ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚାକିରିଆ ବ୍ୟକ୍ତି ଟିକସ ସଞ୍ଚୟ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ବଜେଟରେ ଟିକସ ସ୍ଲାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଉପରେ ସେମାନେ ନଜର ରଖିଥାନ୍ତି। ଅନ୍ତରୀଣ ବଜେଟ୍ ମଧ୍ୟ କିଛି ଅଲଗା ନ ଥିଲା। ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଏଥିରେ ସେମାନଙ୍କୁ କିଛି ଆଶ୍ୱସ୍ତି ଦେବେ ବୋଲି ଲୋକେ ଆଶା ରଖିଥିଲେ। ଏହା ଭିନ୍ନକଥା ଯେ ଏଭଳି କିଛି ଘଟିନାହିଁ। ୨୦୨୪ ଅନ୍ତରୀଣ ବଜେଟରେ ସେ ଟିକସ ସ୍ଲାବରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିନାହାନ୍ତି। ତେବେ ଏଥିରେ ଆପଣଙ୍କୁ ନିରାଶ ହେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ। ଏଠାରେ ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ୧୦ଟି ଉପାୟ ବିଷୟରେ କହୁଛୁ ଯାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଆପଣ ସହଜରେ ବହୁତ ଟିକସ ସଞ୍ଚୟ କରିପାରିବେ। ଏହା ଉଭୟ ସରକାରୀ ଓ ବେସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଉଭୟ ପୁରୁଣା ଓ ନୂଆ ଟିକସ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏହାର ଫାଇଦା ମିଳୁଛି।
ଧାରା ୮୦ସି
ଆୟକର ଆଇନ, ୧୯୬୧ରେ ଏହା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା। ଏଥିରେ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ଓ ହିନ୍ଦୁ ଅବିଭକ୍ତ ପରିବାର (ଏଚୟୁଏଫ୍) କେତେକ ନିବେଶ ଓ ଖର୍ଚ୍ଚ ଉପରେ ଟିକସ ଛାଡ଼ ପାଇପାରିବେ। ଏହା ଟିକସଦାତାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଆୟ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଧାରା ୮୦ସି ଅନୁଯାୟୀ ଛାଡ଼ର ସର୍ବାଧିକ ସୀମା ହେଉଛି ୧,୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା।
ଧାରା ୮୦ସି ଅଧୀନରେ ମୁଖ୍ୟ କାଟ କ’ଣ?
ଜୀବନ ବୀମା ପ୍ରିମିୟମ: ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନ ବୀମା ପଲିସି ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ ନିର୍ଭରଶୀଳଙ୍କ ଜୀବନ ବୀମା ପଲିସି ପାଇଁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରିମିୟମ ପାଇଁ ଟିକସ ଛାଡ଼ ଦାବି କରିପାରିବେ।
ପେନ୍ ସନ୍ ସ୍କିମ୍ ଅବଦାନ: ଆପଣ ଜାତୀୟ ପେନସନ୍ ଯୋଜନା (ଏନପିଏସ), ଅଟଳ ପେନ୍ସନ୍ ଯୋଜନା (ଏପିୱାଇ), ପବ୍ଲିକ୍ ପ୍ରୋଭିଡେଣ୍ଟ ଫଣ୍ଡ୍ (ପିପିଏଫ୍) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପେନ୍ସନ୍ ଯୋଜନାରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅବଦାନ ଉପରେ ଛାଡ଼ ଦାବି କରିପାରିବେ।
ଇଏଲଏସଏସ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ: ଇକ୍ୱିଟି ଲିଙ୍କଡ ସେଭିଂସ୍ ସ୍କିମ୍ (ଇଏଲଏସଏସ)ରେ କରାଯାଇଥିବା ନିବେଶ ଉପରେ ଆପଣ ରିହାତି ଦାବି କରିପାରିବେ।
ଟ୍ୟୁସନ ଫି: ପିଲାଙ୍କ ସ୍କୁଲ କିମ୍ବା କଲେଜ ଟ୍ୟୁସନ ଫି’ ଉପରେ ଛାଡ଼ ଦାବି କରିପାରିବେ।
ଗୃହ ଋଣ ସୁଧ: ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ହୋମ୍ ଲୋନ୍ ଉପରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁଧ ଉପରେ ଛାଡ଼ ଦାବି କରିପାରିବେ।
ଷ୍ଟାମ୍ପ ଡ୍ୟୁଟି ଏବଂ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଚାର୍ଜ: ଘର କିଣିବା ସମୟରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଷ୍ଟାମ୍ପ ଡ୍ୟୁଟି ଏବଂ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ ଚାର୍ଜ ଉପରେ ରିହାତି ଦାବି କରିପାରିବେ।
ଧାରା ୮୦ ସିସିଡି(୧ବି):
ଆୟକର ଆଇନ, ୧୯୬୧ର ଧାରା ୮୦ ସିସିଡି(୧) ଅନୁଯାୟୀ ଏହା ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଛାଡ଼। ଜାତୀୟ ପେନସନ ଯୋଜନା (ଏନପିଏସ)ରେ ଯୋଗଦାନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ରିହାତି ଉପଲବ୍ଧ। ଏହି ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ, ଏନପିଏସ ଟାୟାର ୧ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଯୋଗଦାନ ଉପରେ ୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତିରିକ୍ତ ଛାଡ଼ ଦାବି କରାଯାଇପାରିବ। ଏହି ହ୍ରାସ ଧାରା ୮୦ସି ଅଧୀନରେ ଉପଲବ୍ଧ ୧,୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କାର ହ୍ରାସ ସୀମା ବ୍ୟତୀତ ମିଳୁଛି।
ଅର୍ଥାତ୍ ଏନପିଏସରେ ନିବେଶ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଧାରା ୮୦ସି ଏବଂ ୮୦ସିସିଡି (୧ବି) ଅନୁଯାୟୀ ସମୁଦାୟ ୨,୦୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଛାଡ଼ ଦାବି କରିପାରିବେ।
ଧାରା ୮୦ ସିସିଡି (୧ବି) ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟତା କେତେ?
– ଆପଣଙ୍କର ଏନପିଏସ ଟାୟାର ୧ ଆକାଉଣ୍ଟ ରହିବା ଜରୁରୀ।
– ଆପଣଙ୍କୁ ଏନପିଏସରେ ଯୋଗଦାନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
– ଆପଣଙ୍କ ବୟସ ୧୮ ବର୍ଷରୁ ୭୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ।
ଧାରା ୮୦ ସିସିଡି (୨):
ଏହା ଆୟକର ଆଇନ, ୧୯୬୧ର ଧାରା ୮୦ସିସିଡି (୧) ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଛାଡ଼ ଅଟେ। ଏହି ରିହାତି ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ଯାହାର ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ଜାତୀୟ ପେନସନ ଯୋଜନା (ଏନପିଏସ)ରେ ଯୋଗଦାନ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ଧାରା ଅନୁଯାୟୀ, ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏନପିଏସ ଟାୟାର ୧ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ତାଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତିଦାତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ଯୋଗଦାନ ଉପରେ ୧୦,୦୦୦ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତିରିକ୍ତ ଛାଡ଼ ଦାବି କରିପାରିବେ। ଏହି ହ୍ରାସ ଧାରା ୮୦ସି ଅଧୀନରେ ଉପଲବ୍ଧ ୧,୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କାର ହ୍ରାସ ସୀମା ବ୍ୟତୀତ ରହିଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ଏନପିଏସରେ ଯୋଗଦାନ କରନ୍ତି ସେମାନେ ଧାରା ୮୦ସି, ୮୦ସିସିଡି (୧) ଏବଂ ୮୦ସିସିଡି (୨) ଅଧୀନରେ ମୋଟ ୨,୧୦,୦୦୦ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାଟ ଦାବି କରିପାରିବେ।
ଧାରା ୮୦ ସିସିଡି (୨) ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟତା କେତେ?
– ଆପଣଙ୍କର ଏକ ଏନପିଏସ ଟାୟାର I ଆକାଉଣ୍ଟ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ।
– ଆପଣଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତିଦାତାଙ୍କୁ ଏନପିଏସରେ ଯୋଗଦାନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ଧାରା ୮୦ଡି
ଆୟକର ଆଇନର ଏହି ଧାରା ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ଅବିଭକ୍ତ ପରିବାର (ଏଚୟୁଏଫ)ଙ୍କୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ପ୍ରିମିୟମ ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଚିକିତ୍ସା ଖର୍ଚ୍ଚ ଉପରେ ଟିକସ ଛାଡ଼ର ଲାଭ ଉଠାଇବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ। ଏହା ଟିକସଦାତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଆୟ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଆପଣଙ୍କ ବୟସ ୧୮ରୁ ୭୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ।
ବୃତ୍ତିଗତ ଟିକସ ଛାଡ଼
କିଛି ରାଜ୍ୟ ପେସାଦାର ଟିକସ ଆଦାୟ କରିଥାନ୍ତି। ଏହା ଏକ ଟିକସ ଯାହା ବେତନଭୋଗୀ ବ୍ୟକ୍ତି, ଆତ୍ମନିୟୋଜିତ ଏବଂ ପେସାଦାରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଟିକସ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଆୟର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉତ୍ସ। ୨୦୨୩-୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ବୃତ୍ତିଗତ ଟିକସ ପାଇଁ ସର୍ବାଧିକ ୨୫୦୦ ଟଙ୍କା ଛାଡ଼ କରାଯାଇଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଆୟରୁ ୨,୫୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଟିପାରିବେ । ଯଦି ଆପଣ ପେସାଦାର ଟିକସ ପୈଠ କରିଛନ୍ତି।
ଲିଭ୍ ଟ୍ରାଭେଲ୍ ଭତ୍ତା
ଏଲଟିଏ ହେଉଛି ଏକ ପ୍ରକାର ଭତ୍ତା ଯାହା ନିଯୁକ୍ତିଦାତାମାନେ ସେମାନଙ୍କ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଛୁଟିରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ପାଇଁ ଦେୟ ଦିଅନ୍ତି। ଏହି ଭତ୍ତା କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଛୁଟିକୁ ଉପଭୋଗ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ସହିତ ସମୟ ବିତାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଏଲଟିଏର ପରିମାଣ ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥିର କରାଯାଏ। ଏହା ସାଧାରଣତଃ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦରମାର ଏକ ପ୍ରତିଶତ ହୋଇଥାଏ। ଏଲଟିଏ ଭତ୍ତା ଟିକସଯୋଗ୍ୟ, କିନ୍ତୁ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଟିକସ ଛାଡ଼ ପାଇପାରିବେ। ଏହାକୁ ଦାବି କରିବା ପାଇଁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ କିଛି ସର୍ତ୍ତ ପୂରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏଥିରେ ଛୁଟି ସମୟରେ ଯାତ୍ରା କରିବା, ଭ୍ରମଣ କାଗଜପତ୍ର ଦାଖଲ କରିବା ଏବଂ ଏଲଟିଏ ଭତ୍ତା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଘର ଭଡ଼ା ଭତ୍ତା
ଏଚଆରଏ ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାରଭତ୍ତା ଯାହା ନିଯୁକ୍ତିଦାତାମାନେ ସେମାନଙ୍କ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଘର ଭଡ଼ା ରେ ଦେବା ପାଇଁ ଦିଅନ୍ତି। ଏହି ଭତ୍ତା କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଦାମୀ ସହରରେ ଘର ଭଡ଼ା ଦେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଏଚଆରଏ ରାଶି ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥିର କରାଯାଏ। ଏହା ସାଧାରଣତଃ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦରମାର ଏକ ପ୍ରତିଶତ ହୋଇଥାଏ। ଏଚଆରଏ ଭତ୍ତା ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ। କିନ୍ତୁ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଟିକସ ଛାଡ଼ ପାଇପାରିବେ। ଏଚଆରଏ ଦାବି କରିବା ପାଇଁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ କିଛି ସର୍ତ୍ତ ପୂରଣ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଏଗୁଡ଼ିକ ଏମିତି:
– ସେମାନେ ଭଡ଼ା ଘରେ ରୁହନ୍ତି।
– ସେମାନେ ଭଡ଼ା ରସିଦ ଦାଖଲ କରିଥିବା ଆବଶ୍ୟକ।
– ଏଚଆରଏ ଭତ୍ତା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିଛନ୍ତି।
ଗୃହ ଋଣ ସୁଧ ଉପରେ ହ୍ରାସ
ଗୃହ ଋଣ ସୁଧ ଉପରେ ଛାଡ଼ ପାଇବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଧାରା ରହିଛି। ପ୍ରଥମଟି ହେଉଛି ଧାରା ୨୪। ଏହି ଧାରାରେ ଆପଣ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ନିଆଯାଇଥିବା ଗୃହ ଋଣର ସୁଧ ଉପରେ ସର୍ବାଧିକ ୨ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଛାଡ଼ ପାଇପାରିବେ। ଏହାକୁ ଦାବି କରିବା ପାଇଁ ସର୍ତ୍ତ ରହିଛି। ପ୍ରଥମତଃ, ସମ୍ପତ୍ତିର ମାଲିକାନା ଏବଂ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଦ୍ୱିତୀୟତଃ ଗୃହ ଋଣ ଏକ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ନିଆଯାଇଛି। ତୃତୀୟତଃ ନିର୍ମାଣ/କ୍ରୟ ର ୫ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ ହେବା ଦରକାର।
ଦ୍ବିତୀୟ ବିଭାଗ ହେଉଛି ୮୦ଇଇଏ ଯାହା ସୁଲଭ ଗୃହ ପାଇଁ ଅଟେ। ଏହି ଧାରା ବିଶେଷ କରି ୧ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୬ରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ ୩୧, ୨୦୨୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଆଯାଇଥିବା ସୁଲଭ ଆବାସ ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ଗୃହ ଋଣର ସୁଧ ଉପରେ ୧.୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅତିରିକ୍ତ ଛାଡ଼ ପାଇପାରିବ।
ଏଥିପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟତା ନିୟମ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଅଟେ:
– କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ନିଆଯାଇଥିବା ୪୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାରୁ କମ୍ ଗୃହ ଋଣରୁ ଏହି ସମ୍ପତ୍ତି କିଣାଯାଇଥିବ।
– ଆପଣ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଘର କ୍ରେତା ହେବା ଜରୁରୀ।
– ଧାରା ୮୦ଇଇ ଅଧୀନରେ ଆପଣ ଲାଭ ଦାବି କରିପାରିବେ ନାହିଁ।
ଧାରା ୮୦ଇ
ଏହା ଆୟକର ଆଇନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଧାରା। ଏହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ଅବିଭକ୍ତ ପରିବାର (ଏଚୟୁଏଫ୍) ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ନିଆଯାଇଥିବା ଋଣର ସୁଧ ଉପରେ ଟିକସ ଛାଡ଼ ପାଇପାରିବେ। ଏହା ଟିକସଦାତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଆୟ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଧାରା ୮୦ଇ ଅଧୀନରେ ୨୦୨୩-୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଛାଡ଼ର ସର୍ବାଧିକ ସୀମା ୨୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ରହିଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ଯଦି ଆପଣ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଋଣ ନେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଏଥିରେ ସୁଧ ପୈଠ କରିଛନ୍ତି ତେବେ ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଆୟରୁ ୨୫,୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାଟିପାରିବେ।
ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ ଡିଡକ୍ସନ
ଏହା ଏକ ଟିକସ ଛାଡ଼ ଯାହା ବେତନଭୋଗୀ କର୍ମଚାରୀ ଏବଂ ପେନସନଭୋଗୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଆୟରୁ କାଟିବା ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ। ୨୦୨୩-୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ ରାଶି ହେଉଛି ୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା। ଅର୍ଥାତ ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ଟିକସଯୋଗ୍ୟ ଆୟରୁ ୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଶି କାଟିପାରିବେ। ଯଦି ଆପଣ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ ଡିଡକ୍ସନ ଚୟନ କରନ୍ତି।
