ଭୁବନେଶ୍ୱର: ଜେନେରିକ ଔଷଧ ଲେଖିବାକୁ ନେଇ ଏବେ ଦେଶର ଡାକ୍ତରୀ ମହଲରେ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। ଏହି ବିତର୍କର କାରଣ ହେଉଛି ନ୍ୟାସନାଲ ମେଡିକାଲ କମିଶନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଡାକ୍ତରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନୂଆ ନୈତିକତା କୋଡ୍ ଲାଗୁ ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଡାକ୍ତରମାନେ ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍ ଔଷଧ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଜେନେରିକ୍ ଔଷଧ ଲେଖିବା ଉଚିତ ବୋଲି କୋଡରେ କୁହାଯାଇଛି। ଡାକ୍ତରମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି। ଇଣ୍ଡିଆନ ମେଡିକାଲ ଆସୋସିଏସନ (ଆଇଏମଏ) ଏନଏମସି ଉପରେ ବର୍ଷିଛି। ଏହାଦ୍ୱାରା ନିମ୍ନମାନର ଔଷଧକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳିବ ବୋଲି ଆଇଏମଏ ଦାବି କରିଛି। ଏହି ବିତର୍କ କେବଳ ବୈଷୟିକ କିମ୍ବା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ନୁହେଁ। ଏହା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ। ଔଷଧର ଗୁଣବତ୍ତା ଓ ମୂଲ୍ୟ ନିତିଦିନିଆ କଥା, କିନ୍ତୁ ପ୍ରଥମେ ଅନ୍ୟ କିଛି ଜିନିଷ ମଧ୍ୟ ଜରୁରୀ।
ହଠାତ୍ କାହିଁକି ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିବାଦୀୟ ପାଲଟିଗଲା?
୨୦୦୨ ମେଡ଼ିକାଲ କାଉନସିଲ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ କୋଡ଼ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ଯେ ଡାକ୍ତରମାନେ ‘ଯଥାସମ୍ଭବ’ ଜେନେରିକ୍ ନାମରେ ଔଷଧ ଲେଖିବା ଉଚିତ। ୨୦୧୬ମସିହାରେ ଏହି ଶବ୍ଦର ସ୍ଥାନରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା। ବାସ୍ତବରେ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇନାହିଁ। ଏହାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଅଣଦେଖା କରାଯାଉଛି। ଏବେ ହଠାତ୍ କାହିଁକି ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିବାଦୀୟ ପାଲଟିଛି? ରିପୋର୍ଟ ଯୋଗୁଁ ଏନଏମସି ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧାରା ଆଧାରରେ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ବିରୋଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବ କି? କିମ୍ବା କାରଣ କୋଡ୍ ଜରିମାନା ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରିଛି। ଅଭିଯୋଗ ପାଇଁ ସରକାର ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ତିଆରି କରିଛନ୍ତି କି? ନା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସମେତ ବର୍ତ୍ତମାନର ସରକାର ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଗ୍ରହୀ ବୋଲି ମନେ ହେଉଛି?
ଜେନେରିକ ଔଷଧ କ’ଣ?
ପ୍ରଥମ କଥା ହେଉଛି ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ନୂତନ ଔଷଧ (ଉଦ୍ଭାବକ) ଏହାର ପେଟେଣ୍ଟ ହରାଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଜେନେରିକ ଔଷଧ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ। କାରଣ ପେଟେଣ୍ଟ ହାସଲକାରୀଙ୍କ ଏକଛତ୍ରବାଦ ଶେଷ ହୋଇଛି। ଜେନେରିକ ଔଷଧ ଉଦ୍ଭାବକଙ୍କ ଔଷଧ ତୁଳନାରେ ବହୁତ ଶସ୍ତା। ଭାରତରେ ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଜେନେରିକ ଔଷଧ ରହିଛି। ଘରୋଇ ଡାକ୍ତରମାନେ ଯେଉଁ ଔଷଧ ଲେଖିଥାନ୍ତି, ସେଥିରୁ ଅଧିକାଂଶ ବଡ଼ ବଡ଼ କମ୍ପାନିଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ‘ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍’ ଜେନେରିକ୍ ଔଷଧ। ‘ଅଣବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍’ ଜେନେରିକ୍ ଔଷଧ ତିଆରି କରୁଥିବା କ୍ଷୁଦ୍ର କମ୍ପାନିଗୁଡ଼ିକ ସରକାରୀ ଡାକ୍ତରଖାନା, ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଯୋଜନା ଏବଂ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ବହୁ ପରିମାଣରେ କ୍ରୟ କରିଥାନ୍ତି। ଏହା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ‘ଜନ ଔଷଧି’ ଷ୍ଟୋର ମାଧ୍ୟମରେ ମଧ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ।
ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍ ଏବଂ ଅଣ-ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍ ପାଇଁ ସମାନ ପରୀକ୍ଷା
ଲାଇସେନ୍ସ ପାଇଁ ଉଭୟ ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍ ଏବଂ ଅଣବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍ ଜେନେରିକ୍ ଔଷଧକୁ ସମାନ ପ୍ରକାର ପରୀକ୍ଷା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ‘ବାୟୋଇକ୍ୱିଲେନ୍ସ’ ନାମକ ଏକ ପରୀକ୍ଷା ରହିଛି। ଏହା କେବଳ ମୌଖିକ ଡୋଜର ପ୍ରକାର ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ। ଏଥିରେ ସାଧାରଣ ମାନବ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀଙ୍କ ଉପରେ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହା ଆକଳନ କରେ ଯେ ଔଷଧ ଭଲ ଭାବରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି କି ନାହିଁ। ୨୦୧୭ରୁ ସମସ୍ତ ନୂଆ ଜେନେରିକ ଫର୍ମୁଲେସନ୍ ପାଇଁ ଏହାକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଇଛି। ଫର୍ମୁଲେସନ୍ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଲୁଣ ପ୍ରାୟତଃ ବଲ୍କ ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ। ଏଗୁଡ଼ିକ ଏବେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚୀନ୍ କମ୍ପାନିମାନେ ଏହାକୁ କିଣି ଏକ ଟାବଲେଟରେ ପରିଣତ କରିଥାନ୍ତି। ତା’ପରେ ସେମାନେ ଏହାକୁ ବ୍ରାଣ୍ଡ କରନ୍ତି। ବେଳେବେଳେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉତ୍ପାଦନ ବଡ଼ କମ୍ପାନିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଛୋଟ କମ୍ପାନିକୁ ଦିଆଯାଉଛି। କମ୍ପାନୀ ଏହାକୁ ବଜାରରେ ଲଞ୍ଚ କରିଥାଏ। ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କମ୍ପାନିମାନେ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବ୍ରାଣ୍ଡ ନାମରେ ସମାନ ଔଷଧକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମୂଲ୍ୟରେ ବିକ୍ରି କରିବାର ଉଦାହରଣ ରହିଛି। ଗୋଟିଏ ଖୁଚୁରା ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍ ବଜାର ପାଇଁ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ଜେନେରିକ୍ ପାଇଁ।
ପ୍ରେସ୍କ୍ରିପସନ୍ ଉପରେ ଅନୈତିକ ମାର୍କେଟିଂର ପ୍ରଭାବ
ଭାରତୀୟ ବଜାର ଅଯୌକ୍ତିକ ଔଷଧ ମିଶ୍ରଣରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ। ସେମାନଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଆହୁରି କଷ୍ଟକର। ଏମଏନସି ସମେତ ଉଭୟ କ୍ଷୁଦ୍ର ଜେନେରିକ୍ ଓ ବଡ଼ ଫାର୍ମା ଗୁଣବତ୍ତା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଅଟକି ରହିଛନ୍ତି। ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଷ୍ଟୋରରୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥିବା ହଜାର ହଜାର ନମୁନା ଉପରେ କରାଯାଇଥିବା ତିନୋଟି ଜାତୀୟ ଔଷଧ ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ୨୦୦୪-୦୫ରେ ‘ନଟ୍ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ’ ଔଷଧର ଅନୁପାତ ୭.୫% ଥିବାବେଳେ ୨୦୧୪-୧୬ରେ ଏହା ୩% କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଏକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଉଭୟ ଫାଇଜର ଓ ଆଲେମ୍ବିକର ନମୁନା ଯଥାକ୍ରମେ ୧୦% ଓ ୩.୭% ନିମ୍ନମାନର ଥିଲା। ପ୍ରେସକ୍ରିପସନରେ ସାଧାରଣ ନାମର ବ୍ୟବହାର ନୈତିକ କୋଡରେ କାହିଁକି ସୁପାରିଶ କରାଯିବା ଉଚିତ ? ମହଙ୍ଗା, ନିମ୍ନମାନର ଓ ଅଯୌକ୍ତିକ ଔଷଧ ରୋଗୀଙ୍କୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ। ଅନୈତିକ ଫାର୍ମା ମାର୍କେଟିଂଦ୍ୱାରା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରେସ୍କ୍ରିପ୍ସନ୍ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ।
ଡାକ୍ତରମାନେ କାହିଁକି ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି ?
ତେବେ ଡାକ୍ତରମାନେ ଏହାକୁ କାହିଁକି ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି? ଗୋଟିଏ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ଯଦି ଜଣେ ରୋଗୀ ସାଧାରଣ ପ୍ରେସକ୍ରିପସନ୍ ନେଇ ଔଷଧ ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଆନ୍ତି ତେବେ କେମିଷ୍ଟ ବ୍ରାଣ୍ଡ ସ୍ଥିର କରନ୍ତି। ‘ଗୁଣବତ୍ତା’ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଉଛନ୍ତି ଡାକ୍ତର। ଏହି ଯୁକ୍ତି ଅନେକ ଅନୁମାନ କରେ ଯେ ବ୍ରାଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଣବତ୍ତାରେ ଏକ ବିରାଟ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି। ଡାକ୍ତରମାନେ ସେମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ଲିଖିତ ବ୍ରାଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକର ଗୁଣବତ୍ତା ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି। ପ୍ରୋତ୍ସାହନ କାରଣରୁ କିମ୍ବା ରୋଗୀ ଶସ୍ତା ବ୍ରାଣ୍ଡ ଦାବି କଲେ ଔଷଧ ଦୋକାନୀ ନିମ୍ନମାନର ବ୍ରାଣ୍ଡ ଦେବେ। ମୂଲ୍ୟ ଗୁଣବତ୍ତା ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ କି ? ଜେନେରିକ ଔଷଧ ଶସ୍ତା ହୋଇଥିବାରୁ ଏହା ନିମ୍ନମାନର କି ? ଏହାକୁ ନେଇ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି।
କମ୍ ଦାମ ଔଷଧର ପ୍ରଭାବ
୨୦୧୮ରେ ପ୍ରକାଶିତ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଅଧ୍ୟୟନରେ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଗବେଷକମାନେ ୪ଟି ସାଧାରଣ ମଧୁମେହ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ ଔଷଧର ବ୍ରାଣ୍ଡେଡ୍ ଏବଂ ଜେନେରିକ୍ ଭାରିଏଣ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନଦଣ୍ଡକୁ ତୁଳନା କରିଥିଲେ। ଫଳାଫଳରେ ଗୁଣବତ୍ତାରେ କୌଣସି ପାର୍ଥକ୍ୟ ନ ଥିବା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି। ଭାରତରେ ଯକୃତ ପ୍ରତିରୋପଣର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଦିନରେ, ଇନୋଭେଟର ଇମ୍ୟୁନୋସ୍ପ୍ରେସିଭ୍ ଔଷଧ ରୋଗୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହଙ୍ଗା କରିଦେଇଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ କମ୍ପାନିମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଉତ୍ପାଦ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲେ ସେତେବେଳେ ଗୁଣବତ୍ତା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠିଥିଲା। ତେବେ ଡାକ୍ତରମାନେ ରକ୍ତ ସ୍ତରକୁ ନେଇ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବାରୁ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଏହି ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ତେଣୁ ଯକୃତ ପ୍ରତିରୋପଣ ଅଧିକ ଶସ୍ତା ହୋଇଛି। କର୍କଟ ଥେରାପିରେ ‘ବାୟୋସିମିଲର୍ସ’, ଯାହାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରୀକ୍ଷଣ ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇଛି, ଉପଲବ୍ଧତାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଉନ୍ନତି ଆଣିଛି। କର୍କଟ, ଏଚଆଇଭି କିମ୍ବା ହେପାଟାଇଟିସ୍ ସି ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍ ଦାମୀ ଔଷଧ ଏକ ବଡ଼ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି।
ଔଷଧର ପ୍ରେସ୍କ୍ରିପସନ୍ ପାଇଁ ଡାକ୍ତର ଦାୟୀ
ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବାରେ ଉଭୟ ଗୁଣବତ୍ତା ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ମୁନାଫାଦାରୀରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଗୁଣବତ୍ତାର ସାହାରା ନିଆଯାଇପାରେ। ହସ୍ପିଟାଲଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ମହଙ୍ଗା ଔଷଧ ମହଜୁଦ ରଖିବାକୁ ଜଣାଶୁଣା କାରଣ ସେମାନେ ସର୍ବାଧିକ ଲାଭ ଦିଅନ୍ତି। ଜେନେରିକ ଔଷଧ ଯଦି ନିମ୍ନମାନର ହୁଏ ତେବେ ସରକାରୀ ଡାକ୍ତରଖାନା ଓ ଔଷଧ ଦୋକାନ ଜରିଆରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ନାଗରିକଙ୍କ ଉପରେ ଲଦିବା ଠିକ୍ ନୁହେଁ। ଯଦି ଏପରି ନ ହୁଏ, ତେବେ ଆମେ ରୋଗୀଙ୍କୁ ଶସ୍ତା ଔଷଧ କିଣିବାର ବିକଳ୍ପରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବା ଉଚିତ କି? ଯେତେବେଳେ ଆମେ ସାଧାରଣ ପ୍ରେସକ୍ରିପସନ୍ ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥାଉ, ଆମେ ଅଯୌକ୍ତିକ ଔଷଧ ଏବଂ ମିଶ୍ରଣ ଲେଖିବା ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇପାରିବା କି? ଭାରତରେ ପ୍ରତିରୋଧର ମାରାତ୍ମକ ମହାମାରୀକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଥିବା ଆଣ୍ଟିବାୟୋଟିକର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ହ୍ରାସ କରନ୍ତୁ କି? ଔଷଧର ଗୁଣବତ୍ତା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମୁଖ୍ୟତଃ ସରକାରଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ। ଅବଶ୍ୟ ରୋଗୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଆମର ଏକ ଦାୟିତ୍ୱ ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ଆମେ ତଥ୍ୟକୁ ପ୍ରଚାରରୁ ଅଲଗା କରି ଭଲ ନ୍ୟାୟ କରିପାରିବା। ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତୁ ଯେ ଔଷଧ ପ୍ରେସ୍କ୍ରିପ୍ସନ୍ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ଡାକ୍ତରମାନେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ଅଟନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ଆମ ରୋଗୀମାନେ ଆମ ଉପରେ ଭରସା କରନ୍ତି।
