Tag: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ମଣିଷ କିପରି ସୁଖରେ ରହିବ  ସେଥିପାଇଁ ସେ ପାଞ୍ଚୋଟି ଉପାୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ସାବଧାନ ରହିବା ସହିତ ଶିଷ୍ଟାଚାର ମଧ୍ୟ ଜଡିତ ରହିଛି। ଜାଣନ୍ତୁ ସେହି ପାଞ୍ଚୋଟି ଜିନିଷ କଣ

୧- ଜମି, ଘର, ଅସ୍ଥାବର ସଂପତ୍ତି କାରବାର ବେଳେ ସାବଧାନ ରହିବେ। ଲାଜ ନ କରି ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବେ ଆଇନି ମୁତିବିକ କାମ କରନ୍ତୁ। ନଚେତ ପଛରେ ସାରା ଜୀବନ ପସ୍ତାଇବେ।

୨- ଟଙ୍କା କାରବାର କରିବା ବେଳେ ତାହା ଭଲ ଭାବରେ ଗଣତି କରି ନିଅନ୍ତୁ। ଲାଜରେ କିମ୍ବା ସମ୍ମାନ ଦେଖେଇ ହେବା ପାଇଁ ପକେଟରେ ଭର୍ତ୍ତି କରି ପଳାନ୍ତୁ ନାହିଁ। ପରେ ଭୁଲ ରହିଲେ ବନ୍ଧୁତା ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ନିଶ୍ଚିତ।

୩- ବିଦ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ ସମୟରେ କୌଣସି ବିଷୟ ବୁଝି ନ ପାରିଲେ ତାହାକୁ ବାରମ୍ବାର ପଚାରି ବୁଝନ୍ତୁ। ଲାଜରେ ନ ପଚାରିଲେ ତାହା କାଳକାଳ ପାଇଁ ଅବୁଝା ରହିଯିବ।

୪- ଆହାର ସମୟରେ ଲାଜ ନ କରି ଖାଇବା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ଥିଲେ ମାଗି ଖାଆନ୍ତୁ। ଖାଇବା ସମୟରେ ନିଜ ଋଚି ଅନୁସାରେ ଖାଦ୍ୟ ମାଗନ୍ତୁ। ଖାଇବାରେ ନିଶ୍ଚିତ ସୁଖ ମିଳିବ।

୫- ଲାଜ ନ କରି ସମାଜର ରୀତିନୀତି ଠିକ୍ ଭାବେ ପାଳନ କରନ୍ତୁ। ଅନେକ ଲାଜରେ ଗୁରୁଜନମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ନମସ୍କାର କରନ୍ତି ନାହିଁ। ଏପରି କଲେ ସମାଜରେ ଆପଣ ନିନ୍ଦିତ ହେବେ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ନନ୍ଦ ରାଜବଂଶକୁ ନିପାତ କରି ତାଙ୍କ ନୀତି ଆଧାରରେ ମୌର୍ଯ୍ୟ ରାଜବଂଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ନନ୍ଦ ରାଜବଂଶର ରାଜା, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ସେ ତାଙ୍କ କ୍ରୋଧକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଦେଇ ନ ଥିଲେ।  ପରେ ସେ ଏହି କ୍ରୋଧକୁ ଅସ୍ତ୍ର କରି ନିଜର ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କରିଥିଲେ। ତେବେ କେଉଁ ଶକ୍ତି ଉପରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ ତାହା ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ।

୧- ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଶତ୍ରୁଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଅସ୍ତ୍ର ହେଉଛି ଆପଣଙ୍କୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରାଇବା। ତେଣୁ, ଶତ୍ରୁ ସର୍ବଦା ଆପଣଙ୍କୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ଯାହା ଦ୍ବାରା ଆପଣ କ୍ରୋଧିତ ହେବେ। କାରଣ କ୍ରୋଧ କଲେ ଉଭୟ ଶକ୍ତି ଏବଂ ବିବେକ ହ୍ରାସ ପାଇ ଅଧା ହୋଇଯାଏ। ଯେତେବେଳେ ଏହା ହ୍ରାସ ଘଟେ ସେତେବେଳେ ଶତ୍ରୁ ତୁମର ଲାଭ ଉଠାଇ ପାରିବେ। ତେଣୁ ଯେତେବେଳେ ଶତ୍ରୁମାନେ ଆପଣଙ୍କୁ କ୍ରୋଧ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି ସେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କ କ୍ରୋଧକୁ ଆପଣଙ୍କ ଭିତରେ ଚାପି ରଖନ୍ତୁ। ତା’ପରେ ଉପଯୁକ୍ତ ସମୟରେ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତୁତି ସହିତ ଏହାକୁ ଓଗାଳି ଦିଅନ୍ତୁ।

୨- ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଆପଣ ଜଣେ ଖରାପ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହ ଯେତେ ଭଲ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ ନା କାହିଁକି, ତଥାପି ସେ ତାହୀର ପ୍ରକୃତି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବ ନାହିଁ। ସାପର ବିଷ ଦାନ୍ତରେ,  ବିଛାର ବିଷ ଲାଞ୍ଜରେ ଅଛି କିନ୍ତୁ ଖରାପ ଏବଂ ମନ୍ଦ ବ୍ୟକ୍ତି ଶରୀରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଙ୍ଗରେ ବିଷାକ୍ତ ଭରି ରହିଛି। ତେଣୁ ଏହାକୁ କେବେବି ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ। ସେପରି ବ୍ୟକ୍ତି କଦାପି ଆପଣଙ୍କର ସାଙ୍ଗ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ଏହି ମନ୍ଦ ଲୋକଙ୍କୁ ସେହିଭଳି ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ ଯେପରି ବିଷାକ୍ତ ସାପ ସହିତ କରାଯାଏ। ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାକୁ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରାଯିବା ଉଚିତ୍।

୩- ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କୁ କଦାପି ଘୃଣା କର ନାହିଁ, କାରଣ ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଶତ୍ରୁ ବିଷୟରେ ବୁଝିବା ଏବଂ ଚିନ୍ତା କରିବାର ଶକ୍ତି କମିବା ଆରମ୍ଭ କରେ। ଆପଣ କେବଳ ତାଙ୍କର ଦୁର୍ବଳତା ଦେଖିପାରିବେ, ଶକ୍ତି ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଶତ୍ରୁକୁ ଜଣେ ବନ୍ଧୁ ଭାବରେ ଦେଖିବା ଉଚିତ।  ଯାହା ଦ୍ବାରା ଆପଣ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ସବୁକିଛି ଜାଣିପାରିବେ। ଏହା ସହିତ ଆପଣ ତାଙ୍କୁ ସହଜରେ ପରାସ୍ତ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେବେ।

୪- ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିବାକୁ ତାଙ୍କୁ କୂଟନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଜଡିତ କର। ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କଠାରୁ ହଟାଇ ଦିଅନ୍ତୁ। ଯେତେବେଳେ ଶତ୍ରୁ ଏକାକି ହୋଇଯାଏ ତା’ପରେ ତାଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରନ୍ତୁ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ଜଣେ ବିପଦ ସମୟରେ କଣ କରିବା ଉଚିତ ତାହା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ସେହି ଅନୁସାରେ..

୧. ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେତେବେଳେ ଜୀବନରେ କଠିନ ସମୟ ଆସେ ସେତେବେଳେ ନିଜକୁ କେବେବି ବିତୁର୍ଷ୍ଣା ବା ବିଭ୍ରାନ୍ତ ହେବାକୁ ଦିଅନ୍ତୁ ନାହିଁ । ଏକ ବିଭ୍ରାନ୍ତ ମନ କଦାପି ସଠିକ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ସକ୍ଷମ ହେବ ନାହିଁ। ତେଣୁ ଧର୍ଯ୍ୟବାନ ହୁଅନ୍ତୁ ଏବଂ ନିଜ ପରିବାର ଏବଂ ଘନିଷ୍ଠ ଲୋକଙ୍କୁ ଏକାଠି କରନ୍ତୁ। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଧର୍ଯ୍ୟର ସହିତ କାମ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେ ସହଜରେ କଷ୍ଟ ସମୟକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିପାରିବେ।

୨. ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ନିଜକୁ କଷ୍ଟ ସମୟରେ ନକାରାତ୍ମକତାର ଶିକାର ହେବାକୁ ଦିଅନ୍ତୁ ନାହିଁ। ଯେତେ କଷ୍ଟ ହେଉନା କାହିଁକି, କେବେବି ଚିନ୍ତା କର ନାହିଁ ଯେ କେବଳ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କିଛି କରିପାରିବ ନାହିଁ। ସକରାତ୍ମକ ରୁହନ୍ତୁ ଏବଂ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝନ୍ତୁ ଏବଂ ଏହାର ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ।

୩. ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି କଠିନ ସମୟରେ ଶୀଘ୍ର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତୁ ନାହିଁ। ଅନେକ ଥର ତରବରରେ ଆପଣ ପରିସ୍ଥିତି ବୁଝନ୍ତି ନାହିଁ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେମାନେ ଭୁଲ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି। ତେଣୁ, ସମସ୍ୟାକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝନ୍ତୁ ଏବଂ ତା’ପରେ ଏହାର ସମାଧାନ କିପରି ହେବ ସେ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତୁ। ରଣନୀତି ସହିତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ମଣିଷ ପାଇଁ ସାପଠାରୁ ଆହୁରି ଏକ ଭୟଙ୍କର ପ୍ରାଣୀ ରହିଛି। ଆପଣ ସାପ ଦେଖିଲେ ଜାଣିପାରିବେ ବା ଚିହ୍ନି ପାରିବେ। ହେଲେ ଏହି ଭୟଙ୍କର ପ୍ରାଣୀକୁ ଚିହ୍ନିବା କାଠିକର ପାଠ। ସେହିପରି ସାପକୁ ଯଦି ଆପଣ ଆଘାତ କରିବେ ସେ ହୁଏତ ଦଂଶନ କରିବ। କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରାଣୀକୁ ଆପଣ କିଛି କରନ୍ତୁ ବା ନ କରନ୍ତୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଖାଇଦେବ।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ହିସାବରେ ସେହି ଭୟଙ୍କର ପ୍ରାଣୀଟି ହେଉଛି ଦୁର୍ଜନ ବ୍ୟକ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ଯେ ମଣିଷ ପାଇଁ ଏହି ଦୁର୍ଜନ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାରି ସାଙ୍ଘାତିକ ତଥା ଭୟଙ୍କର। ସାପକୁ ଆପଣ ଦେଖିଲେ ଜାଣିପାରିବେ ଏହା ଦୁଷ୍ଟ ଜନ୍ତୁ ବୋଲି। ହେଲେ ଏହି ଦୁର୍ଜନ ମଣିଷକୁ ଚିହ୍ନିବା କାଠିକର ପାଠ।

କୌଣସି ଆଘାତ କଲେ ସାପ ଦଂଶନ କରେ ଏବଂ ମଣିଷ ହୁଏତ ମୃତ୍ୟୁ ମୁଖରେ ପଡିପାରେ, କିମ୍ବା ଔଷଧ ଦ୍ବାରା ଭଲ ହୋଇପାରେ। ହେଲେ ଏହି ଦୁର୍ଜନ ଲୋକଙ୍କ ଦଂଶନ ଏହିପରି ଯେ, ଆପଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହେବ ନାହିଁ ହେଲେ ମଲା ଲୋକଙ୍କ ପରି ଅବସ୍ଥା କରିଦେବ। କେତେବେଳେ ସେ କଣ କରିବ ଆପଣ କେବେ ଭାବି ପାରିବେ ନାହିଁ। ଯାହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ଔଷଧ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ସେଥିପାଇଁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଏହିପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବେଳୁ ହିଁ ସାବଧାନ ରୁହନ୍ତୁ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ କେଉଁ ଲୋକଙ୍କୁ କେବେ ବି ବିଶ୍ବାସ କରିବ ନାହିଁ ତାହାର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି ଅନୁସାରେ ଯେଉଁମାନେ ସାକ୍ଷାତରେ ସବୁବେଳେ ମିଠା କଥା କହନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ବର୍ଜନ କରନ୍ତୁ।

କାରଣ ମିଠା କଥା କହି ଆପଣଙ୍କ ବିଶ୍ବାସକୁ ସେମାନେ ହରଣ କରନ୍ତି। ଆଉ ଠିକ୍ ସମୟରେ ପଛରୁ ଛୁରାଘାତ କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକେ ଆପଣଙ୍କୁ ବିଶ୍ବାସ ଜନ୍ମମାଇ ଆପଣଙ୍କର ଗୁପ୍ତ କଥା ହାତେଇ ନିଅନ୍ତି। ପରବର୍ତ୍ତି ସମୟରେ ଆପଣଙ୍କୁ ଘାଟାରେ ପକାନ୍ତି।

ସେଥିପାଇଁ ମିଷ୍ଟଭାଷୀ ଲୋକଙ୍କଠାରୁ ସବୁବେଳେ ଦୂରେଇ ରହନ୍ତୁ। କଦାପି ସେମାନଙ୍କୁ ବିଶ୍ବାସକୁ ନିଅନ୍ତୁ ନାହିଁ। ହଁ ଆପଣ ତାଙ୍କ ସହିତ ସଂପର୍କ ରଖିପାରନ୍ତି, ହେଲେ ଗଭୀର ସଂପର୍କ ରଖନ୍ତୁ ନାହିଁ। ଏମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ପୂର୍ଣ ବିଷ ମାଠିଆ ଉପରେ ଥିବା କିଛି ଅମୃତ ସଦୃଶ୍ୟ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ମଣିଷ ପାଇଁ ସାପଠାରୁ ଆହୁରି ଏକ ଭୟଙ୍କର ପ୍ରାଣୀ ରହିଛି। ଆପଣ ସାପ ଦେଖିଲେ ଜାଣିପାରିବେ ବା ଚିହ୍ନି ପାରିବେ। ହେଲେ ଏହି ଭୟଙ୍କର ପ୍ରାଣୀକୁ ଚିହ୍ନିବା କାଠିକର ପାଠ। ସେହିପରି ସାପକୁ ଯଦି ଆପଣ ଆଘାତ କରିବେ ସେ ହୁଏତ ଦଂଶନ କରିବ। କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରାଣୀକୁ ଆପଣ କିଛି କରନ୍ତୁ ବା ନ କରନ୍ତୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଖାଇଦେବ।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ହିସାବରେ ସେହି ଭୟଙ୍କର ପ୍ରାଣୀଟି ହେଉଛି ଦୁର୍ଜନ ବ୍ୟକ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ଯେ ମଣିଷ ପାଇଁ ଏହି ଦୁର୍ଜନ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାରି ସାଙ୍ଘାତିକ ତଥା ଭୟଙ୍କର। ସାପକୁ ଆପଣ ଦେଖିଲେ ଜାଣିପାରିବେ ଏହା ଦୁଷ୍ଟ ଜନ୍ତୁ ବୋଲି। ହେଲେ ଏହି ଦୁର୍ଜନ ମଣିଷକୁ ଚିହ୍ନିବା କାଠିକର ପାଠ।

କୌଣସି ଆଘାତ କଲେ ସାପ ଦଂଶନ କରେ ଏବଂ ମଣିଷ ହୁଏତ ମୃତ୍ୟୁ ମୁଖରେ ପଡିପାରେ, କିମ୍ବା ଔଷଧ ଦ୍ବାରା ଭଲ ହୋଇପାରେ। ହେଲେ ଏହି ଦୁର୍ଜନ ଲୋକଙ୍କ ଦଂଶନ ଏହିପରି ଯେ, ଆପଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହେବ ନାହିଁ ହେଲେ ମଲା ଲୋକଙ୍କ ପରି ଅବସ୍ଥା କରିଦେବ। କେତେବେଳେ ସେ କଣ କରିବ ଆପଣ କେବେ ଭାବି ପାରିବେ ନାହିଁ। ଯାହାର ପ୍ରତିକାର କରିବା ପାଇଁ କୌଣସି ଔଷଧ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ସେଥିପାଇଁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଏହିପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବେଳୁ ହିଁ ସାବଧାନ ରୁହନ୍ତୁ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ନବଜାତକ ଉପରେ କିଛି ତଥ୍ୟ ରଖିଛନ୍ତି। ତାହା ହେଲା ଯେ, ଯେତେବେଳେ ଛୁଆଟିଏ ଜନ୍ମ ନିଏ ସେତେବେଳେ ସେ ପାଞ୍ଚୋଟି ଜିନିଷ ଧରି ଜନ୍ମ ନେଇଥାଏ। ତାହା ହେଲା ଆୟୁ, କର୍ମ, ଧନ, ବିଦ୍ୟା ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁ। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ଏହି ପାଞ୍ଚୋଟି ପୂର୍ବ ଜନ୍ମର ଫଳ ସହିତ ଜଡିତ ଥାଏ।

ଅର୍ଥାତ ପୂର୍ବ ଜନ୍ମରେ ସେ ଯେପରି କର୍ମ କରିଥିବ ସେହିପରି ଭାବେ ଏହି ପାଞ୍ଚୋଟି ଜିନିଷ ନେଇ ଜନ୍ମ ନେବ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଲା ହେ ମାନବ ସମାଜ ତୁମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସତ କର୍ମ କର, ଯାହାଦ୍ବାରା ଆର ଜନ୍ମରେ ତୁମର ଏହି ପାଞ୍ଚୋଟି ଜିନିଷ ବେଶ ସୁଦୃଢ ହୋଇ ବିକଶିତ ହେବ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଜୀବନରେ ଏକ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ଆସେ ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବୁଦ୍ଧି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ, ସେ ଯେତେ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଏବଂ ଚତୁର ହୁଅନ୍ତୁ ନା କାହିଁକି। ଭାବିବା ଏବଂ ବୁଝିବାର ଶକ୍ତି ଶୂନ୍ୟ ହୋଇଯାଏ। ଏହି ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡିକ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଭୁଲ ପଥରେ ନେଇଯାଏ ଏବଂ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ସମସ୍ୟା ଆହୁରି ବଢିଯାଏ। ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବୁଦ୍ଧି ଭ୍ରଷ୍ଟ ହୁଏ ଏବଂ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କ’ଣ କରିବା ଉଚିତ ଯାହା ଦ୍ଵାରା ସେ ଅସୁବିଧାରୁ ବାହାରି ପାରିବେ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା…

ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯେତେବେଳେ ଜୀବନ ସବୁ ଦିଗରୁ ସଙ୍କଟ ଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଥାଏ, ବିନାଶ ସମୟରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି ଏବଂ ବିବେକ ତାଙ୍କୁ ଛାଡିଦିଏ। ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଅତି ବୁଦ୍ଧିମାନ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଠିକ୍ ଏବଂ ଭୁଲ ଚିନ୍ତାଧାରା ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କରିପାରେ ନାହିଁ। ତାଙ୍କର ବୁଝାମଣାରେ ଅଭାବ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ସେ କ୍ଷତି କରିବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି।

ଚାଣକ୍ୟ ଶ୍ରୀ ରାମଙ୍କ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ଯେ, ସୁବର୍ଣ୍ଣ ହରିଣ କେବେ ବି ନଥାଏ କିମ୍ବା କେହି ଦେଖି ନାହାଁନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ବନବାସ ସମୟରେ ଶ୍ରୀ ରାମ ହରିଣକୁ ଧରିବା ପାଇଁ ପଛେ ପଛେ ଯାଆନ୍ତି ଏବଂ ଏଠାରେ ରାବଣ ମାତା ସୀତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରିଥାଏ।

ବିନାଶ କାଳେ ବିପରୀତ ବୁଦ୍ଧି, ଯେତେବେଳେ ଖରାପ ସମୟ ଆସେ, ସେତେବେଳେ ମସ୍ତିଷ୍କ କାମ କରିବା ବନ୍ଦ କରିଦିଏ। ଏହା ଏକ ସାଧାରଣ କଥା। କିନ୍ତୁ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ମନ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୁଏ, ତେବେ ଅନେକ ସମସ୍ୟାକୁ ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ। ଅହଂକାର, ଲୋଭ ଏବଂ କ୍ରୋଧ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିର ବୁଦ୍ଧି ନଷ୍ଟ କରେ। ଏପରି ସମୟରେ ଧୈର୍ଯ୍ୟବାନ ହୁଅନ୍ତୁ ଏବଂ ସଠିକ୍ ସମୟକୁ ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତୁ। ଆପଣ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ସଫଳତା ପାଇବେ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ମଣିଷର ସଫଳତାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ଖରାପ ଗୁଣ କିଛି ପରିମାଣରେ ବିଫଳ ହେବାର କାରଣ ଅଟେ। ଯେତେବେଳେ ସେ ଏହି ଅବସାଦର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କର ସଫଳତା ମଧ୍ୟ ବିଫଳତାର ରୂପ ନେଇଥାଏ। ଏହା ଏପରି ଏକ ଗୁଣ ଯେ ଯଦି ସଠିକ୍ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ନହୁଏ, ତେବେ ଏହା ବିଘ୍ନ ହୋଇଯାଏ।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଏହି ବିବୃତ୍ତିର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିନାଶ ଏବଂ ସଫଳତାର ରହସ୍ୟ ତାଙ୍କ ଭାଷଣରେ ଲୁଚି ରହିଛି। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ମାନବ ଜିଭରୁ ତିକ୍ତ ଏବଂ ମଧୁର ଶବ୍ଦ ବାହାରିଥାଏ। ଜିଭରେ ଏତେ ଶକ୍ତି ଅଛି ଯେ ଖରାପ କାମ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ସମ୍ପର୍କ କାଟିବାର କ୍ଷମତା ଅଛି। ଯଦି ଜଣେ ଧନୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଭାଷଣରେ ତିକ୍ତତା ଥାଏ, ତା’ହେଲେ ତାଙ୍କଠାରୁ କୌଣସି ଗରିବ ଲୋକ ପାଖରେ ରୁହନ୍ତି ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଯିଏ ମଧୁର କଥା କୁହନ୍ତି ଏବଂ ଗରୀବ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଭାଷଣକୁ ସଂଯମ କରନ୍ତି ସେ ପୂଜନୀୟ ହୁଅନ୍ତି।

ସଂଯମ ଭାଷଣ ଉପରେ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଟଙ୍କା ସହିତ ନୁହେଁ ବରଂ ଶବ୍ଦ ସହିତ କଞ୍ଜୁସ ହେବା ଉଚିତ୍। କେବଳ ଯେତିକି ଉପଯୋଗୀ କଥା କୁହନ୍ତୁ, ଅନାବଶ୍ୟକ କିମ୍ବା ଅପମାନଜନକ ଶବ୍ଦ କହିବା ଅପେକ୍ଷା ଚୁପ୍ ରହିବା ଭଲ।

ଜଣେ ଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ମଧ୍ୟମ ଭାବରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରନ୍ତି, କାରଣ ସେ ବହୁତ ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ତାଙ୍କ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଖରାପ କରିପାରେ। ମୁଖର ଶବ୍ଦ ଫେରିପାରିବ ନାହିଁ। ତିକ୍ତ ଶବ୍ଦ ଅନ୍ୟକୁ ଆଘାତ କରିବା ସହିତ ବ୍ୟକ୍ତିର ବିନାଶ ଘଟାଏ। ସଫଳତାକୁ ବିଫଳତାରେ ପରିଣତ କରିବାର ବକ୍ତବ୍ୟର ଶକ୍ତି ଅଛି।

ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଯାହାର ବକ୍ତବ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ବଜାୟ ରଖିବାର ଶକ୍ତି ଅଛି, ସେ ସମ୍ମାନର ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସଫଳତା ହାସଲ କରନ୍ତି। କହିବା ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ୧୦୦ ଥର ଚିନ୍ତା କରିବା ଉଚିତ୍। ଶବ୍ଦର ଆକ୍ରମଣ ଏପରି ଯେ ଏହା ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୃଦୟରେ ବିଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଥାଏ। ଯେଉଁମାନେ ଭାଷଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ବିଶ୍ୱ ଜିତିବାର କ୍ଷମତା ରଖିଛନ୍ତି।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ କିପରି ଅର୍ଥହୀନ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ସଫଳ ମିଳିବ ନାହିଁ ତାହାର ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ଯଦି ସମୁଦ୍ରରେ ବର୍ଷା ହେବ ତାହା କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଆସିବ ନାହିଁ। ଯହି ପେଟପୁରା ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଥିବା ମଣିଷକୁ ଭୋଜନ ଦେବେ ତାହା କୌଣସି ଲାଭ ହେବ ନାହିଁ।

ସେହିପରି ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଧନୀ ଲୋକଙ୍କୁ ଧନ ଦାନ କରିବା ବୃଥା। ଦିନବେଳା ଦୀପ ଲଗାଇବା ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥହୀନ। ସେଥିପାଇଁ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଆପଣ ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତୁ ଯାହା ବୃଥା ହେବ ନାହିଁ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ପଥ ଅନୁସରଣ କଲେ ଲୋକଙ୍କ ସବୁଠାରୁ କଠିନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସହଜରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଆଚରଣରୁ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ। ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେମିତି ଆଚରଣ ଭାବରେ, ସେମିତି ଫଳାଫଳ ଭୋଗିଥାଏ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଯେତେ ଖରାପ ସମୟ ଆସୁନା କାହିଁକି, ସେହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଣିଷ ଦ୍ୱାରା କେଉଁ ପ୍ରକାରର ସ୍ଵଭାବ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ, ତାହା ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟଥା ନିଜ ଲୋକ ହିଁ ଫାଇଦା ନେବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି।

ଚାଣକ୍ୟ ଶ୍ଳୋକରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯେଉଁମାନେ ବହୁତ ସରଳ, ସିଧା-ସାଧା, ସେମାନଙ୍କୁ ସମାଜରେ ଅନେକ ସମସ୍ୟା ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡିବ। ସରଳ ଲୋକଙ୍କୁ ଚାଣକ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲର ସେହି ଗଛ ସହିତ ତୁଳନା କରିଛନ୍ତି, ଯାହା କାଟିବା ସହଜ ଅଟେ। ସିଧା ଗଛ ପ୍ରଥମେ କାଟାଯାଉଛି, କାରଣ ଏହା କମ୍ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ଆବଶ୍ୟକ କରେ।

ଜରୁରୀରୁ ଅଧିକ ସରଳ ମଧ୍ୟ କ୍ଷତିକାରକ ଅଟେ। ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ, ମଣିଷ ଚତୁର ଏବଂ ଚତୁରତା ଦେଖାଇବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, ଅନ୍ୟଥା ନିଜ ଲୋକ ଛାଡନ୍ତୁ ପର ଲୋକ ମଧ୍ୟ ଫାଇଦା ନେବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି।

ଅତ୍ୟଧିକ ନିରୀହ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଦୁର୍ବଳ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଅଧିକ ସିଧା ସାଧା ପ୍ରକୃତିକୁ ମୂର୍ଖତା ଶ୍ରେଣୀରେ ଚାଣକ୍ୟ ବିବେଚନା କରିଛନ୍ତି। ସେ କୁହନ୍ତି ଯେ, ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ଖରାପ ଦିନରେ ପ୍ରକୃତି ପରିତ୍ୟାଗ କରେ ନାହିଁ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସବୁବେଳେ ଅସୁବିଧାରେ ଯିବାକୁ ପଡିବ। ଏହି କାରଣରୁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନରେ ତାଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ଏବଂ ଏହି ସ୍ୱାର୍ଥପର ଦୁନିଆରେ ନିଜକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ଉଚିତ୍।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଯଦି ଆପଣ ଜୀବନକୁ ସରଳ ଏବଂ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ତେବେ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିବା ନୀତିଗୁଡିକ ଅନୁସରଣ କରନ୍ତୁ। ଏହି ନୀତିଗୁଡିକ ପିଲାମାନଙ୍କ ଠାରୁ ବୃଦ୍ଧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଦଣ୍ଡରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରେଣୀର ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ନୀତି ଆଧାରରେ ତାଙ୍କ ଜୀବନକୁ ସଫଳ କରିପାରିବେ। ଚାଣକ୍ୟ ଆମକୁ ଜୀବନର ତିକ୍ତ ସତ୍ୟ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ଅବଗତ କରାଇଛନ୍ତି, ଜୀବନର ଏପରି ଏକ ତିକ୍ତ ସତ୍ୟ ଯାହା ବିଷ ଅପେକ୍ଷା ତିକ୍ତ। କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନରେ ମଧୁରତା ଭରିଯାଏ। ଚାଣକ୍ୟ ଜଣେ ପ୍ରକୃତ ଏବଂ ଭଲ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ବାସ୍ତବତାକୁ କହିଛନ୍ତି, ଯାହା ଜାଣିବା ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଏହି ବିବୃତ୍ତି ଛୋଟ କିନ୍ତୁ ଏହାର ଅର୍ଥ ବହୁତ ବଡ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବାନ ଅଟେ। ଯେଉଁମାନେ ନିଜର ଲାଭ ପାଇଁ ମୁହଁରେ ମିଠା କଥା ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ ପଛରେ ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଷତି କରନ୍ତି, ଏହିପରି ଲୋକମାନେ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ।

ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେଉଁମାନେ ମଧୁର କଥା କୁହନ୍ତି ସେମାନେ ଚାଟୁକାରୀ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ଯେଉଁମାନେ ଲୁଣ ପରି ତିକ୍ତ ସତ୍ୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି, ନିଜ ଭୁଲ ବିଷୟରେ ଜଣଙ୍କୁ କୁହନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ କୁହାଯାଏ, କାରଣ ସେମାନେ ନିଜର ନୁହେଁ ଆପଣଙ୍କରର ମଙ୍ଗଳ ଚାହାଁନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ଚାଣକ୍ୟ କୁହନ୍ତି ଯେ, ଇତିହାସ ସାକ୍ଷୀ ଅଛି ମିଠାରେ କୀଟପତଙ୍ଗ ପଡିଯାଏ। ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲୁଣରେ ପୋକ ହୋଇ ନାହିଁ।

ଜଣେ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ପ୍ରତାରଣାର ମୁଖା ପିନ୍ଧନ୍ତି ନାହିଁ। ସେ ଠିକ୍ କୁ ଠିକ୍ ଏବଂ ଭୁଲକୁ ଭୁଲ୍ ବୋଲି କହିବାକୁ ସଙ୍କୋଚ କରନ୍ତି ନାହିଁ। ଜଣେ ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ଆପଣଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ସଠିକ୍ ପଥ ଦେଖାଏ, ଆପଣଙ୍କୁ ଭୁଲ ପଥରେ ଯିବାକୁ ଅଟକାଇଥାଏ, ଆପଣଙ୍କୁ ଭଲ ହେବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଆନ୍ତି। ଆପଣ ତାଙ୍କ ଶବ୍ଦକୁ ତିକ୍ତ ମନେ କରିପାରନ୍ତି। କାରଣ ଯେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କ ହୃଦୟର ନିକଟତର ବ୍ୟକ୍ତି ଆପଣଙ୍କ ଲାଭ ପାଇଁ କଟୁ ଶବ୍ଦ କୁହନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ବିଷ ପରି, କିନ୍ତୁ ସେହି ତିକ୍ତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜୀବନରେ ସଫଳ ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ।

ଅନ୍ୟ ପଟେ, ଯେଉଁମାନେ କେବଳ ସେମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ପାଇଁ ଆପଣଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ରଖନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ଚରିତ୍ର ସେତେବେଳେ ସାମ୍ନାକୁ ଆସେ, ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆଉ କୌଣସି ଦରକାରରେ ଆସିବେ ନାହିଁ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ମଣିଷ ଜୀବନ କାଳ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ। ହେଲେ କେତେବେଳେ ସଫଳ ହୁଏ କେତେବେଳେ ବିଫଳ ହୁଏ। ହେଲେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡିକରୁ ସଫଳତା ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ଭଲ ଉପଦେଶଟିଏ ଦେଇଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ମଣିଷ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ବେଳେ ସେ ସିଂହ ଠାରୁ କିଛି ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିବା ଉଚିତ।

ଏହାକୁ ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଭାବେ ଏହା କୁହାଯାଇ ପାରେ ଯେ, ସିଂହ ଯେତେବେଳେ ଶିକାର କରେ ସେତେବେଲେ ସେ ଭାବି ଚିନ୍ତି କରିଥାଏ। ସେ ଶିକାରଟି ଛୋଟ ହେଉ କିମ୍ବା ବଡ। ହେଲେ ଶୀକାର କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଥମେ ସିଂହ କିଛି ସମୟ ଛକି କରି ରୁହେ। ଶିକାର କରିବାକୁ ଥିବା ଜନ୍ତୁର ଗତିବିଧିକୁ ସେ ଭଲଭାବେ ନୀରିକ୍ଷଣ କରେ। ସେ ଶିକାର ବେଳେ କେବେ ବି ବ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ। ସମୟକୁ ଅପେକ୍ଷା କରେ। କିଛି ସମୟ ନୀରିକ୍ଷଣ କରିବା ପରେ ସେ ଯେତେବେଳେ ନିଶ୍ଚିତ ହୁଏ ସେତେବେଳେ ମାଡି ବସେ।

ଏହାର ଅର୍ଥ ଆପଣ କୌଣସି କାମ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ବ୍ୟସ୍ତ ହୁଅନ୍ତୁ ନାହିଁ। ପ୍ରଥମେ ଭାବି ଚିନ୍ତି ଭଲ ଭାବରେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରନ୍ତୁ। ସମୟକୁ ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତୁ, ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ଉପଲବ୍ଧି କରିବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଠିକ ସମୟ, ସେତେବେଳେ କାମ ଉପରେ ଲମ୍ପ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ।

ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି..

ଯେଉଁ କର୍ମ କରିବାକୁ ହୋଇଛ ଉଦ୍ୟତ। ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥିର ରଖି ତାହାକୁ କରିବ ସମାପ୍ତ।।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜୀବନ କାଳ ମଧ୍ୟରେ ଯେତେବେଳେ ଭାଗ୍ୟ ଖରାପ ପଡେ ସେବେବେଳେ କେହି ଅନାନ୍ତି ନାହିଁ। ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାରରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଯାଏ। ସେ ମାତ୍ର ଚାରୋଟି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଏହାର ବିସ୍ତୃତ ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି।

୧- ଧନହୀନ ପୁରୁଷକୁ ବେଶ୍ୟା: ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯେତେେବଳେ ପୁରୁଷଙ୍କଠାରୁ ପଇସା ସରିଯାଏ ସେତେବେଳେ ବେଶ୍ୟା ତାଙ୍କୁ ତ୍ୟାଗ କରିଥାଏ। ପଇସା ଥିବା ବେଳେ ସେ ପୁରା ନିଜର ହୋଇ ବାନ୍ଧି ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଠା କରେ। ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସବୁ ପଇସା ମାରି ନେବା।

୨- ଶକ୍ତିହୀନ ରାଜାକୁ ପ୍ରଜା: ସେହିପରି ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିବେ ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଜା ତାଙ୍କୁ ଖାତିର କରି ରହିବେ। ହେଲେ ଯେତେବେଳ ରାଜା ଶକ୍ତିହୀନ ହେବେ ସେତେବେଳେ ସେହି ପ୍ରଜାମାନେ ଦୂରେଇ ଯିବେ। ଏପରିକି ହଇରାଣ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଛେଇବେ ନାହିଁ।

୩- ଫଳହୀନ ବୃକ୍ଷକୁ ପକ୍ଷୀ: ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଛରେ ଫଳଫୁଲରେ ଭର୍ତ୍ତି ଥିବ, ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଆଦର ସେହି ଗଛ ପ୍ରତି ରହିବ। ହେଲେ ଯେଉଁଦିନ ଗଛଟି ପତ୍ରଝଡା ଦେବ ସେତେବେଳେ ସେହି ଗଛରୁ ପକ୍ଷୀ ବାହାରି ଯାଇ ଅନ୍ୟଠି ବସା ବାନ୍ଧିବ।

୪- ଭୋଜନ ପରେ ଅତିଥି ଗୃହସ୍ଥଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ: ଯେତେବେଳେ ଘରକୁ ଅତିଥି ଆସନ୍ତି ସେତେବେଳେ ଗୃହସ୍ଥ ତାଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ସେବା କରି ଆତିଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଥାଏ। ସୁସ୍ବାଦୁ ଭୋଜନରେ ଆପାୟିତ କରିଥାଏ। ଭୋଜନ ସରିବା ପରେ ପରେ ଅତିଥି ଗୃହସ୍ଥଙ୍କୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଚାଲି ଯାଆନ୍ତି।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଟଙ୍କା ବିନା ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବା ଅସମ୍ଭବ ଅଟେ। ଟଙ୍କା ଏକ ଭଲ କିମ୍ବା ଖରାପ ସମ୍ପର୍କକୁ ଚିହ୍ନଟ କରେ। ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯିଏ ଅର୍ଥର ମୂଲ୍ୟ ବୁଝିଥାଏ, ସେ ଧନୀ ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧ ରହିଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଯିଏ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ବୁଝିନଥାଏ ଏବଂ ତଳେ ପଡ଼ିଯାଏ। ଧନ କେବଳ ସେହିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ, ଯେଉଁମାନେ ଏହାକୁ ସାବଧାନର ସହିତ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖନ୍ତି। ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଟଙ୍କା ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଉପାୟ କହିଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି ସେମାନେ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଖୁସି ରହନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ ହାତ ପତେଇବାକୁ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ।

– ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯିଏ ସୁରକ୍ଷା, ଦାନ ଏବଂ ପୁନଃ ବିନିଯୋଗ ଭଳି ଟଙ୍କା ବ୍ୟବହାର କରେ, ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଖୁସିରେ ବଢିଥାଏ। ସଠିକ୍ ସ୍ଥାନ ଏବଂ ସମୟ ଅନୁଯାୟୀ ଟଙ୍କା ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ୍। କୁହାଯାଏ ଯେ ଯେତିକି ଚାଦର ସେତିକି ପାଦ ବିସ୍ତାର କରାଯାଏ। ଯେଉଁମାନେ ଅନାବଶ୍ୟକ ଭାବରେ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡିବ।

– ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ଅର୍ଥ ସଞ୍ଚୟ କରିବାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ଉପାୟ ହେଉଛି ଅନାବଶ୍ୟକ ଖର୍ଚ୍ଚ ବନ୍ଦ କରିବା। ଯେଉଁମାନେ କେବେ, କେତେ ଟଙ୍କା ଏବଂ କେଉଁଠାରେ ଏହାକୁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବେ ତାହା ଉପରେ ନଜର ରଖନ୍ତି, ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ କଞ୍ଜୁସ ବୋଲି କୁହାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହିପରି ଲୋକମାନେ ଖରାପ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଜୀବନକୁ ସାଧାରଣ ଜୀବନଯାପନ କରନ୍ତି।

– ଆୟର କିଛି ଅଂଶ ଦାନ ପାଇଁ ଦାନ ପୂଣ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇଲା ଧନ ଦୁଇଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ। ଦାନଠାରୁ କୌଣସି ବଡ଼ ଧନ ନାହିଁ, ଜଣେ ଦକ୍ଷ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନିଜର ଦକ୍ଷତା ଅନୁଯାୟୀ ସାହାଯ୍ୟ କଲେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ରହିଥାଏ ଏବଂ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇ ପାରିବ ନାହିଁ।

– ଯେପରି ଏକ ସନ୍ତୁଳିତ ଖାଦ୍ୟ ଆମ ଶରୀରକୁ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁସ୍ଥ ରଖେ, ସେହିଭଳି ଅର୍ଥ ବ୍ୟୟର ସନ୍ତୁଳନ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ସମୟରେ ମନୁଷ୍ୟର କ୍ଷତି କରେ ନାହିଁ। ଅତି ସତର୍କତାର ସହିତ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତୁ, ଏଥିପାଇଁ ଆପଣଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସୀମିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଆବଶ୍ୟକ ଅନୁଯାୟୀ ଉପଭୋଗ କରନ୍ତୁ। ଯେଉଁମାନେ ଏହା କରନ୍ତି ନାହିଁ, ସେମାନେ ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡେ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଯୋଗ୍ୟ ଏବଂ ଅଯୋଗ୍ୟକୁ ନେଇ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ ସୁନ୍ଦର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ଯାହା ପ୍ରତିଟି ମଣିଷର ଜ୍ଞାନ ବୃଦ୍ଧିରେ ନିଶ୍ଚିତ ସହାୟକ ହେବ। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ କୁଶାସନ ଚାଲିଥିବ ସେଠାରେ ରାଜା ଥାଇ ଯାହା ନ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ସେଇୟା। କାରଣ ରାଜା ଥାଇ ଯଦି ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଠିକ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ, ତେବେ ସେଠାରେ ରାଜାଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା କିଛି ନାହିଁ।

ସେହିପରି ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି କୁମିତ୍ରଠାରୁ ମିତ୍ର ନ ରହିବା ଭଲ। ଅର୍ଥାତ ଯଦି ଆପଣଙ୍କର କୁମିତ୍ର ଅଛନ୍ତି ତେବେ କଥା ସରିଲା। ସେହିପରି ଲୋକ ରହିବା ଯାହା ବରଂ ବିଲକୁଲ ମିତ୍ର ନ ରହିବା ସବୁଠୁ ଭଲ। ସେହିପରି ଜଣେ ଗୁରୁଙ୍କର ଯଦି ଅଯୋଗ୍ୟ ଶିଷ୍ୟଟିଏ ରହିଲା ତେବେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ଶିଷ୍ୟ ନ ରହିବା ଭଲ। ଚାଣକ୍ୟ ଆହୁରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି ଦୁଷ୍ଟ ସ୍ତ୍ରୀଟିଏ ଆପଣଙ୍କ କପାଳକୁ ଜୁଟିଲା ତେବେ ଭଲ ହୁଅନ୍ତା ଆପଣଙ୍କର ସ୍ତ୍ରୀ ନ ରହିବା।

ଭୁବନେଶ୍ବର, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କର ଚାଣକ୍ୟ ନୀତିରେ କେଉଁ ସମୟରେ କିଏ ମିତ୍ର ବା ସାଥୀ ହେବ ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ଏ ନେଇ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପ୍ରବାସରେ ବିଦ୍ୟା ହେବ ଆପଣଙ୍କର ସାଥୀ। ଅର୍ଥାତ ବିଦେଶକୁ ଗଲେ ସେଠାରେ ଆପଣଙ୍କର ପରିଚୟ ବିଦ୍ୟା ହିଁ ହେବ। ତା ମାଧ୍ୟମରେ ଆପଣ ସେଠାରେ କିଛି କରିପାରିବେ।

ସେହିପରି ଘରେ ଆପଣଙ୍କର ସାଥୀ ହେଲେ ଧର୍ମପତ୍ନୀ। କାରଣ ପତ୍ନୀଙ୍କ ସହିତ ଆପଣ ନିଃସଙ୍କୋଚରେ କିଛି ଆଲୋଚନା କରିପାରିବେ। ରୋଗ ହେଲେ ଆପଣଙ୍କର ସାଥୀ ହେବ ଔଷଧ। କାରଣ ତା ବିନା ଆପଣଙ୍କର ରୋଗ ଭଲ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ।

ତେବେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ମୃତ୍ୟୁ ବେଳେ ଆପଣଙ୍କର ସାଥୀ ହେବ କେବଳ ଆପଣଙ୍କର ଧର୍ମକର୍ମ। ଆପଣ ଜୀବନ କାଳ ମଧ୍ୟରେ କେତେ ଧର୍ମ କରିଛନ୍ତି କେତେ ଭଲ କର୍ମ କରିଛନ୍ତି ତାହା ହିଁ ଆପଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ରହିବ। ସେଥିପାଇଁ ଜୀବନ କାଳ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମକର୍ମ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ବୋଲି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଉପଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, କୌଣସି ଦେଶର ପ୍ରଗତି ଏବଂ ଦୁଃଖରେ ସେହି ଦେଶର ଯୁବକମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। କାରଣ ଯୁବ ପିଢି ହେଉଛି ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ। ସେମାନଙ୍କର ଦିଗ ଦେଶର ସ୍ଥିତି ସ୍ଥିର କରେ। ଯଦି ସେମାନେ ସଠିକ୍ ମାର୍ଗରେ ନାହାଁନ୍ତି, ତେବେ କେବଳ ସେମାନଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ନଷ୍ଟ ହେବ ନାହିଁ, ଏହା ଦେଶ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ କ୍ଷତିକାରକ ହେବ। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯୌବନରେ ଅନେକ ଜିନିଷ ଅଛି ଯାହା ତାଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ କାମ କରେ। ଯଦି ଏହି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତି ନାହିଁ, ତେବେ ଯୌବନ ସହିତ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ଦୁଃଖ ଏବଂ ଅସୁବିଧାରେ ବିତାଇବ।

ଭୁଲ ସଙ୍ଗତ:

ଭଲ ହେଉ କି ଖରାପ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ଉପରେ ବନ୍ଧୁର ପ୍ରଭାବ ପଡିଥାଏ। ଖରାପ କାମ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସହଭାଗୀତା ସେମାନଙ୍କୁ ଭୁଲ୍ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ। ଲୋଭ, ଯୁଦ୍ଧ, ମଦ୍ୟପାନ ଇତ୍ୟାଦି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାରେ ବାଧା ଅଟେ। ଯଦି ଜଣେ ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ, ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବିବା ଏବଂ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଶକ୍ତି ହରାଇଥାଏ ଏବଂ ସଫଳତା ତାଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଏ। ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ଖରାପ ସଙ୍ଗତର ଫଳାଫଳ ଖରାପ ଅଟେ। ଯୌବନରେ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଭଲ ଏବଂ ଖରାପ ବୁଝିବାର କ୍ଷମତା ରଖିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଯଦି ସେ ଏହି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକରେ ଲିପ୍ତ ଥାଏ, ତେବେ ତୁରନ୍ତ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଅନ୍ତୁ। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯିଏ ଯୌବନରେ ଏହି ଜିନିଷଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଏ, ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ଖୁସିରେ ଗତି କରେ।

ଅଳସୁଆ:

କୁହାଯାଏ ଯେ, ଯଦି ଆପଣ ଯୌବନରେ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରନ୍ତି, ତେବେ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ଭଲ ହେବ। ଏହା ହେଉଛି ଏକ ସମୟ ଯେଉଁଠାରେ ଶତ୍ରୁତା ଅଳସୁଆ ରୂପରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଅଗ୍ରଗତି କରିବାକୁ ବାରଣ କରେ, ଯିଏ ଏହାକୁ ପରାସ୍ତ କରେ, ତାଙ୍କୁ ସଫଳ ହେବାକୁ କେହି ଅଟକାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ। ଯିଏ ଯୌବନରେ ସମୟର ମୂଲ୍ୟ ବୁଝିଥାଏ, ତାଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତ ଭଲ ହୋଇଥାଏ। ଅଳସୁଆ ବ୍ୟକ୍ତି ଜ୍ଞାନ ପାଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ବିନା ଧନ ଉପଲବ୍ଧ ନୁହେଁ। ଧନ ବିନା ଜୀବନ ସଂଘର୍ଷରେ ଗତି କରେ।

କ୍ରୋଧ:

କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ ହୁଏ ନାହିଁ, ଏହା ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ। ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯୌବନରେ ରକ୍ତ ଗରମ ହେବା ସାଧାରଣ କଥା, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ କାବୁ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଗତିର ରାସ୍ତା ସହଜ ହୋଇଯାଏ। କ୍ରୋଧ ବୁଦ୍ଧି ନଷ୍ଟ କରେ। ଏହା ଏପରି ଏକ ବିଷ ଯାହା ଧୀରେ ଧୀରେ ମଣିଷକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ। ଯଦି ଏହା ସାଥିରେ ରୁହେ, ତେବେ ନିଜ ଲୋକ ମଧ୍ୟ ଦୂରେଇ ଯା’ନ୍ତି ଏବଂ ଶତ୍ରୁ ଏହାର ଫାଇଦା ଉଠାଇ ଆପଣଙ୍କର ସମସ୍ତ କଠିନ ପରିଶ୍ରମକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ।

ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ମଣିଷ ଯାହା ବି କରୁ ତାହା ସୀମା ଭିତରେ ରହି କରିବା ଉଚିତ। ଯଦି ଅତି ଭଲ କରୁଛି ବୋଲି ଦେଖାଇ ହେବେ ତେବେ ତାହା ବହୁ କ୍ଷତି ହେବ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ। ଅତି ସବୁବେଳେ ଖରାପ ବୋଲି ସେ ବିଭିନ୍ନ ଉଦାହରଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି।

ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ରାବଣ ଅତି ଗର୍ବ କରିବାରୁ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ଲଙ୍କା ଧ୍ବଂସ ପାଇଗଲା, ଦୁର୍ଯୋଧନ ଅତି ମାନ କରିବାରୁ କୌରବ ଶତ ଭ୍ରାତା ନିହତ ହେଲେ। ବଳି ରାଜା ଅତି ଦାନୀ ହେବାରୁ ପାତାଳଗାମୀ ହେଲେ। ସେଥିପାଇଁ ଅତି ମାତ୍ରାର କାର୍ଯ୍ୟ ସବୁ ବେଳେ ବର୍ଜନୀୟ। ସେଥିପାଇଁ କୁହାଯାଇଛି

ଅତିଦର୍ପେ ହତା ଲଙ୍କା, ଅତିମାନେ ଚ କୌରବାଃ

ଅତିଦାନାଦ୍ ବଳିର୍ବଧଃ, ଅତି ସର୍ବତ୍ର ବର୍ଜୟତେ