ବାଣପୁର (ସୀତାରାମ ଅଗ୍ରୱାଲ): ଯେଉଁ ରକ୍ତ ରଞ୍ଜିତ ପଲଟଣ ପଡ଼ିଆର ଫିରିଙ୍ଗିମୁକ୍ତ ମାଟି ଉପରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇ ୧୮୩୬ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧ ତାରିଖରେ ବିପ୍ଲବୀ କୃତିବାସ ତିନି ଦିନ ପାଇଁ ବାଣପୁରର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଦର୍ପେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ସେହି ଐତିହାସିକ ମାଟି ଉପରେ ଚିଲିକା ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ ପାଳନ କରିଛି। ୧୮୮ତମ ବାଣପୁର ମୁକ୍ତି ଦିବସ ସମାରୋହ ଏବଂ ସାରସ୍ଵତ ପ୍ରତିଭାଙ୍କ ସ୍ଵରଚିତ କବିତା “ମୁକ୍ତି ସଂଗୀତ” ରେ ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରିଛି ଶତତ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି।
ବକ୍ସି ଜଗବନ୍ଧୁଙ୍କ ଡ଼ାକରାରେ ୧୮୧୭ର ପ୍ରଥମ ପାଇକ ବିଦ୍ରୋହ ଭାଟପଡ଼ାଗଡ଼ର ଦଳବେହେରା ଦୀନବନ୍ଧୁ ସାମନ୍ତରାୟ ମହାରଥା ଏବଂ ଅରାଙ୍ଗଗଡ଼ର ଦଳବେହେରା ପିତା ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦରର ପାଟଣାଣିଙ୍କ ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ଘୁମୁଷରର ଶତ ଶତ କନ୍ଧପାଇକଙ୍କ ସହିତବାଣପୁର ପାଇକଙ୍କଫିରିଙ୍ଗି ବିରୋଧି ବିଦ୍ରୋହ ଯୁବ ଅବସ୍ଥାରେ କୃତିବାସଙ୍କୁ ଉଦବୋଧିତ କରିଥିଲା।
ପରବର୍ତ୍ତୀକାଳରେ ୧୮୩୬ରେ ପୁଣି ଫିରିଙ୍ଗିମାନଙ୍କ ଅକଥନୀୟ ଶୋଷଣ କଷଣ ଅତ୍ୟାଚାରକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାପାଇଁ ଅରାଙ୍ଗଗଡର ଶତପାଇକଙ୍କ ସହିତ ସାନସିରେଇପୁର, ବାଁଳୋଇ, ସାହାସପୁର, ଭେଟେଶ୍ଵର, ବୋରିଗାଁ, ବେତୁଲି, ଅଞ୍ଚଳର ସହଶ୍ରାଧିକ ପାଇକମାନଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କରି ଐତିକାସିକ ପଲଟଣ ପଡ଼ିଆରେ ଥିବା ବ୍ରିଟିଶ ବାହିନୀ ଉପରେ ଅତର୍କିତ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଖଜଣାଖାନାଲୁଟ, ଥାନା ପୋଡ଼ି କରି ବାଣପୁରକୁ ତିନି ଦିନ ପାଇଁ ଫିରିଙ୍ଗି ଶାସନମୁକ୍ତ କରି ଶେଷରେ ଶିଖିମନେଇଙ୍କ ଛଳନାରେ ବ୍ରିଟିଶ ହାତରେ ଧରାପଡ଼ି କଳାପାଣି ଦଣ୍ଡ ଭୋଗି ମାଟି ପାଇଁ ସହୀଦ ହୋଇଥିବାରୁ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ ତରଫରୁ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଗଭୀର ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଚଳି ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥିଲା।
ସଭାପତି ବାଳମୁକୁନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ପୌରହିତ୍ୟରେ ଆୟୋଜିତ ଏହି ସମାରୋହରେ କବିଶିବ ମିଶ୍ର, ଆଶୁତୋଶ ସାମନ୍ତସିଂହାର, ମଦନ ମୋହନ ମହାପାତ୍ର, ଅଧ୍ୟାପକ ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ସୁବୁଦ୍ଧି, ମୁରଲୀଧର ସାମନ୍ତସିଂହାର, ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ରଥ,ରଙ୍କ ନାଥ ସେଠୀ, ଶେଷ ଦେବ ମହାରଣା, ମହେଶ୍ଵର ଜେନା, ଦଣ୍ଡପାଣି ବେହେରା, ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ମାନସିଂ, ଆନନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ରସେନାପତି,ଭିକାରୀଚରଣ ପ୍ରଧାନ, ରାକେଶ ସାହୁ ପ୍ରମୁଖ ନିଜ ନିଜ କବିତା ରେ ଓ,ବ୍ୟକ୍ତବ୍ୟରେ ବିପ୍ଲବୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଗଭୀର ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ। ଆରମ୍ଭରେ ସହୀଦଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିରେ ମାଲ୍ୟାର୍ପଣ କରାଯାଇଥିଲା। କବି ରମେଶ ମହାପାତ୍ର ଧନ୍ୟବାଦ ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ।
