
ଭଗବାନ ଶ୍ରୀ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମନେ ମନେ ଡାକନ୍ତୁ: – ଜୟଶ୍ରୀରାମ କହିପାରିବେ
ହାତରେ ଫୁଲ ଏବଂ ଚନ୍ଦନ ସହିତ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କୁ ଭକ୍ତିରେ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ଫୁଲରୁ ପାଣି ନେଇ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କ ପାଦ ଧୋଇବା ପାଇଁ ପାଣି ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ଫୁଲରୁ ପାଣି ନେଇ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କୁ ପବିତ୍ରତା ପାଇଁ ଜଳ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ।
ଏକ ଚାମଚରେ କ୍ଷୀର ଏବଂ ମହୁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ ।
ଫୁଲ ସହିତ ଗାଧୋଇବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କୁ ଜଳ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ପଞ୍ଚାମୃତ ସ୍ନାନ: –
ଦୁଗ୍ଧ ସ୍ନାନ- ଫୁଲ ସହିତ କ୍ଷୀର ସ୍ନାନ ପାଇଁ, ଶ୍ରୀ ରାମ ଜୀଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ, ଏବଂ ପରେ ଶୁଦ୍ଧ ପାଣି ଦିଅନ୍ତୁ ।
ଦହି ସ୍ନାନ- ଫୁଲ ସହିତ ଦହି ସ୍ନାନ ପାଇଁ ଶ୍ରୀରାଙ୍କୁ ଦହି ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ; ଏହା ପରେ, ଶୁଦ୍ଧ ଜଳ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ଘୃତ ସ୍ନାନ- ଫୁଲ ସହିତ ଘିଅ ସ୍ନାନ ପାଇଁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ଘିକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ; ଏହା ପରେ, ଶୁଦ୍ଧ ଜଳ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ମଧୁ ସ୍ନାନ- ଫୁଲ ସହିତ ମହୁ ସ୍ନାନ ପାଇଁ ଶ୍ରୀ ରାମଜୀଙ୍କ ମହୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ; ଏହା ପରେ, ଶୁଦ୍ଧ ଜଳ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ଶର୍କରା ସ୍ନାନ – ଫୁଲ ସହିତ ଶର୍କରା ସ୍ନାନ ପାଇଁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ଶର୍କରା ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ଶୁଦ୍ଧୋଦକ ସ୍ନାନ- ଫୁଲରୁ ଶୁଦ୍ଧ ପାଣି ନିଅ ଏବଂ ଶୁଦ୍ଧୋଦକ ସ୍ନାନ କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କୁ ଜଳ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ: – ହାତରେ ହଳଦିଆ କପଡା ଧରି ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ପୋଷାକ ସମର୍ପଣ କରନ୍ତୁ ।
ସୁବାସ ଅର୍ପଣ: – ହାତରେ ଅତର ଧରି ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରି ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ । ଗଂନ୍ଧ ସର୍ମପାୟାମି
ଫୁଲ: – ହାତରେ ଫୁଲ ଏବଂ ତୁଳସୀ ପତ୍ର ଧରି ଫୁଲ ଏବଂ ତୁଳସୀ ପତ୍ରକୁ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ ।
ଅଙ୍ଗ ପୂଜା: – ଶ୍ରୀ ରାମ ଜୀଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ ପାଇଁ ଅକ୍ଷତ ଏବଂ ଫୁଲ ସହିତ ବାମ ହାତରେ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରି, ଅକ୍ଷତଙ୍କୁ ଟିକେ ଦିଅନ୍ତୁ
ଏସବୁ ପରେ ଭୋଗ ପୂଜା କରି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରସାଦ ବାଣ୍ଟି ଦିଅନ୍ତୁ। ଯଦି ରାମଚରିତ ମାନସ ପଠନ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ତେବେ ଏହି ଦିନ କରିବା ସବୁଠାରୁ ବେଶ ଉପାଦେୟ ଅଟେ।